ශ්‍රි ලංකා පුරාවිද්‍යාවශ්‍රි ලංකා පුරාවිද්‍යාවේ ප්‍රමුඛයා

ලංකාවේ පුරාවිද්‍යාව තුළත් කතාබහට ලක්වෙන අපේ ආර්ථිකය එක්කත් බද්ධ වුණු ලෝක උරුම ගැන කතාකරන්නයි මේ සටහන. ලංකාවෙත් මේ ලෝක උරුම කීපයක්ම තියෙනවා. සමහර අය විවිධ හේතු නිසා මේ ලෝක උරුම සංකල්පයට විරුද්ධ වෙනවා. හැබැයි මේ ලෝක උරුම සංකල්පය නිසා ඒවා ඇති රටවලට විවිධ වාසිත් ලැබෙනවා. ඒ කොහොම නමුත් අපි බලමුකෝ මුලින්ම උරුමය ගැන. උරුමය කියන්නේඹ පාරම්පරිකව හිමිවචේච දෙයකට. මේ විදිහට පුද්ගලයින්ට, පවුල්වලට, ජනකොටසකට හෝ ජාතියකට අයිති උරුම තියෙන්න පුළුවන්. ඒ වගේම මනුෂ්‍ය ප‍්‍රජාවටම අයිති නිර්මාණයත් තියෙනවා. ලෝකෙටම වැදගත් දේවලටයි ලෝක උරුම කියන්නේ. ලෝක උරුමය සඳහා මැදිහත් වෙන්නේ යුනෙස්කෝ ආයතනය. ඒ ආයතනය උරුමය ගැන දක්වන අදහස බලමු.

පුළුල් සංකල්පයක් වූ උරුමයට ස්වාභාවික හා සංස්කෘතික පරිසරය ඇතුළත් වෙනවා. එයට භූ දර්ශනය, ඓතිහාසික ස්ථාන, ක්‍ෂේත්‍ර හා නිර්මිත පරිසරය මෙන්ම ජෛව විවිධත්වය, පුරාවස්තු එකතූන්, අතීතයේ සිට ක්‍රියාත්මක වන සංස්කෘතික ක්‍රියාකාරකම්, දැනුම හා ජීවමාන අද්දැකීම් ඇතුළු වේ. එතුළින් ඓතිහාසික සංවර්ධනය, විවිධ ප්‍රදේශීය, ජාතික, දේශීය අනන්‍යතාවන් ප්‍රකාශ කෙරෙන අතර එය නූතන ජීවිතය සමඟ ඒකාබද්ධව පවතී.

මේ කියමනේ හැම දේම තියෙනවා. තවත් සරළව උරුමය ගැන අපිට මෙහෙමත් කියන්න පුුවන්. ‘අතීත පරපුර විසින් නිර්මාණය කර අපේ පරපුරට හිමි වූ හා අපේ පරපුර වින්දනය කර ඉදිරි පරපුරට හිමිකර දිය යුතු යැයි සිතන දේ’ උරුමයයි. අතීතයෙන් අපිට උරුම වුණත් අපි අනාගතයට දෙන්න කැමති නැති දේට කරුමය කියන්න පුළුවන්. ඒ උරුමයේ අනිත් පැත්ත.

උරුමය තමයි වෙනත් කෙනෙක් ගාව නැති අපි ගාව විතරක් තියෙන අපේ වෙසෙසියාව නැත්නම් අනන්‍යතාව පෙන්වලා දෙන්නේ. උරුමය හැදුව අපේ මුතුන්මිත්තෝ් හා අප අතර සම්බන්ධතාව ඇති කරන්න පුළුවන් උරුමයටයි. අපේ අතීත ක‍්‍රියාකාරකම් පෙන්නන උරුමයට පුළුවන් අනාගතයට මඟ පෙන්වන්නත්. හැබැයි උරුමය කියන්නෙ වෙනස්වන සුළු ක්‍රියාවලියක්. අතීත වගේම දැන් ජනසමාජයන්ගේ ගතිලක්ෂණ අවබෝධ කරගන්න පුළුවන් උරුමය හරහා. ස්වාභාවික හා සංස්කෘතික කියල කොටස් දෙකකට වෙන් කරන්න පුළුවන් උරුමය අතින් අල්ලන්න පුළුවන් හා බැරි යන දෙවිදිහටම තියෙන්නත් පුළුවන්.

ලෝකෙටම වැදගත් කියල හිතන තැන් ලෝක උරුම විදිහට නම් කරන්නේ ‘යුනෙස්කෝ’ ආයතනයේ ලෝක උරුම කමිටුවයි. මේ ආයතනය ලෝක උරුම නම් කිරීමට ඕනකරන මිනුම්දඬු ඉදිරිපත් කරල තියෙනවා. මේ වැඩේට කාලයක් ගතවන සංකීර්ණ වැඩපිළිවෙලක් තියෙනවා. තැනක් ලෝක උරුමයක් වෙන්න ඒ මිණුම්දඬුවලින් එකක් හෝ කීපයක් සම්පූර්ණ වෙන්න ඕන. ඒ නිර්ණායක පහළ කෙටියෙන් දක්වලා තියෙනවා.

1. මිනිසුන්ගේ් නිර්මාණශීලි ප්‍රතිභාව පෙන්නන පරමාකෘතියක්

2. වාස්තුවිද්‍යාවේ හෝ තාක්‍ෂණයේ වර්ධනය, ස්මරණාත්මක කලා, නගර සැලසුම්කරණ හෝ භූ දර්ශන සැලසුම්, මිනිස් වටිනාකම්වල වැදගත් වෙනස්වීම් පෙන්නන, කාල පරාසයක් තුළ හෝ ලෝකයේ සංස්කෘතික කලාපයක් තුළ ප්‍රදර්ශනය කිරීම

3. අපවත් හෝ දිවිමන් ජනකායකගේ සංස්කෘතික සම්ප්‍රදාය හෝ ශිෂ්ටාචාරයක් ගැන සාධක් සපයන අසහාය හෝ අවම වශයෙන් අතිවිශේෂ දෙයක්

4. මිනිස් අතීතයේ කැපීපෙනෙන අවස්ථාවක් පෙන්නන කදිම නිදසුනක් විදිහට ගතහැකි ගොඩනැඟිලි, වාස්තු සහ තාක්‍ෂණික සමූහයන් හෝ භූ දර්ශන

5. සංස්කෘතියක් නැත්නම් සංස්කෘතින් නියෝජනය කරන සාම්ප්‍රදායික මිනිස් ජනාවාසයක්, භූමි හෝ මුහුදු පරිභෝජනයක් ගැන කැපීපෙනෙන නිදසුන්, හෝ නැවත හඳන්න බැරි වෙනසක බලපෑම යටතේ අවධානමට ලක් වූ පරිසරය සමඟ මිනිස් අන්තර් ක්‍රියාකාරිත්වය

6. සිදුවීම් හෝ ජීවමාන සම්ප්‍රදායන්, අදහස් සමඟ හෝ විශ්වාසයන් සමඟ කැපීපෙනෙන විශ්වීය වැදගත්කමක් ඇති කලාත්මක හා සාහිත්‍යාත්මක කටයුතු සමඟ කෙළින්ම හෝ ස්පර්ශනීය අයුරින් සම්බන්ධ වීම (මේ නිර්නායකය අනෙකුත් නිර්නායකයනට අනුකූලව යොදාගත යුතුයි.)

7. අතිවිශිෂ්ඨ ස්වභාවික සංසිද්ධි හෝ අතිවිශේෂ ස්වාභාවික සුන්දරත්වයක් සහිත හෝ සෞන්දර්යාත්මක වැදගත්කමක් සහිත ප්‍රදේශ

8. ජෛවීය වාර්තාව, භූමි ආකෘති සංවර්ධනය කිරීමේ දී අඛණ්ඩව සිදුවන භූවිද්‍යා ක්‍රියාවලින් හෝ සැලකිය යුතු භූගෝලිය හෝ භෞතික විද්‍යාත්මක ලක්‍ෂණ ඇතුළුව පෘතුවි ඉතිහාසයේ ප්‍රධාන අවධීන් නියෝජනය කරන කැපී පෙනෙන නිදසුන්

9. මිහිමත, මිරිදිය, වෙරළබඬ හා මුහුදු පාරිසරික පද්ධති මෙන්ම ශාක හා සත්ව ප්‍රජාවන්ගේ පරිණාමය හා සංවර්ධනය පිලිබඳ සැලකිය යුතු අඛණ්ඩ හා ජෛවවිද්‍යාත්මක ක්‍රියාවලින් නිරූපියත කදිම නිදසුන්

10. විද්‍යාත්මක හෝ සංරක්‍ෂණ දෘෂ්ටියකින් බලද්දි තර්ජනයට ලක් වී ඇති කදිම විශ්වීය අගයන් සහිත සත්ව විශේෂ ද ඇතුළත් ජීවවිද්‍යාත්මක විවිධත්වය මුල් ස්ථානයේම සංරක්‍ෂණය සඳහා වඩා යෝග්‍ය ඉතා වැදගත් හා විශේෂ ස්වභාවික වාසස්ථාන

මේ නිර්ණායක අනුව 2019 වනවිට ස්ථාන 1,121ක් ලෝක උරුම වශයෙන් ප්‍රකාශයට පත්කරල තියෙනවා. ඒ සංස්කෘතික උරුම 869ක්, ස්වභාවික උරුම 213ක් හා මිශ‍්‍ර උරුම 39ක් විදිහට. මේවා රටවල් 184ක පැතිර පවතිනවා.

