දීපාංජනී ඇල්ලේපොල හා අනුෂා අතුකෝරාළ
ශ්රී ලංකා පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව
1. හැඳින්විම
නුවරඑළිය දිස්ති‍්‍රක්කයේ, හඟුරන්කෙත ප‍්‍රාදේශිය ලේකම් කොට්ඨාශයේ, මාදන්වල ගමේ පිහිටි මාදන්වල රජමහා විහාරය ඓතිහාසික හා පුරාවිද්‍යාත්මක වශයෙන් වැදගත් වන විහාරයකි. මෙම විහාරස්ථානයට අයත් පුස්තකාලයේ තැන්පත් කර ඇති පුස්කොළ පොත් පිළිබඳව කරන ලද අධ්‍යයන තුළින් වාර්තා තරන ලද තොරතුරු මෙම මාතෘකාව යටතේ ඉදිරිපත් කර ඇත. මාදන්වල විහාරස්ථානයට අයත් අධ්‍යයනය කරන ලද මෙම පුස්කොළ පොත් විවිධ විෂය කේෂත්රයන් යටතේ හඳුනා ගත හැකි විය. ආගමික, කෘෂි කර්මාන්තයට අයත් පොත්, ඉතිහාස පොත්, වෛද්‍ය විද්‍යාව, නැකැත් හා ජ්‍යෙතිශ්‍ය විද්‍යාව ආදිය මෙම පුස්කොළ පොත් අතර විය. ඒ අතරින් කිසිවක් නොලියන ලද එහෙත් ලිවිමට සුදානම් කර ඇති පුස්ගෙඩිය නමින් හඳුන්වන පොත් කිහිපයක්ම වාර්තා විම ද වැදගත් සාධකයක් ලෙස සැලකිය හැකි ය.
මෙම ස්ථානයේ දී සිදු කරන ලද පුස්කොළ පොත් අධ්‍යනයෙන් විෂය කේෂත්රය හඳුනා ගැනිමට අමතරව කරුණු කිහිපයක් කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන ලදි. පුස්කොළ ලේඛන ලිවීම ප‍්‍රගුණ කළ යුතු ශිල්පයක් මෙන්ම සංයමයෙන් කළ යුතු කාර්යයක් ද වේ. එමගින් අවශ්‍ය ලේඛන ලිවීම පහසු වේ. අදාළ විෂය කරුණු කළමනාකරණය මෙම ලේඛන කලාවට ආවේණික වූ ලේඛන රීතින් පිළිබඳ අවබෝධය හා පුරුදුපුහුණු වීම, සුගම ලෙස පුස්කොළ ලේඛන ලිවීමට වැදගත් සාධක වේ. එම නිසා පුස්කොළ පොත් ලියු ලේඛකයින් පිළිබඳ දැනුවත් වෙමින් (වගු අංක 1හි සඳහන් පරිදි ඒ ඒ පොත් ලියු ලේඛකයින්ගේ තොරතුරු ඇතුළු කර ඇත.) පුස්කොළ පොත් ලියු කාලය සහ සමහර අවස්ථාවල දී ලියු ලේඛකයාට බරපැන් දරා ලබා ගත් අවස්ථා ද මෙම පර්යේෂණයේ දී හඳුනා ගත හැකි විය. පුස්කොළ පොතක අඩංගු පත් ඉරු සංඛ්‍යාව, භාෂාව, පැවැත්ම මෙන්ම පුස්කොළ පොතේ ආරක්ෂාවට යොදා ඇති පොත් කම්බය ද අධ්‍යයනය කරන ලදි. එම කම්බා සහ පොත, පොත් ලණුව තද වීමට යොදන සකියාව සකස් කිරිම සම්බන්ධව ද කරුණු වාර්තා කර ඇත. මෙම පොත් පිළිබඳ කරුණු වාර්තා කිරිමේ දී ඒවායෙහි දිග, පළළ, උස, බර මෙන්ම පත්ඉරු සංඛ්‍යාව ආදියෙහි විස්තරය ද ඇතුළු කර ඇත. පොතට යොදන කම්බය සකස් කර ඇත්තේ කෙසේද සහ ඒවාට යොදා ගත් මාධ්‍ය, සැරසිලි මෝස්තර පිළිබඳව ද කරුණු සඳහන් වේ. න-ස්පර්ශනීය උරුමයක් වශයෙන් ද වැදගත් වන්නා වූ මෙම පොත්වල අභ්‍යන්තරයේ සඳහන් කරුණු වලට අමතරව පත්ඉරු මත අඳින ලද විශේෂ සහ දුර්ලභ වශයෙන් වාර්තා වන විවිධ චිත්ර සටහන් විශාල ප්රමාණයක් වාර්තා කිරිමට හැකි වීම මෙම අධ්‍යයනය සාර්ථක කර ගැනිමට ඉවහල් වු බව පෙනේ. (වාර්තා කරන පුස්කොළ පොත්වල විස්තර ඇතුළත් කොටස සකස් කරන ලද වගුව වගු අංක 1 ලෙස ඉදිරිපත් කර ඇත).