මේ විදිහටම අපේ තැන් අටකුත් සංස්කෘතික හා ස්වභාවික ලෝක උරුම විදිහට නම් කරල. පහළ දක්වල තියෙන්නේ ඒ තැන් අට. එයින් පළමුව තියෙන තැන් හය සංස්කෘතික උරුමස්ථාන විදිහටත් අනෙක් දෙක ස්වභාවික උරුමස්ථාන වශයෙනුත් නම් කරල තියෙන්නේ. වරහන් තුළ ඇත්තේ ඒ ස්ථානය ලෝක උරුමයක් විදිහට ප්‍රකාශ කළ අවුරුද්ද හා ඒ සඳහා සැපීරූ නිර්ණායක අංකයි.

1. අනුරාධපුර පූජා නගරය (1982 : II, III, VI)

2. පොළොන්නරුව ඓතිහාසික නගරය (1982 : I, III, VI)

3. සීගිරිය පැරණි නගරය (1982 : II, III, IV)

4. ගාල්ල පැරණි නගරය හා එහි ආරක්ෂිත සැලැස්ම (1988 : IV)

5. මහනුවර පූජා නගරය (1988 : IV, VI)

6. රන්ගිරි දඹුල්ල ලෙන් විහාරය (1991 : I, VI)

7. සිංහරාජ නිවර්තන වැසි වනාන්තරය (1988 : IX, X) : ස්වාභාවික පරිසරයේ ඇති විශ්ෂත්‍වය නිසා නම් කළ ස්ථානයකි. හෙක්ටයාර 8,864ක භූමියක් මෙයට අයත් වේ.

8. මධ්‍යම කඳුකර උස් භූමිය (2010 : IX, X) : කඳුකර අධි ආරක්ෂිත කලාප, මහඑළිය ජාතික උද්‍යානය හා දුම්බානාගල කඳු වැටිය ඇතුළු මධ්‍යම කඳුකරයේ දකුණු හා මැද කොටස් ඇතුළු වේ. මෙයට හෙක්ටයාර 56,844ක් හා හෙක්ටයාර් 72,645 අවරෝදක කලාපයක් ද මෙයට අයත් වේ. සුපිරි උණුසුම් ජෛවවිද්‍යාත්මක කලාපයක් වන මෙහි අසාමාන්‍ය ශාක හා සත්ව ගහණය වගේම western-purple-faced langur, the Horton Plains slender loris, Sri Lankan leopard වගේ විශේෂ සතුන් කීප දෙනෙකුගේ නිජබිම වීමත් මීට හේතු වෙලා තියෙනවා.

ලෝක උරුම හා ඒ හා සම්බන්ධ පූර්ණ ක්‍රියාවලිය ගැන ප්‍රමාණවත් වැටහීමක් ගන්න පුළුවන් https://whc.unesco.org වෙබ් අඩවියට ගියොත්. රටේ කාටකාටත් මේ ගැන අවබෝධයක් ගන්න එක වැදගත්. පහුගිය කාලේ ලොකු කතාවක් තියා අපේ ත්‍රිපිටකට ලෝක උරුමයක් කරනවා කියලා. දැන් ඒ කතාවට මොනව වෙලාද දන් නැහැ.

මේ සමඟ අමුණලා තියෙන රුවන්වැලි සෑයේ රූපේ ගත්තේ https://en.wikipedia.org වෙබ් අඩවියෙන්.

චන්දිම අඹන්වල

2020.04.27 / 04.24 PM

බලංගොඩ මිනිසා ජීවත් වුණු ආකාරය ගැනයි මේ සටහනින් කතා කරන්න යන්නේ. බලංගොඩ මානවයාගේ ආහාර රටාව ගැන තොරතුරු අතුරින් බොහෝමයක් පහතරට වියළි කලාපයේ පිහිටි පුරාවිද්‍යා ස්ථානවල හා තෙත් කලාපයේ ගල්ලෙන් තුළ සිදුකළ පුරාවිද්‍යා කැනීම් තුළින් හමු වෙලා තියෙන්නේ. බුලත්සිංහල ෆා-හියං ලෙන, කුරුවිට බටදොඹලෙන හා කිතුල්ගල බෙලිලෙන යන ගල්ලෙන් තුළ අවස්ථා කීපයක කළ පුරාවිද්‍යා කැනීම් මඟින් වැඩි සාධක ප්‍රමාණයක් හමු වෙලා තියෙනවා. එම සාධක පොදුවේ සලකා බැලුවහම, අතට අසුවන සෑම සතෙක්ම මධ්‍යශිලා යුගයේ දිවිගෙවු බලංගොඩ මානවයා ආහාර වශයෙන් යොදාගෙන තියෙන බව පේනවා. තවත් ආකාරයකට ගත්තොත්, ගෙවල ඉන්න බටු මීයාගේ ඉදල අලි පැටියා දක්වා පුළුල් පරාසයක සතුන් බලංගොඩ මානවයාගේ සත්ව ආහාර තුළ නියෝජනය වෙනවා. ප්‍රාග් ඓතිහාසික යුගයේ ආරම්භයේ සිට අවසානය දක්වා මෙම ආහාර රටාව කැපී පෙනෙන වෙනසක් වෙලා නැහැ.

බලංගොඩ මානවයා ආහාරට ගත්තු සතුන් අතර වැඩිපුර ඉන්නේ දඬුලේනා, මීමින්නා, ඉත්තෑවා, හම්බාවා, උරුළෑවා, කබල්ලෑවා හා වඳුරා වගේ සත්තු. මේ සත්තු ප්‍රමාණයෙන් කුඩා වීම වගේම අනික් ලොකු සතුන්ට වඩා පහසුවෙන් අල්ලා ගන්න පුළුවන් වීම තමා මේ වැඩිවීමට හේතුව. වල් ඌරා, ගෝනා වැනි මැදි පමනේ විශාල සතුන්ගේ නියෝජනය මුල් කොටසට වඩා අඩුයි. ගව වර්ගයට අයත් විශාල සතුන් ගේ නියෝජනය ඊටත් අඩුයි. ඒ කියන්නේ සත්තු ආහාරයට ගද්දි කැමැත්ත හෝ වෙනත් සංස්කෘතික හේතු නෙමෙයි බලපාල තියෙන්නේ. ඒ සත්තු අල්ලා ගැනීමේ පහසුව. බලංගොඩ මානවයා විසින් ආහාරයට ගනු ලැබූ සතුන් අතර අලි පැටව්, ගවරා, කුළු මිහරකා, කළු වලහා, ඌරා, ගෝනා, තිත් මුවා, මීමින්නා, ඉත්තෑවා, හාවා, දඬු ලේනා, හම්බාවා, මුගටියා, උරුලෑවා, වඳුරා, වළි කුකුළා, හබන් කුකුළා, පිඹුරා, තලගොයා, ඉබ්බෝ වර්ග, පිඹුරා, ගැරඬියා වගේ සර්පයෝ, තිත්තයා, ලූලා වැනි මිරිදිය මාළු වර්ග, මිරිදිය කකුළුවෝ, ගොඩබ්ම් හා ගස් ගොළුබෙල්ලෝ වගේ සතුන් රාෂියකගේ සාධක තියෙනවා. අවුරුදු 45,000 විතර කාලේ ඉදල ක්‍රිස්තු පූර්ව 1,500 වගේ වෙනකල් තත්ත්වය ඕක තමා.

2005 දී විතර ශ්‍රී ලංකා පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව විසින් බුලත්සිංහල ෆා-හියන් ලෙන කැනීම් කරා ආචාර්ය නිමල් පෙරේරා මැතිතුමාගේ ප්‍රධානත්වයෙන්. ඒ කැනීමේ දී හමුවුණු සතුන්ගේ කොටස් බලංගොඩ මිනිසාගේ ආහාර රටාව අවබෝධ කරගන්න කදිම අවස්ථාවක්. මේ සාධක පුරාසත්ව විද්‍යාඥ ජූඩ් පෙරේරා මැතිතුමා විසින් විශ්ලේෂණය කරා. ඒ අනුව පහත දැක්වෙන සත්ව විශේෂ ඒ අතර ඉන්න බව හඳුනාගෙන තියෙනවා. කිරි බී වැඩෙන සත්තු විදිහට කුළු මී හරකා, ගෝන මුවා, ගෝනා, ඕලු මුවා, මීමින්නා, වල් ඌරා, අලියා, කොටියා හෙවත් දිවියා, හඳුන් දිවියා, කොළ දිවියා, උගුඩුවන්, හෝතබුවන් වගේ සත්තු ඉන්නවා. ඒ වගේම උරුලෑවා, නරියා, කොළ වඳුරා, රිලවා, උණහපුළුවා, කබල්ලෑවා, වල් හාවා, ඉත්තෑවා, දඬු ලේනා, මූකලන් ලේනා, ඌරු මීයා, වැලි මීයා හා ගෙවල මීයා කියන සතුන්ගේ අස්ථිත් හඳුනාගෙන තියෙනවා. කිඹුලා, තලගොයා, කබරගොයා, කටුස්සා, පිඹුරා, නිශ්චිතව හඳුනා නොගත් සර්පයෝ වශයෙන් උරග සාධකත් අන්තර්ගතයි. ගල් ඉබ්බා, කිරි ඉබ්බා හා ගෙම්බන් විශේෂ කීපයක් හඳුනාගෙන ඉන්නවා. අවශේෂ අනුව වලි කුකුළා හා නිශ්චිතව හඳුනාගත නොහැකි පක්ෂී විශේෂ ගණනාවක් වශයෙන් පක්‍ෂි නියෝජනයක් ද තියෙනවා. බලංගොඩ මිනිසා ආහාර සඳහා මිරිදිය හා කරදිය යන දෙ වර්ගයටම අයිති මාළු අල්ලලා තියෙනවා. මිරිදිය මතස්‍යයන් අතර ලෙහෙල්ලා, අංකුට්ටා, හුංගා, මුගුරා හා කණයා වගේ මාළුවොත් කරදිය මසුන් අතර කොටි මෝරා, අගුලවා හා තවත් හඳුනා නොගත් මසුන් වර්ග කීපයකම සාධකත් හමු වී ඇත. ඊට අමතරව ගොඩබිමේ හා වතුරේ ඉන්න බෙල්ලන් වර්ග දෙකම පිළිබඳවත් සාධක අඩුවක් නැහැ. ගොඩ බෙල්ලන් වශයෙන් Acavus superbus, Acavus phoenix, Acavus heamastoma, Acavus sp., මුක්කන් බෙල්ලා, Oligospira poleii, Cyclophorus sp., Aulopoma sp. හා Tortulosa sp. වර්ග දැකගත හැකි අතර දිය බෙල්ලන් අතර Paludomus neritoides, Paludomus loricatus, Paludomus sulcatus හා Pila sp. වැනි වර්ග නියෝජනය වේ. ඇත්තටම කිවුවොත් කාපු අය ගැන කියනවට වඩා ඔක්කොම සත්තු කෑවා කියන එක ලේසයි. ඒ කියන්නේ මේ හැම සතෙක්ගෙම ලේ අපේ ඇඟේ ඇති නේද?

ලංකාවේ මධ්‍යශිලා මානවයාගේ ශාක ආහාර ගැන විධිමත් සාධක පුරාවිද්‍යා කැනීම් තුළින් මේ දක්වා සොයාගන්න පුළුවන් වෙලා නැහැ. ඒත් ලංකාවේ වගේම දකුණු හා ගිණිකොණදිග ආසියාවේ දඩයක්කාර රැස්කරන්නන්ගේ ජනසමාජ ගැන කරපු මානවවංශ ගවේෂණ අනුව ලංකාවේ පරිසරයේ දැකගත හැකි, කෑමට ගතහැකි සෑම ශාක වර්ගයක්ම කෑමට ගත්ත කියන එකට සැකයක් නෑ. දික්කැකුණ ඇට, වල් දෙල්, කිතුල් හා ඇටි කෙහෙල් යන ඇට වර්ගත්, ගොනල, කටු අල හා බුත්සරණ වගේ අල වර්ගත් ඇටඹ, ලාවුළු හා තිඹිරි වැනි සුබුලු වර්ගත් කෑමට ගන්න ඇති. ආහාරය වශයෙන් ගත් මද වර්ග අතර බුළු හා මඩු තියෙන්න ඇති. ඊට අමතරව අපේ කැලෑවල තියෙන උගුරැස්ස, පළු, වීර, දිවුල්, වෙරළු, මොර, දොතළු, වරකා, ගල් සියඹලා, මොර, හිඹුටු, කොන්, කිරිල්ල, මාදන්, බුළු, කිරි කෝන් හා හීන් එරමිණියා වැනි පළතුරු වර්ගත, මී වගේ මල් වර්ගත් කෑමට නොගන්න විදිහක් නෑ. මේ සියලුම කාරණා බලද්දි අපේ මධ්‍යශිලා මානවයා නැත්නම් බලංගොඩ මිනිසාට තමන්ගේ ආහාර විදිහට සමබර ආහාර වේලක් ලැබෙන්න ඇති. දුක හිතෙන කාරණයකුත් තියෙනවා. මේ මිනිස්සු ගොඩාක් වෙලාවට බඩගින්නේ ඉන්නත් ඇති කෑම නැති නිසා. ආචාර්ය එච්. නිමල් පෙරේරා මැතිතුමා කියන විදිහට ගොඩක්ම බඩගින්නේ ඉන්න ඇත්තේ කාන්තා පාර්ශවයයි, පොඩි දරුවනුයි. පිරිමින් දඩයමේ ගියාට පස්සේ බෙල්ලෝ වගේ දේවල් කාල තියෙන්නේ එයාලා. බෙල්ලො විතරක් කාල බඩ පුරවගන්න එක අමාරු දෙයක්.

බලංගොඩ මානවයාගේ දත් බලද්දි ඒවායේ සැලකිය යුතු ගෙවී යාමක් පේන්න තියෙනවා. මීට හොඳම සාධක බෙල්ලන්බැඳිපැලැස්ස හා බටදොඹලෙනින් ලැබිල තියෙනවා. මේ මිනිසුන්ගේ කෑම තුළ තදට වැලි මිශ්‍ර වෙලා තිබුණු නිසා ඒවාට මේ දත් ගෙවෙන්න ඇති කියලයි හිතන්නේ. ඇඹරුම් ගල් යොදාගෙන ශාක ආහාර අඹරද්දිත් ඒ කෑම වලට වැලි එක් වෙන්න ඇති. අල වර්ග කැවේ හොදලත් නෙමෙයිනේ. මස් වගේ දේවල් අමුවෙන් හපල කද්දි ඒවායේ තියෙන තදබවත් දත් ගෙවෙන්න අඩුවැඩි වශයෙන් හේතුවෙන්න ඇති. බලංගොඩ මානවයාගේ දත් ගැන බලපු ඩයනා හෝකි වගේ මානවවිද්‍යාඥයෝ කියල තියෙන්නේ මේ මිනිසුන්ගේ දත් රෝග අඩුයි කියලයි. ඒකට හේතුව වැද්දෝ වගේ බලංගොඩ මානවයත් ගස්වල පොතු වර්ග හපන්න හුරු වෙලා හිටීම කියලයි ඒයාලා කියන්නේ.

‍මේ සමඟ තියෙන රූපේ වම් පැත්තේ තියෙන බලංගොඩ මානවයාගේ සිතුවම ආචාර්ය පි.ඊ.පි. දැරණියගල මැතිතුමා ඇදපු එකක්. බෙල්ලන්බැඳිපැලැස්සෙන් හමුවුණු දත් ඇන්ද ගත්තේ කැළුම් මනමේන්ද්‍ර-ආරච්චි මැතිතුමාගෙන්.

චන්දිම අඹන්වල

2020.04.17 / 10.44 AM

මේ සටහන මෙතෙක් සටහන් නොතැබූ වෙනම පැත්තක් ගැනයි. ඒ ගල් භාවිත කරල කරන නිර්මාණ ගැනයි. නැත්නම් පාෂාණ භාවියෙන් නිර්මාණය කරන චූඩාමාණික්‍යය, විසිතුරු ගල් හා ගල් ඇස් කණ්ණාඩි නිර්මාණ ගැනයි. ඒ කියන්නේ මධ්‍ය කාලීන අවධියේ මෙරට ඇති වෙලා පැවතුණු දියතරිප්පු නිර්මාණ ගැනයි. මහනුවර යුගයේ සිට මේ දක්වාම පවතින අතීත නිර්මාණ කලාශිල්පයන්ගේ ලක්‍ෂණ මේ යැයි පෙන්වා දෙන කුඩා පරිමාණයෙන් හෝ ලංකාවේ පැවතෙන නිර්මාණයක් තමා දියතරිප්පු. ඒ ගැන බොහොම කෙටියෙන් කතාකරමු. මගේ මේ සටහනට සම්බන්ධ ශිල්පය නැත්නම් ශිල්පියා ඉන්නේ මහනුවර දිස්ත්‍රික්කයේ උඩුනුවර ප්‍රදේශීය ලේකම් කොට්ඨාසයේ තියෙන කිරිවවුල කියන ගමේ. මේ ගම සාම්ප්‍රදායික පිත්තල කර්මාන්තයට ප්‍රසිද්ධ ගමක්. මම කියන්න යන ශිල්පියා ඉන්නේ සුප්‍රසිද්ධ ගඩලාදෙණිය පන්සලට ආසන්න තැනක.

අද මෙම ශිල්පය පවත්වාගෙන යනු ලබන්නේ චූලාමණි ගෙදර ගුණසෝම කියන ශිල්පියා. මේ ශිල්පයේ යෙදෙන තවත් අය හිටියත් අද වන විට මෙම ශිල්පය පාරම්පරික උරුමයක් විදිහට කරන එකම ශිල්පියා මොහු බවයි කියැවෙන්නේ. මොහු මෙම ශිල්පය ඉගෙන ගෙන තියෙන්නේ 1928 දි ඉපදුණු චූලාමණි ගෙදර සියදොරිස් හාමිගෙන්. ඒ කියන්නේ ඔහුගේ පියා. සියදොරිස් හාමි ඒ ශිල්පය ඔහුගේ පියා වූ 1800 විතර ඉපදුණු චූලාමණි ගෙදර ඩිංගිරි අප්පු යටතෙයි හදාරළ තියෙන්නේ. ඔහුගේ පියා ඊටත් කළින් ඉපදුණු චූලාමණි ගෙදර ඩිංගිරි නයිදේ. එතකොට පරපුරින් පරපුරට පියාගෙන් පුතාට විදිහටයි මේ ශිල්පය අද වනතෙක් පැවතගෙන ඇවිත් තියෙන්නේ.

මේ දියතරිප්පු ශිල්පයේ අතීතය ගැන හොයල බලද්දි ඒ ගැන ලියැවුණු දේවල් නැහැ. කතාවට තියෙන්නේ ගම්පොළ රාජධානි සමයේ හිටිය හතර වැනි බුවනෙකබාහු රජුගේ ඔටුන්නට මේ පරපුරේ ආදි කෙනෙකු විසින් සිළුමිණක් සාදා දුන්නා කියල. හැබැයි පුදුමේ කියන්නේ මහනුවර යුගයේ හා පසු කාලීන ව පැවති කලාශිල්ප ගැන හොයල බලපු ආචාර්ය ආනන්ද කෛන්ටිෂ් කමාරස්වාමි මැතිතුමාට මේ ශිල්පීන් හමු වෙලා නෑ. ඒ විතරක් නෙවෙයි 1900ට එහා මෙහා කාලේ මුළුමහත් මධ්‍යම පළාත ගැනම විස්තර හෙවුව ඒ.සි. ලෝරි මැතිතුමාටත් මේ ශිල්පීන් ගැන විස්තර කිසිවක් හමුවෙලා නැහැ.