2. ප‍්‍රවේශය
මාදන්වල විහාරයේ පුස්කොළ ලේඛන අධය්‍යනයෙන් වාර්තා කරන ලද තොරතුරු විමර්ශනය කිරිමට පෙර සඳහන් කිරිමට පෙර මෙකී කලාව පිළිබඳ මුලික හඳුනා ගැනිමක් සහ ප‍්‍රවිශ්ඨයක් ලබා ගැනිමේ දී එහි ඉතිහාස සහ විකාශනය පිළිබඳ සඳහන් කළ යුතු වේ. අතිීතයේ පටන් වර්තමානය දක්වා ලිවීමට ගන්නා ලේඛන ද්‍රව්‍යයක් ලෙස පුස්කොළ මාධ්‍ය හඳුනාගත හැකි ය. ඝර්ම කලාපීය රටක් වශයෙන් ශි‍්‍ර ලංකාවේ බහුලව වැඩෙන තල ගසේ ගොබය ලේඛනයට සුදුසු පරිදි සකස් කර ලිවීමට භාවිත කිරිම ලංකාවේ ලේඛන ඉතිහාසයේ සන්ධිස්ථානයක් ලෙස සැළකේ. කි‍්‍රස්තු වර්ෂ 16 වැනි සියවසේ පෘතුගීසින් කඩදාසි හඳුන්වා දුන් නමුදු එම කාලවකවානුව තුළ දී ද පුස්කොළ ලේඛන භාවිත විය (දීපාංජනී 2009:51). ශත වර්ෂ ගණනක් අඛණ්ඩව ලංකාවේ ලේඛන මාධ්‍යයක් වශයෙන් පුස්කොළ භාවිත වු බවට සාධක ඇත. පුස්කොළ ලේඛන සම්ප‍්‍රදායේ ඉතිහාසය කි‍්‍රස්තු පූර්ව යුගයේ ආරම්භ වන්නට ඇතැයි සැළකේ. මිහිඳු හිමියන්ගේ ලංකාගමනයෙන් පසු මෙරට බුදුුදහම ප‍්‍රචලිත වීමත්, ඉන්පසු සංඝමිත්තා තෙරණිය සමඟ පැමිණි විවිධ ශිල්පින්ගේ ශිල්පශාස්ත‍්‍ර දැනුම ලංකාවේ විමධ්‍යගත විමත් නිසා එම දැනුම් සම්භාරය ලේඛන ගත කිරිමේ සම්ප‍්‍රදායය කි‍්‍රස්තු පූර්ව යුගයේ මුල් කාලයේ සිට ආරම්භ වු බව පෙනේ (ද සිල්වා, ඔස්ටින් සි.එම්. 221:1969).
පුස්කොළ ලේඛන සම්ප‍්‍රදායය තුළ ලිය වී ඇති ලේඛන ආගමික, ආගමික නොවන සංස්කෘතික, සමාජිය තොරතුරු ආදිය පිළිබඳ කරුණු අන්තර්ගත වේ. වර්තමානයේ පවතින තාක්ෂණය මෙන්ම එදා පැවති තාක්ෂණය ලෙස හඳුුනා ගන්නේ පුස්කොළ ලේඛනයි. මෙම ලේඛන තුළ දැනුම පුද්ගල තොරතුරු සන්දර්භගත වී ඇත. සංස්කෘතික සන්දර්භය, කාල සන්දර්භය, අවකාශ සන්දර්භය මෙන්ම එය සහතික කළ සමාජ සන්දර්භය සඳහා පැවතුනේ උපයෝගීතාව සහ ඊට සරිලන ඉල්ලුමයි. පුස්කොළ ලේඛන සඳහා ද උපයෝගීතාවක් සහ ඉල්ලුමක් තිබුණි. එම නිසාම මුඛ පරම්පරාගත දැනුම ලේඛනගත කිරිම පුස්කොළ ලේඛන තුළින් විධිමත් වු බව අප දන්නා ඉතිහාසගත සිදුවිමකි. එය ලේඛන ඉතිහාසයේ වැදගත් සන්ධිස්ථානයක් ලෙස සනිටුහන් වේ. ශිලා ලේඛනවලින් පසු පුස්කොළ ලේඛනවලට පරිවර්තනය වීම මෙහි අනෙක් වැදගත් කරුණ වේ.