මේ ශිල්පීන් විසින් විවිධ වර්ගයේ නිර්මාණ කරන බවයි පේන්නේ. ඒ අතර ස්තූපවල පලදන චූඩාමාණික්‍ය, කුඩා ස්තූප, පෙන්ඩන්ට්, මාල පෙති වගේ විසිතුරු ගල්, අතේ පලදින වළලු හා ඇස් කණ්ණාඩි වැනි දේවල් සකස් කරනවා. මේ වැඩ සඳහා ගන්නේ විනිවිද පේන පළිඟු එහෙම නැත්නම් කළු පැහැ කහට පළිඟු කියන පළිඟු ගල්. දියතරිප්පු ගල් හා බිම් වීදුරු කියල හඳුන්වන ගල් වර්ග. මේවා රත්නපුරේ, ඇළහැර වගේ පැතිවල මැණික් පතල් වලින් ගේන්නේ. අපි කියන විදිහට මේවා අර්ධ මාණික්‍යමය පාෂාණ.

බොහොමයක් සුළු කලා නිර්මාණ ගැන හොයල බලද්දි ඒ හා සම්බන්ධ අභිචාර තිබුණු බව පැහැදිලියි. ඒත් දැන් මේ ගැන හොයා බලද්දි මේ වගේ පුදසත්කාර නම් මේ ශිල්පීන් සතුව ඉතිරි වෙලා නැහැ. ඒ විතරක් නොව මේ ශිල්පය පිළිබඳ සම්ප්‍රදායික අභිචාර තිබුණු බවත් දැනගන්න විදිහකුත් නෑ.

දියතරිප්පු නිර්මාණ කිරීම සඳහා පාවිච්චි කරන්නේ සරළ උපකරණ කීපයක්. දැතේ මහන්සිය තමයි ප්‍රධාන. මේ තියෙන සීමිත උපකරණ අතර පට්ටලය කියන සරළ ලිවරය තමයි වැදගත්. පට්ටලය උපකාරයෙන් තමා පාෂාණ කපා ගැනීම, රටා කපා ගැනීම, කොටස් වෙන්කර ගැනීම වගේ දේවල් කරන්නේ. පට්ටලයේ පින්තූරයක් මේ සටහන සමඟ තියෙන ඡායාරූවේ තියෙනවා. පට්ටලය ක්‍රියා කරන්නේ පුවක් කිරක් භාවිතයෙන් හදාගත් දුන්න මඟින්. දුන්නේ යොත සඳහා මුව හමක් තමයි ඉස්සර භාවිත කරල තියෙන්නේ. පට්ටලය ක්‍රියාත්මක කිරීම එක් පුද්ගලයෙකු හෝ දෙ දෙනෙකුයි කරන්නේ. පට්ටලයේ කැරකැවෙන ලෝහ තලය සම්බන්ධ කරන්නේ පන්දම කියල හඳුන්වන මැලියම් භාවිත කරල. පන්දම හදන්න ගඩොළු කුඩු, උළු කුඩු දුම්මල හා පොල්තෙල් භාවිත කරනව.

දියතරිප්පු ඇස් කණ්නාඩියක් හඳන එක තමා විශේෂම දේ. ඒ නිසා ඒ නිර්මාණ ගැන ටිකක් කියන්නම්. ඉස්සෙල්ලම සුදුසු ගලක් අරගෙන පට්ටලය උපකාරයෙන් රළු විදිහට ඇහැට අවශය කොටස් කපා වෙන්කර ගන්නවා. ඇහැ කියල කියන්නේ කණ්ණාඩියේ විදුරුවට. ඒ අවස්ථාවේම රාමුවට ගැලපෙන ආකාරයට ගල හැඩගසා ගැනීමත් කරනවා. ඊට පස්සේ පට්ටලයේ තලයට අල්ලල ඔප දා ගැනීමක් කරනවා. මේ වැඩ ටිකට පැයක් විතර යනවා. ඊට පස්සේ තමා සපු දැවයෙන් සකස් කළ අල්ලුවට සවිකර ගන්නේ. ඊට පස්සෙයි ඒ අල්ලුවේ අලවපු ඇහැ තිරුවාණා ගලක දෙපැත්තට අතුල්ලල අවශය විදිහට ඔප දාගන්නේ. මේ ඔප දාන අවස්ථාවේ ලස්සන බිම්බයක් ඒ ඇහේ පේනවා. ඔප දාල ඉවරයි කියල දැනගන්නේ මේ බිම්බය ගෙවිල ඉවර වෙන්න ඕන. එක් පැත්තක් ඔප දාගන්න පැය එකහමාරක් විතර යනවා. මේ විදිහට මාරුවෙන් මාරුවට දෙපැත්තම සකසා ගන්නවා. මේ වැඩේට සැහෙන වෙලාවක් යනවා. ඊට පස්සේ තමා ඇහැ නියමිත පරිදි ඔප දාගන්න අඩි 4ක් විතර දිග එරමුදු කොටයක අතුල්ල ගන්නේ. එරමුදු මෘදු නිසා මේ වැඩේට උචිතයි කියලයි කියන්නේ. මේ වැඩෙටත් පැය තුනක් විතර ගතවෙනවා. ඇහැ ආලෝකයට ඇල්ලු විට අවට පරිසරයේ තියෙන ගහකොළ එතුළින් මැනවින් පෙනෙන අවස්ථාව ආව කියන්නේ ඔප දැමීම අහවරයි. මේ ඔප දැමීමට වඩිය කියල ද්‍රාවණයක් භාවිත කරනවා, දියතරිප්පු ගල් පුළුස්සලා ඒ අළුවලින් හදාගන්න ද්‍රාවණයක් ඒක. ඊටත් පස්සෙයි බොහෝම සුක්‍ෂම විදිහට ලඟ බලන කොටස සකසන්නේ. ඒවායින් පස්සේ නැවත සුමට කරල රාමවකට සවිකිරීමයි තියෙන්නේ. දැන්නම් ප්ලාස්ටික් රාමු තමා. කෞතුකාගාරවල තියෙන රජ කාලේ ඇස් කණ්ණාඩි බලද්දි පේන්නේ ඒවට ඇත් දළ නැත්තන් සතුන්ගේ අං යොදාගත්ත බවයි.

මේ විදිහට තිස් ඇදිරිය, හතළිස් ඇඳිරිය හා හැට ඇඳිරිය ආදි වශයෙන් ඇස් කණ්ණාඩි හදනවා. කලින් කිවුව වගේ පළිඟු හා කහට පළිඟු තමා ඇස් කණ්ණාඩිවලට යොදාගන්නේ. මේ වැඩවලට ශිල්පියාට පවුලේ අයගේ සහය තමයි ලැබෙන්නේ. ඒකනේ සුළු කලා නිර්මාණ කියල මේව හඳුන්වන්නේ. මහාපරිමාණ නැහැ. මහාපරිමාණව මේ නිර්මාණ කරනවා කියන්නේ මේවගේ තියෙන ගුණාත්මක බව නැතිවෙනවා. හැබැයි දැන් තියෙන තත්ත්වය එක්ක මේ දේ්කම රැකගන්න ක්‍රමයක් හඳා ගන්න වෙනවා. දැන් තියෙන්නේ කලාතුරකින් එන ඉල්ලුමට සපයනවා මිසක් භාණ්ඩය සපයල ඉල්ලුම හඳන ක්‍රමයක් නෙවෙයි. හැබැයි කාන්තාවන් පළදිල මාල, විසිතුරු ගල් හා චූඩාමාණික්‍ය වගේ දේවලට නම් ඉල්ලුමක් තියෙනවා. හැබැයි නිර්මාණ සඳහා සුදුසු ගල් හොයාගන්න එකත් දැන් දැන් ප්‍රශ්නයක් කියල කියනවා.

ලංකාවේ හිටිය විශිෂ්ට උගතෙකු වන ආචාර්ය ආනන්ද කෛන්ටිෂ් කුමාරස්වාමි මැතිතුමා ලිවුව ‘මධ්‍ය කාලීන සිංහල කලා’ කියන පොතින් කෑල්ලක් උපුටලා මගේ මේ සටහන ඉවර කරන්නම්.

ජන කොටසකගේ හෝ ජාතියක විශිෂ්ටාර්ථ මුදුන් පමුණුවා ගැනීම සඳහා ඔවුන්ගේ පූර්වගාමීන් විසින් බිහිකළ සමාජ-තාක්‍ෂණික සම්ප්‍රදා කුළුගැන්වීම වැදගත් වනු ඇත. කාර්මීකකරණ ක්‍රියාවලියේ අඬුවලට හසු නොවී තවමත් ජීවමාන මෙවැනි තාක්‍ෂණික සම්ප්‍රදා ආරක්‍ෂා කරගනිමින් පවත්වාගෙන යාම සඳහා යෝග්‍ය සමාජාරක්‍ෂණ ක්‍රමවේද ක්‍රියාත්මක කිරීම අතීත පරම්පරාව වන්දනය සඳහා පමණක් නොව ලෝක මානවයා හමුවේ ජාතික අනන්‍යතාව ස්ථාපනය කරගැනීම සඳහා ඇති හොදම මාර්ගයක් වනු ඇත.

චන්දිම අඹන්වල

2020.04.10 /01.39 PM

අපේ් සටහන් මාලාව 25 වැන්නටත් ඇවිත්. මටත් සතුටක් තියෙනවා, ඇඳිරි නීතිය අස්සේ දන්න දේවල් වලින් ටිකක් හෝ අනෙක් අය සමඟ බෙදාගන්න ලැබීම ගැන. මේ සටහනින් ලියන්න යන්නේ ලංකාවේ ප්‍රාග් ඓතිහාසික සාධක ලැබුණු ගල්ලෙනක් ගැනයි, එතුළ සිදුකළ කැනිමක් ගැනයි. තැන කෑගල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ වරකාපොල, ඒබිදිගල ගමේ දොරවක කන්දේ තියෙන ඇතුබැඳිලෙන. රබර් වත්තක් මැදයි මේ ලෙන තියෙන්නේ.

1991 වසරේ දි මේ ස්ථානයේ විධිමත් විදිහට කැනීම් කළේ පසු කලෙක පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්‍ෂ ජනරාල් වුණු ආචාර්ය ඩබ්ලියු.එච්. විජයපාල මැතිතුමා. මේ ගැන සම්පූර්ණ වාර්තාව එතුමාගේ ආචාර්ය උපාධි නිබන්ධයට ඇතුළු කරල තියෙනවා. New Light On The Prehistory Of Sri Lanka; In The Context of Recent Investigations at Cave Sites කියන මාතෘකාව යටතේ 1997 අවුරුද්දේ පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයට භාර දීල තියෙන්නේ. මුද්‍රණය වෙලා තැනි එක තමයි කණගාටුව.

ලෙනේ ඇතුළේ වපසරිය ආසන්න වශයෙන් වර්ග මීටර් 50ක් පමණ. මේක ලෙනක් කිවුවට ලෙනක්ම නෙමෙයි. ගල් දෙකක් හේත්තු වෙලා හැදුණු ගල් දෙබොක්කක්. වර්ග මීටර් 1කේ කොටු අනුවයි මේ කැනිම කරල තියෙන්නේ. සෙන්ටිමීටර් 5ක විතර තට්ටු විදිහට පස් ඉවත් කරල. මේකට කියනවා ‘ප්ලානම් ක්‍රමය’ නැත්නම් ‘කෘත්‍රීම පස් තට්ටු ක්‍රමය’ කියල. මේ කැනීමේ ප්‍රධාන පස් තට්ටු XIIක් හඳුනාගෙන තියෙනවා. යටම පිහිටි ගල , ඉදල ඉහළටයි නම් කරල තියෙන්නේ. මේ පස් තට්ටුවලින් ගල් මෙවළම්, මැටි බදුන් කෑලි, ධාන්‍ය, කැකුණ ඇට, අඟුරු වගේම දැන් ඉන්න සතුන්ගේ කොටස් ආදි නොයෙක් දේ හමුවෙලා තියෙනවා. පහළම පස් තට්ටු තුනෙන් දළ, රතු-දුඹුරු මැටි බඳුන් කොටස්, ගල් ආයුධ හා ධාන්‍ය හමු වෙලා, ඒවා ක්‍රිස්තු පූර්ව 2,500ට විතර කාලනීර්ණය වෙලා. මෙමඟින් පශ්චාත් මෙසෝලිිතක තත්වයක් (a post-mesolithic condition) නිරූපණය වෙනවා කියලයි විජේපාල මැතිතුමා කියන්නේ. ඇයි ධානය භාවිතය ගැන සාධක තියෙනවානේ.

දෙ වැනි පස් තට්ටුවේ ඉදල ඉහළට හැම පස් තට්ටුවකම තැළුම් හා ඇඹරුම් ගල් හමු වෙලා. තුන් වැනි පස් තට්ටුවේ පතුරු ඉවත් කළ කුඩා මෙවළම් බොහොම අඩුයි. ඒ වගේම තැළුම් මෙවළම්, ඇඹරුම් මෙවළම්, හර මෙවළම් හා කැපුම් මෙවළමුත් ලැබිල. ඒ තත්ත්වය හැම පස් තට්ටුවකටම පොදුයි කියලයි කියන්නේ. මේ කැනීමෙන් සතුන්ගේ ඇටකටුවලින් හදපු මෙවළම් හමු නොවීමත් වැදගත් කරුණක්. නමුත් තෙත් කලාපයටම අයිති කිතුල්ගල බෙලිලෙන, අත්තනගොඩ අළුලෙන, බුලත්සිංහල ෆා-හියන් ලෙන වගේම අත්තනගල්ල පොත්ගුල්ලෙන කියන ඒවයේ ගල් ආයුධ, සතුන්ගේ අවශේෂ සමඟ අස්ථි මෙවළම් හමු වෙලා තියෙනවා. මේ විදිහට සතුන්ගේ ඇටකටුවලින් සැදු නිර්මාණ අඩු වෙන්න හේතුව බලංගොඩ මානවයා කළා වගේ මේ ලෙනේ හිටි මිනිස්සු සතුන් මැරීමෙන් දිවිපෙවෙත සරිකර නොගැනීම විය හැකි බව විජේපාල මැතිතුමාගේ අදහසයි.

දොරවක ලෙනේ සෑම ජනාවාස පස් තට්ටුවකින්ම ධාන්‍ය හමු වීමත් වැදගත් දෙයක්. මේ දක්වා කළ වෙනත් ලෙන් කැනීමකින් ධාන්‍ය වර්ග හමු වෙලා නැහැ. මේ ධාන්‍ය ගැන හොයල බලන්න ඉන්දියාවේ ඉදල ආපු ශාක විශේෂඥ ආචාර්ය ඇම්.ඩි. කජාලේ මැතිතුමා සම්බන්ධ වුනා. එතුමා මේ ධාන්‍ය කැලෑ කුරක්කන් වර්ගයක් බව හොයාගෙන තියෙනවා. ඒ කියන්නේ අදින් වසර 4,500කට පෙර මේ ගුහාවේ හිටපු මිනිස්සු ධාන්‍ය රැස් කරල ආහාරයට ගත්ත කියන එක ද?

ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රාග් ඓතිහාසික කාලෙට අයිති පස්තට්ටු තුළින් මැටි බඳුන් වාර්තා වූ ප්‍රධාන අවස්ථාවත් මේ කැනීම කියලයි කියන්නේ. ගල් ආයුධ, ධාන්‍ය, අඟුරු හා කැකුණ ඇට වගේ වෙනත් ද්‍රව්‍ය සමඟයි මේ මැටිබඳුන් කෑලි හමුවෙන්නේ. ප්‍රමාණයෙන් විශාල ගල් මෙවළම් සමඟ මැටිබඳුන් හමු වීමත් කැපී පෙනෙන දෙයක්. මේ මැටි බඳුන් අතර විශාල ප්‍රමාණයක් රතුපාට මෙවළම් (red ware) හා කළු-රතු පාට මෙවළම් (black and red ware) තිබිල තියෙනවා. සකපුවරුව භාවිත නොකර අතින් හදපු බවටයි හඳුනගෙන තියෙන්නේ. මෙම මැටිබඳුන් හමු වු අංක III පස් තට්ටුව අදින් වසර 4,550+/-70 කාලයට කාලනීර්ණය කරල තියෙන්නේ කාබන් 14 ක්‍රමයට. කැනීම් වළේ පහළින්ම ගල් ආයුධයි මැටි බඳුනුයි එකට හමු වුන නිසා මේ මධ්‍යශිලා යුගයේ පසු කාලීන තත්ත්වයක් පෙන්නනවා කියන එකයි විජේපාල මැතිතුමාගේ අදහස.

ලංකාවේ ප්‍රාථමික ශෛලියේ ගුහා සිතුවම් ගැන කතාකරද්දි මෙම ගුහාව ගැන කතා නොකර බැහැ. ඒ ගුහාවේ තියෙන රූ සටහන් නිසා. ඒ අතර තියෙන ‘ඇතින්න හා පැටවා’ කියන සිතුවම බොහොම ප්‍රසිද්ධයි. මේ සිතුවම් ගැන පළමු වරට 1919 දි ජී.එෆ්.ආර්. බ්‍රොනින් (G.F.R. Browning) සඳහන් කරල තියෙනවා. ඊට පස්සේ ආචාර්ය පි.ඊ.පී. දැරණියගල මැතිතුමත් මෙතනට ඇවිත් තියෙනවා. සීරිමෙන් නිර්මාණය කරන ලද සිතුවම් 52ක් මෙම ලෙනේ බිත්තියේ දැකගන්න පුළුවන්. මෙයින් කොටසක් කැනීමට පෙරත් අනෙක් සිතුවම් කැනීමෙන් පසුත් දැකගන්න පුළුවන් වුනේ. ඉර, හඳ, සත්ව රූප, ඊතලය වගේ කුරුටු රූපත් හරියට නිශ්චය කරන්න බැරි රූපත් මෙතන තියෙනවා. පහළ සිට ක්‍රමයෙන් ඉහළට යද්දි සිතුවම්වල වර්ධනයක් පේන්න තියෙනවා. කෑගල්ලේ, ඌරාකන්ද ගල්පියැස්සේ සිතුවම් මෙම සිතුවම් හා සමාන බවයි කියන්නේ. කාබන් 14 කාලනීර්ණය අනුව අදින් වසර 1,900-2,000 අතර කාලයට අයත් කියල දැනගත්ත අංක IV පස් තට්ටුවට සමාන්තරවයි පහළම මට්ටමේ සිතුවම් තිබිල තියෙන්නේ. කාලය අනුව මෙම සිතුවම් පූර්ව ඓතිහාසින හෝ මූල ඓතිහාසික අවධියේ පහළම කාලෙට අයිති බවයි පෙනෙන්නේ. ඒ කියන්නේ ලංකාවේ ප්‍රාථමික ශෛලියේ සිතුවම් අතර මේ දක්වා කාලනීර්ණය කරන්න පුළුවන් වුණු එකම සිතුවම් තියෙන්නේ මෙතන.