දැනට ලෝකයේ පැරණිම පුස්කොළ හඳුනාගෙන ඇත්තේ කි‍්‍රස්තු පූර්ව 2 වැනි සියවසට අයත් මධ්‍යයම ආසියාවෙන් ලැබුණු පුස්කොළ පොතකි. ලංකාවේ පැරණි පුස්කොළ පොත කි‍්‍රස්තු වර්ෂ 13 වැනි සියවසට අයත් බව හඳුනාගෙන ඇත (විමලරත්න 1989:52) මෙරට සෑම ප‍්‍රදේශයකම මෙන්ම විදේශියන් සතුව විවිධ විෂයන්ට අයත් පුස්කොළ පොත් 75,000ක් පමණ වෙතැයි සැළකේ. මෙයින් 95% පමණ 18, 19 වන සියවස් තුළ ලියන ලදැයි සිතීමට සාධක ඇතත් ප්රමාණවත් පුස්කොළපොත් ප්රමාණයක් 20 වැනි සියවස කාලයට අයත් යැයි සැළකේ. 18 වැනි සියවසට පෙර ලියන ලද පුස්කොළ පොත් හමුවන්නේ විරල වශයෙනි. ගම්පල හා කෝට්ටේ රාජධානි පැවති කාලයේ ලියන ලද පුස්කොළ පොත් කිහිපයක් වාර්තා වන නමුත් කි‍්‍රස්තු වර්ෂ 13 වැනි සියවස ලියන ලදැයි සැළකිය හැකි පුස්කොළ පොත් 4ක් දැනට හඳුනාගෙන ඇත (ප‍්‍රනාන්දු 1985ː146). භාෂා ලක්ෂණ හා ලිවීමේ ශෛලිය, අනුව දැනට ලංකාවෙන් හමු වු පැරණිම පුස්කොළ පොත් මෙම පොත් ලෙස වාග් විද්‍යාඥයින් හඳුනා ගෙන ඇත. අනුරාධපුර හා පොළොන්නරුව යුගය දක්වා සහ ඉන්පසු යුගවල ලියන ලද පැරණි පුස්කොල පොත් කිසිවක් මෙතෙක් වාර්තා වි නොමැත.
පුස්කොළ ලේඛන සම්ප‍්‍රදායය විවිධ කලාපයන්ගේ පරිසරය අනුව වෙනස් වේ. දැනුම, සංස්කෘතිය, පරිසරය යන මේවා ජාලයක් ආකාරයට එකට අනුබද්ධව ක්රියාත්මක වන අතර අප රටෙහි පැවති පාරිසරික විවිධත්වය තුළ දැනුම එකතු කර ගැනීම, දැනුම බෙදා ගැනීම යන කාර්යයන් සඳහා සෘජුව හා රේඛීයව බලපා ඇත. පුස්කොළ ලේඛන සම්ප‍්‍රදාය සඳහා ද මෙම කරුණු මෙලෙසම අදාළ වේ. මෙම ලේඛන කලාව පිළිබඳ අධ්‍යනය කිරිමේ දී ආගමික අංශයට පමණක් නොව සංස්කෘතිකමය ජාලයක් ලෙස අධ්‍යනය කිරිම කළ යුතු ය.
උරුමය ස්පර්ශනිය න-ස්පර්ශනිය ලෙස වර්ග කළ හැකි ය. එහි දි යම්කිසි දෙයක් විසන්ධි කොට නිර්වචනය කර එය සන්දර්භයක් තුළ තබා එය නිර්මාණය වුයේ කෙසේ ද පිළිබදව අධ්‍යයන වේ. පුස්කොළ ලේඛන ද එලෙස අධ්‍යයනය කළ යුතු අතර එය වැදගත් අවස්ථාවක් ලෙස සැළකිය හැකි ය. තල කොළ එක්ව ගත් කළ පුස්කොළ මිටියක් ලෙස දෘශ්‍යමාන වුවද විශාල සන්දර්භයක් තුළ පවතින එකක් ලෙස මෙකී ලේඛන හඳුුනා ගැනේ. ඓතිහාසික යුගය, මුල් ඓතිහාසික යුගය, මධ්‍ය ඓතිහාසික යුගය, අපර ඓතිහාසික යුගය, ලෙස වර්ග කරමින් තාක්ෂණය, කලාව, චිත්ර, කැටයම් ආදි නිර්මාණය විම තුළින් ද්වීතියිික සංස්කෘතින් නිර්මාණය වී පවතී. පුස්කොළ ලේඛන සන්දර්භගත කරවීම ඊට සමගාමිව ඉතිහාසය අධ්‍යනය කිරිම මෙම පර්යේෂණයෙන් සිදු වීම වැදගත් වේ.