දොරවකකන්දේ පහළ ජනාවාස මට්ටම්වලින් සංක්‍රාන්ති කාලයක් පිළිබඳ සාධක අනාවරණය වෙනව කියලයි විජේපාල මැතිතුමා කියන්නේ. ඒ කියන්නේ මධ්‍යශිලා යුගයේ හිටපු මිනිස්සු නවශිලා යුගය දෙසට ගමන් කළ බව පෙන්නුම් කරනවා.

මෙ ස්ථානය ලංකාවේ මිනිස්සුන්ගේ අතීතය හදාරද්දි ඉතාම වැදගත් තැනක් බව ආයෙත් කියන්න ඕනකමක් නෑනේ. නමුත් මේ තියෙන කරුණුවල නිවැරදි බව නැවත එතැන විධිමත් ආකාරයට කැනීම් කරල තහවුරු කරගන්න ඕන. තවත් තැන්වලින් සාධක හමුවෙන්න ඕන. ඒකයි පුරාවිද්‍යාවේ ක්‍රමය. එක තැනකින් විතරක් ලැබුණ කියල පිලිගන්න අමාරුයි. හැබැයි මේ හා සමාන තත්ත්ව මහාචාර්ය රාජ් සෝමදේව මැතිතුමා කළ කැනීම් ස්ථාන කීපයකින් වාර්තා වුණා කියල කියනවා. නමුත් මේ ලේඛකයා ඒ ගැන හරියට දැනුවත් නෑ.

ඉතිං ලංකාවේ අපේ මේ නොනගත කාලේ ගැන හොයල බලන වගකීම වැඩියෙන් තියෙන්නේ දැන් පුරාවිද්‍යාව ඉගෙන ගන්න අයට කියලත් කියන්න ඕන.මේ සමඟ අමුණලා තියෙන රූපෙන් පේන්නේ දොරවක ලෙනේ ඉදිරිපස පෙනුම. පොඩියට තියෙන්නේ ඇතින්න හා පැටවා කියල හඳුන්වන කුරුටු රූපේ.

චන්දිම අඹන්වල

2020.04.06 / 12.10 PM

මේ සටහන ගොඩාක් අය දන්න දෙයක් ගැන. නමුත් මේ කෙටි සටහන් මාලාවට මේ සටහනත් අවශ්‍යමයි කියල මට හිතෙන නිසා ලියන්නේ. ඒ අභිලේඛන විද්‍යාව, පුරා අක්‍ෂර විද්‍යාව හා සෙල්ලිපි ගැන. මේ සමූහයේ සෙල්ලිපි හා වෙනත් පැරණි ලේඛන ගැන සෑහෙන කතාකරනවනේ. ඒ හින්දත් එක්ක බලමු මේ මොනවාද කියලා.

අභිලේඛනයක් කියන්නේ සරළව ගත්තොත් යම්කිසි මතුපිටක සටහන් කරන ලද, කුරුටු ගාන ලද දෙයක්. එච්චරයි. සරළයි. ඒ කියන්නේ ලීයක, රෙද්දක, කඩදාසියක, ගලක ඇත් දළක, බෙල්ලෙක්ගේ කටුවක, ගහක කොළයක නැත්නම් පොත්තක හෝ මැටි බඳුනක වගේ කුරුටු ගාපු, සටහන් කරපු දේවල්. ඒ වගේ ඒවට අපි කියනවා ලේඛන කියල. මේ විදිහට අකුරු නැත්නම් කුරුටු රූප වගේ දේවල් සටහන් කරල තියෙන්න පුළුවන්. මේ විදිහට යම් මතුපිටක සටහන් කරල තියෙන දේවල් ගැන හොයනබලන එක තමා අභිලේඛන විද්‍යාව (epigraphy) කියන්නේ. හැබැයි මේ විෂයේ දි අවධානය යොමු කරන්නේ අවුරුදු සීයට වඩා පැරණි ලේඛන (inscription) ගැන. ඒ වගේ පරණ ලියැවිලිවල ඇතුළත් වෙලා තියෙන දේවල් වගේම ඉස්සර හිටපු මිනිස්සු ගැන අවබෝධ කරගන්න යොදා ගන්න එකයි තමා මේ විෂයේ දි කරන්නේ. භාෂාවේ ඉතිහාසය හදාරණ අය මේක සහායක විෂයක් විදිහට හදාරනව. ඉතිහාසය පුරාවිද්‍යාව කරන අය තමන්ගේ විෂයන්වල මූලාශ්‍රය කොටසක් නිසා හදාරනවා. ලංකාවේ මේ විෂය ගැන උනන්දුව ඇතිවෙලා තියෙන්නේ ක්‍රිස්තු වර්ෂයෙන් 1850 පහුවෙන කොට වගේ. ලංකාවේ අභිලේඛන ගැන හොයන්න ඉස්ඉස්සෙල්ලම රජයෙන් පත්කළ නිළධාරියා පී. ගෝල්ඩ් ස්මිත්. ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුවෙන් මෙතුමා පත් කරල තියෙන්නේ 1874 දි. ඊට පස්සේ පත් කරපු එඩ්වර්ඩ් මුලර් මැතිතුමා තමා ලංකාවේ අභිලේඛන පිළිබඳ පළමු වැනි පොත ප්‍රකාශයට පත් කරන්නේ. ඒ 1883 දී Ancient Inscriptions of Ceylon කියන පොත. ප්‍රධාන පුස්තකාලවල තියෙනවා.

අභිලේඛන විද්‍යාව කියන විෂයත් එක්ක සමගාමීව යන විෂයක් තමා ‘පුරා අක්‍ෂර විද්‍යාව’ (palaeography) කියල කියන්නේ. මේ විෂයේ දි කරන්නේ පැරණි අකුරු ගැනයි, අකුරු පද්ධති ගැනයි හොයන එක. ඒ කියන්නේ පරණ ලේඛනවල තියෙන අකුරුවල හැඩය, විශාලත්වය, ස්වභාවය, අකුරේ ගැඹුර වගේ නොයෙක් දේවල්. ඒ වගේම අකුරු තැනින්තැනට, කාලෙන්කාලෙට වෙනස්වන හැටි ගැනත් මේ විෂයේ දි හොයනවා. මීට අවුරුදු 2,300කට එහා ලිවුව පූර්ව බ්‍රාහ්මි අකුරුවලින් වර්ධනය වෙලා ආපු අකුරු පද්ධතියක්නේ අපි මේ කියවන සිංහල අකුරු. අවුරුදු 2,000කට වැඩි කාලයේ මේ අකුරුවල සිදුවුනු වෙනස්කම් ගැන මේ විෂයේ දි අධ්‍යයනය කරනවා. මේ ගැන ලංකාවේ විවිධ පඬිවරු ලියල තියෙනවා. මහාචාර්ය බන්දුසේන ගුණසේකර මැතිතුමා සිංහල බසින්ම සරළව මේ ගැන ලියපු පොත් හොයාගන්න පුළුවන්. අකුරුවල වර්ධනය වගේම වෙනස්වුණු ආකාරය දැනගන්න නම් මේ විෂය ගැන අවබෝධයක් ගන්න ඕන. ඒ දැනීමෙන් තමා ඒ අකුරු අයිති කාලය මොකක්ද කියල කියන්න පුළුවන් වෙන්නේ. දළ වශයෙන් අවුරුදු සියයක විතර කාලයක තියෙන්නේ එක වගේ අකුරු. පරම්පරා තුනක් විතර යද්දි ඒ අකුරුවල හැඩය වෙනස් වෙනවා. මේ විෂය පිළිබඳ සෑහෙන අවබෝධයක් තියෙන කෙනෙකුට පුළුවන් පැරණි ලේඛනයක් නැත්නම් සෙල්ලිපියක් දැක්කහම ඒක අයිති මොන කාලෙට ද කියල තීරණයට එන්න. ඇත්ත ලිපි අතුරින් බොරු ලිපි වෙන්කරල ගන්න.

සාමාන්‍ය අය නම් බැරියැ, මේ විෂය ඉගෙන ගන්න අය පවා පටලගන්න දෙයක් තියෙනවා. ඒ අභිලේඛන හා සෙල්ලිපි කියන දෙක. කලින් කිවුවනේ ඕනැම මතුපිටක ලිවුව පැරණි ලේඛන අභිලේඛන කියල. හැබැයි සෙල්ලිපියක් කියන්නේ ගලක් මතුපිට සටහන් කරන ලද ලේඛනයකට. ඒ අනුව ඕනෑම සෙල්ලිපියක් අභිලේඛනයක්, හැබැයි ඕනෑම අභිලේඛනයක් සෙල්ලිපියක් වෙන්නේ නෑ. අභිලේඛන වර්ග ගොඩයි. ගල්ලිපි, තලපත්, පුස්කොල, ඇත්දල ලිපි, මැටිපුවරු ලිපි, රෙදිමත ලියු ලිපි, ලී මත ලියු ලිපි ආදි වශයෙන් වර්ග ගොඩක් තියෙනවා.

ලක්දිව සෙල්ලිපි කියන පොතේ දි පූජ්‍ය  හිමිපාණන් වහන්සේ මේ සෙල්ලිපි ඒවා ලියල තියෙන තැන අනුව නැවත වර්ග කීපයකට බෙදල තියෙනවා. ලෙන් ලිපි, ගිරි ලිපි, ටැම් ලිපි, පුවරු ලිපි හා වෙනත් ලිපි කියල. ගල්ලෙන්වල එහෙම නැත්නම් ගල්ලෙන්වල ඇතුළට වැසිවතුර එන එක වලක්වන්න කපල තියෙන කටාරයට පහළින් හෝ ඉහළින් හෝ ලෙණ තුළ සටහන් කරල තියෙන ලිපි, ලෙන් ලිපි. මිහින්තලේ, සිතුල්පවුව වගේ තැන්වල මේ ලිපි බහුලයි. ලංකාව පුරා මේ වගේ ලිපි 3,000ක්වත් ඇති අඩුතරමින්. තවම අනාවරණය නෙවුණු ඒවාත් තියෙනවා. බොහෝ විට පරණම ලිපි තමා මේ විදිහට සටහන් කරල තියෙන්නේ. දැන් දැන් සමහර අය ඉතාම අවියත් ආකාරයට විකෘති කරන්නේ මේ ලිපි. ගලක් මතුපිට සටහන් කරල තියෙන ලිපි ගිරි ලිපි කියල හඳුන්වනවා. ක්‍රිස්තු වර්ෂය ආරම්භ වුණු කාලේ තමයි මේ ලිපි ගොඩක්. ටැම් ලිපි කියල කියන්නේ ලිපිය සටහන් කරන්න විශේෂයෙන් සකස් කළ හෝ වෙනත් අරමුණකට පිහිට වූ කණුවක සටහන් කරන ලද ලිපියක්. සාමාන්‍යයෙන් ක්‍රිස්තු වර්ෂ 9-12 සියවස් අතරේ මේ ටැම් ලිපි බහුලයි. ගල් පුවරුවක සටහන් කළ ලිපි පුවරු ලිපි කියනවා. ඒ වර්ග හතරටම අයිත් නොවන ලිපි වෙනත් ලිපි කියල කියන්න පුළුවන්. අනුරාධපුරේ මහාපාළි දානශාලාවේ බත් ඔරුවේ සටහන් කරල තියෙන ලිපිය උදාහරණයකට ගන්න පුළුවන් කියන එකයි මේ ලියුම්කරුගේ අදහස.

මේ කාරණෙත් කිවුවේ නැත්නම් අඩුවක්. ලංකාවේ පැරණි ලියවිලි ගැන ප්‍රකාශන දෙකක් නිල වශයෙන්ම තියෙනවා. පළමු වැනි එක තමයි Epigraphia Zeyalanica කියන පොත. 1912 තමයි ඉස්සෙල්ලම පළ වුනේ. දැන් මං හිතන්නේ කලාය 9ක් විතර පළ වෙලා තියෙනවා. ඩි.එම්.ඩි. ඉසෙඞ් වික්‍රමසිංහ, මහාචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන, ආචාර්ය චාල්ස් ගොඩකුඹුරේ, ජයන්ත උඩුවර, ආචාර්ය සද්ධාමංගල කරුණාරත්න හා ආචාර්ය මාලිනි ඩයස් වගේ විද්වතුන් මේ කෘතියේ සංස්කාරකවරු විදිහට ඉදල තියෙනවා. ලංකාවේ අභිලේඛන හමුවන විදිහට මේ පොත් ඵල කරල තියෙන්නේ. ලංකාවේ සෙල්ලිපි කාල පිළිවෙලකට සකසලා පළ කිරීම තමා Inscriptions of Ceylon කෘති මාලාවේ අරමුණ. මේ මාලාව පොත් 10කට සැලසුම් කරල තියෙන්නේ. 1970 වසරේ තමයි මේ පොත් පෙළ ආරම්භ වුනේ. දැනට 1, 2, 5 හා 8 වගේ කාණ්ඩ කීපයක් පමණයි පළ වෙලා තියෙන්නේ. මහාචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන, මහාචාර්ය සිරිමල් රණවැල්ල හා මහාචාර්ය මැන්දිස් රෝහණධීර කියන විද්වතුන් ඒ ඒ කාණ්ඩ සංස්කරණය කරල තියෙනවා. මේ කිවුව කෘති මාලා දෙකම පළකිරීමේ වගකීම තියෙන්නේ ශ්‍රී ලංකා පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවට.

අභිලේඛන නැත්නම් පරණ සටහන් තියෙනවද නැද්ද කියන එක මතනේ ඉතිහාසය හා ප්‍රාග් ඉතිහාසය කියන බෙදීම එන්නෙත් නේද? අපි මේව කලින් සටහන් වලින් කතාකරල තියෙන්නේ. මේ ලේඛකයාට දැනෙන විදිහට නම් පුරාවිද්‍යා මූලාශ්‍රයත් එක්ක බලද්දි ඉතිහාස නැත්නම් ලේඛන මූලාශ්‍රයවල තියෙන විශ්වාසනීය බව නැත්නම් ඉතිහාස තොරතුරු අනාවරණය කිරීමේ දි තියෙන ශිතිලතාව වැඩියි. ඇයි එහෙම කියන්නේ කියල කෙනෙක් අහන්න පුළුවන්. පුරාකෘති කියන ඒවගේ අර්ථය අපි අද්දැකල නෑ බොහෝ විට. සෑම විටකම පාහේ ඒවාට තියෙන්නේ පුරාවිද්‍යාඥයා දෙන අර්ථකතනයක්. නමුත් ලේඛන මූලාශ්‍රය ඒ තුළින්ම අර්ථ ගැන්වෙනවා. අපි පරෙස්සම්සහගත වෙන්න ඕන ලිඛිත මූලාශ්‍රයේ තියෙන සත්‍යබව ගැන විතරයි.

මේ සමඟ දක්වල තියෙන්නේ මිහින්තලේ තියෙන, IV වැනි මිහිඳු රජතුමා විසින් කරවල ලද මිහින්තලේ පුවරු ලිපි දෙක. මිහින්තලේ විහාර පාලනය කළ යුතු ආකාරය ගැනයි මේ ලිපියේ අන්තර්ගත වෙලා තියෙන්න.

චන්දිම අඹන්වල

2020.04.05 / 11.45 AM

අපේ රටේ අතීතයේ හිටපු අය විවිධ අරමුණු සහිතව නිමැ වූ කලාකෘති සියදහස් ගණනාවකින් අපේ රට පෝසත්. මේ කෙටි සටහන් පෙළේ 22 වැනි සටහනින් එ වැනි කලා නිර්මාණයක් ගැන කතාකරන්නයි මම හිතුවේ. ඒ ලංකාවේ පැරණි චිත්‍ර ගැන. එතැනිනුත් අනුරාධපුරයේ තිසාවැව කිට්ටුව පිහිටලා තියෙන වෙස්සගිරිය කියල දැන් හඳුන්වන පරණ ආරාම පංසලේ දි දැකගන්න පුළුවන් සිතුවම් නිර්මාණ ගැනයි.

අනුරාධපුරයේ තියෙන බොහෝම සිත් ඇදගන්නා පුරාවිද්‍යා ස්ථානයක් තමා මේ වෙස්සගිරිය. ස්වභාවික පරිසරය, වාස්තු විද්‍යාව, සෙල්ලිපි, කලා නිර්මාණ වැනි බොහෝ දේවල්, අක්කර කීපයක පැතිරිලා තියෙන නටඹුන් ස්ථානයේ දි දැකගන්න පුළුවන්. අනුරාධපුරය වදින්න බලන්න එය අයගෙනුත් සීමිත පිරිසක් විතරයි මේ ස්ථානය දැකබලාගන්න එන්නේ. ශ්‍රී මහා බෝධිය පැත්තේ ඉදල එද්දි දැන් අපි ඉසුරුමුනිය කියල හඳුන්වන පංසල පහුකරල ටික දුරක් යද්දි මේ තැනට එන්න පුළුවන්. මහාවංසයේ තියෙන වළගම්බා පුවතේ දැන්වෙන කාරණයක් නිසා මේ ස්ථානයට දැන් වෙස්සගිරිය කියල කිවුවත් මේ එනමින් වංසකතාවන්හි දැක්වෙන විහාරය නෙවෙයි. මේ ‘ඉස්සර සමණ විහාරය’ කියල හඳුන්වපු විහාරය බව දැන් එම ස්ථානයේම තියෙන සෙල්ලිපි වලින් තහවුරු වෙලා තියෙන්නේ. ඉසුරන් සහිත අය පන්සියයක් දෙනා මිහිඳු මහරහතන් වහන්සේගෙන් පැවිද්ද ලබා විසූ තැන ඉසුරුමුණිය වූ බව මහාවංසයේ තියෙනවා. ඒ දේවානම් පියතිස්ස රජ සමයේ දීමයි. ක්‍රිස්තු වර්ෂ 477 ඉදල 495 දක්වා මෙරට පාලනය කළ ඒ වගේම සීගිරිය නිර්මාණය කළ කස්සප රජතුමා මෙම විහාරය අලුත්වැඩියා කරල තමන්ගේ නමත් තම දියණියන් දෙ දෙනාගේ නමුත් එක්කරල මෙම විහාරය බෝ-උපුල්වන්-කසුබ්-ගිරි විහාරය කියල නම් කළා කියල කියැවෙන සෙල්ලිපි හමු වෙලා තියෙනවා. ඒ තියන්නේ මේ විහාරය බෝ-උපුල්වන්-කසුබ්-ගිරි විහාරය බව දැන් තහවුරුයි. මේ සමහර අයට දන්නවා ඇතිනේ පිදුරංගල කන්ද පාමුළ තියෙන විහාරයේ නමත් ඒකමයි කියල. මේ ස්ථානයේ ගල්කුළු තුනක් ඇසුරු කරගෙන කරපු ගල් ලෙන්, ගොඩනැඟිලි හා සෙල්ලිපි ආදිය දැකගන්න පුළුවන්.

ලංකාවේ පළමු වැනි පුරාවිද්‍යා කොමසාරිස් වුණු හැරී චාල්ස් පර්වියෙස් බෙල් මැතිතුමා තමා මේ සිතුවම් ගැන 1907 දි මුළින්ම ලියල තියෙන්නේ. එතුමා කියල තියෙන විදිහට B පර්වත සංකීර්ණයට අයිති 9 හා 10 කියන ගල්ලෙන්වල තමා මේ සිතුවම් තියෙන්නේ. ලංකාවේ පැරණි සිතුවම් පිළිබඳ හොයාබලපු විද්වතුන් පෙන්වා දෙන්නේ ගොනාගොල්ල, කණ්ඩලම, කොටියාගල, කරඹගල, සීගිරිය වෙස්සගිරිය වගේ තැන් කීපයක ලංකාවේ පැරණිම සිතුවම් කොටස් පවතිනවා කියලයි. තවත් තැන් තියෙනවා, මේ කතාවට ඒවා ඕන නෑ. ඒ සමහරු කියල තියෙන ආකාරයට සුප්‍රසිද්ධ සීගිරියේ සිතුවම් සම්ප්‍රදායට බොහෝ සෙයින් අනුගත සිතුවම් තමා මේ වෙස්සගිරියෙ තියෙන්නේ. මේ උගතුනට අනුව මේ ස්ථානයේ මානව රූප, දේව රූප හා විවිධ සැරසිලි තියෙන බවත් ඒවා ඇඳිමට කොළ, රඹ හා රතු වැනි පාට යොදාගෙන ඇති බවත් පැහැදිලියි.

එච්.සී.පී. බෙල් මැතිතුමා හා මහාචාර්ය සේනක බණ්ඩාරනායක මැතිතුමාට අනුව වෙස්සගිරිසේ සිතුවම් සීගිරියේ සිතුවම් හා බෙහෙවින් සමානයි. එකම ගුරුකුලයකට අයිති එහෙම නැත්නම් එකම ශිල්පියෙක් විසින් මේ සිතුවම් අඳින්නට ඇතැයි ඔහුන් පෙන්වා දිමෙන් ම මේ දෙ තැන තියෙන සිතුවම් අතර ඇති සම්බන්ධතාවේ සමීප බව පැහැදිලිනේ.

අංක 9න් හඳුන්වා ඇති ගුහාවේ තියෙන බෙහෙවින් හායනය වූ අඩි 3ක් උස හා අඩි 2ක් පමණ පළල රූපය සුන්දර කාන්තා රූපයක්. කහ, රතු හා කොළ යන පාට පාවිච්චි කරල ඇදල තියෙන මේ රූපය මහාචාර්ය සේනක බණ්ඩාරනායක මැතිතුමාට අනුව නම් නාගිනි රුවක්. ඒ කියන්නේ නාග කාන්තාවක්. අංක 10 ගුහාවේ ඇති සිතුවම අඩි 2ක් පමණ උස හා අඩි 1 අඟල් 6ක් පමණ පුළුල වූ කුඩා පුරුෂ රූපයක්. මේ රූපය අදින්න කහ හා රතු පාට යොදාගෙන තියෙන බව පේනවා. මේ රූපය ඇදල තියෙන ආකාරය අනුව නම් අහසේ පියාඹලා යන දේවතා රුවක් බවට නම් සැකයක් නෑ. ඉස්සර ලස්සනට ඇදල තිබුණු මහා විසාල සිතුවකම කොටස් විතරයි අද ඉතිරි වෙලා තියෙන්නේ. අර උඩින් කිවුව කාන්තා රූපයට දකුණු පැත්තේ බුද්ධ රූපයක් හරි බෝසත් රූපයක් හරි තියෙන්න ඇති. මේ සිතුවම් සමස්ත වශයෙන් ගෙන සලකා බැලීමේ දි මේ සිතුවම මඟින් බුදු හිමියන් හෝ බෝධිසත්වයන් වහන්සේ වන්දනා කරන ආකාරයක් නිරූපණය කර තිබෙන්නට ඇති බව මහාචාර්ය බණ්ඩාරණායක මැතතිතුමාත් ලියල තියෙනවා.

මේ සටහන සමඟ තියෙන රූපයේ වම් පැත්තේ තියෙන්නේ ඉහත කිවුව කාන්තා රූපේ. දකුණු පැත්තේ තියෙන්නේ දේවතා රූපේ. හොඳින් බැලුවොත් රූප හරියට අඳුරගන්න පුළුවන් වෙයි. මේ සිතුවම් ඇඳල තියෙන තැනට ගියත් හොඳට පුරුදු නොකළ ඇහැකට මේ සිතුවම් අඳුර ගන්නත් අමාරුයි. දැන් එච්චරකට විනාශ වෙලා.

ඇස්. ජී. චාල්ස් මැතිතුමා පෙන්වලා දීල තියෙන විදිහට වෙස්සගිරියේ අවධි දෙකකට අයත් සිතුවම් දක්නට තියෙනවා. ඒ අනුව ඉහත විස්තර කළ සිතුවම් වලට යටින් ඇති ස්තරයක සීගිරි සමයටත් වඩා පැරණි කාලයට අයිති වෙන සිතුවම් කොටස් තියෙනවා. ඉහළ තට්ටුවේ තියෙන සිතුවම් ශක්තිමත් හා ප්‍රාණවත් රේඛාවෙන් නිරූපණය කර ඇති සිතුවම්. මේවා පොළොන්නරුවේ පුල්ලිගොඩ තියෙන සිතුවම් හා සමානයි කියලත් ඔහු කියනවා.

පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව මැදිහත් වෙලා 1972 වසරේ දි ඉතාලි ජාතික ලුසියානෝ මරාන්සි කියන සිතුවම් සංරක්‍ෂණ ශිල්පියා ගෙන්නලා මෙම සිතුවම් විනාශ වන එක අවම කරල තියෙනවා. ඊට පස්සෙත් ඒ කියන්නේ 1984 වසරේ දිත් නැවත සංරක්‍ෂණය කරල තියෙනවා. නමුත් ඕන දෙයක ආයු කාලයක් තියෙනවනේ. අපි ලේසියට පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවය කෑ ගැහුවට අපේ අය ම ගිහිල්ල මේ චිත්‍ර අත ගානවා. ඒ විතරක් නම් මදෑ ඒවා මත නම්ගම් ලියල තමන් මානසික විකෘතියෙන් පළෙන බවත් සටහන් කරනවා. මේ විදිහට මිනිස්සු කරන හානිය අවම කරන්න ඒ සිතුවම් වට කරල යකඩ වැටකුත් හදල තියෙනවා.

වෙස්සගිරියේ කාන්තා රූපය සිගිරිය සිතුවම් අතර තියෙන සමහර කාන්තා රූපවලට සමානයි කියන එක දැන් පැහැදිලියි. ඒ වගේම තමා අනුරාධපුරයේ හොරොව්පොතානට ආසන්න තැනක් තියෙනවා ‘හඳගල විහාරය’ කියල. මිහින්තලේ විහාරයට තරමක් සමානයි. එතැනත් ගල්ලෙනක තරමක් උසින් කාන්තා රූප වගයක් සිතුවම් කරල තියෙනවා. ඒ වගේමයි මිහින්තලේට කිලෝමීටරයක් විතර දුරින් තැනක් තියෙනවා වසංමලේ නැත්නම් මොණරගල කියල. එතැනත් තියෙනවා බොහොම විනාශ වුණු සිතුවමක්. ඒ සිතුවමේ පැත්තකත් තියෙනවා හුරුබුහුටි ලලනා රූපයක්. මේ වගේ සිතුවම් සියල්ලම පාහේ තියෙන්නේ බෞද්ධ පන්සල් වලනේ. ගොඩාක් විට වන්දනා කරන නැත්නම් ගරුපක්‍ෂපාත බව විදහාපාන ඉරියවුවකින් ඉන්නේ. රාජකීය උපාසක අම්මලා වගේ. රාජකීය ලිලාව නිසානේ බොහෝ දෙනෙක් කියන්නේ මේ දිව්‍ය අප්සරාවෝ කියල. හැබැයි මේ ලේඛකයා නම් හිතන්නේ මේ වෙස්සගිරියේ, මිහින්තලේ මොණරගලේ හා හඳගල විහාරයේ ඉන්නේ නාග කන්‍යාවෝ කියලයි. හුරුබුහුටියි. කාමය උද්දීපනය වෙන්නෙ නෑ. අර බණ්ඩාරණායක මැතිතුමා කිවුව විදිහට නාගිනි රූප. බෞද්ධ වංසකතා හා වෙනත් පොත් බැලුවහමත් පේනවා නාග වංශිකයෝ කියන්නේ බුදුදහමට බොහෝම ලෙන්ගතුව හිටිය පිරිසක් කියල. අවශ්‍ය නම් අපිට ඒ ගැන තවත් බරසාරෙට කතාකරන්න පුළුවන්.

ඔයාලත් වෙස්සගිරියේ ගියපු වෙලාවක මේ අප්සරාවෝ බලල එන්න අමතක කරන්න එපා. එයාල බොහොම ලෙන්ගතු විදිහට බලාන ඉන්නවා ඔයාලා ඇවිත් බලල යයි කියල. එයාලට මොනවත් ගෙනියන්න ඕන නෑ. එයාලගෙන් දෙයක් ගේන්න හිතන්නත් එපා. ඒ වගේම එයාලගේ ඇඟ හූරන්න, අල්ලල බලන්න එහෙම යන්නත් එපා. මෝඩ කම පෙන්වන්න නම්ගම් ලියන්න යන්නත් එපා. අහු වුනොත් ඇප ලැබෙන්නෙත් නෑ. දන් නෑ කියල කීවට වැඩක් නෑ. වස් වදිනවා සත්තයි. මොකද ඒ ලස්සන සුන්දර රූප අයිති අපිට විතරක් නෙවේ, අපේ අනාගත දරු පරම්පරාවටත් අයිතියි.

චන්දිම අඹන්වල

2020.04.04 / 00.36 AM