පුස්කොළ ලේඛන තුළ ද ස්පර්ශනිය න-ස්පර්ශනිය උරුමයන් අන්තර්ගත වේ. එම නිසා කාලයක් යන විට මෙම සන්දර්භයෙහි අන්තර්ගත සංස්කෘතික, සමාජිය ජාලයන් අභාවයට යාමක් පෙන්නුම් කර ඇති බව මෑත ඉතිහාසයේ දි දැක ගත හැකි ය. මෙවැනි අධ්‍යන තුළින් උරුම කළමනාකරණකරුවන්ට, සංරක්ෂකයින්ට, පුරාවිද්‍යාඥයින්ට මහත් පිටිවහලක් වන බව වැදගත් කරුණකි. මෙම ලේඛන ආරක්ෂා කිරිම වෙනුවෙන් ප‍්‍රඥප්ති සකස් වී ඇත. විශේෂයෙන් ඒවා හරහා මෙම ලේඛන ආරක්ෂා කිරිමට ද මෙමඟින් අවස්ථාව උදා වේ.
ජන කොට්ඨාශය, ස්වභාව ධර්මය, ඉතිහාසය, පුරාවිද්‍යාව, මනුෂ්‍ය පැවැත්ම, තිරසාරත්වය සහ අනන්‍යතාව පිළිබඳව පුස්කොළ ලේඛන වල ඇත. න-ස්පර්ශනිය උරුමය සම්බන්ධව ජන කොට්ඨාස ප‍්‍රතිරූපනය වන බව ද කිය වේ. මෙහි දීි මෙම උරුමයන් හී ඇතුළාන්තය පිළිිබඳ අධ්‍යයන කොට පරිච්ඡේද කිරීිමත් බෙහෝ පාරම්පරික කරුණු එළි දැක්විමත් මෙමඟින් සිදු කිරීිම වැදගත් වේ. සංස්කෘතිය යනු සැකසිමයි. පුරාවිද්‍යාවේ දී සිදු වන්නේ සාමුහික දැනුම සෙවිමයි. එයට ඉතිහාසගත සිදුවීම් හා මෙවැනි ලිඛිත පුරාවස්තුන්ද එකතු කර ගත හැකි ය.
3. විමර්ශනය
පුස්කොළ ලේඛන සම්ප‍්‍රදාය අවකාශයන්ගේ පුළුල් කිරිමට විධිමත් හා නොවිධිමත් ක‍්‍රම තුළින් අවකාශය සැලසෙන පර්යේෂණ ක‍්‍රමයකි. ඒ අනුව මාදන්වල විහාරයේ පුස්තකාලය සතු මෙම පුස්කොළ පොත් එකතුවේ අධ්‍යයන කර අනාවරණය කර ගත් කරුණු රැසකි. සමස්තයක් වශයෙන් වාර්තා කරන ලද පොත් ප්රමාණය 57කි. එම පුස්කොළ පොත් 57ම විවිධ පැතිකඩ ඔස්සේ විශ්ලේෂණය කර ඇති අතර පොත් පහත පරිදි වර්ග කරන ලදි.
- ආගමික පුස්කොළ පොත්
- සාහිත්‍ය පොත්
- වෛද්‍ය විද්‍යාවට අයත් පුස්කොළ පොත්
- ජ්‍යෙතිශ්‍ය විද්‍යාවට අයත් පුස්කොළ පොත්
- සමාජිය සහ සංස්කෘතිකමය කරුණු අඩංගු පුස්කොළ පොත්
- වෙනත් පොත්
මෙහි දී ආගමික හා සාහිත්‍යමය කරුණු ඇතුළත් පුස්කොළ පොත් යටතේ සුත‍්‍ර විශාල ප්රමාණයක් ලියා ඇත. එයින් බ‍්‍රහ්මජාල සහ සතිපට්ඨාන සුත‍්‍ර වැඩි වශයෙන් හඳුනාගත හැකි විය. සාහිත්‍ය කාණ්ඩය යටතේ ජාතක පොත් සහ පුජාවලිය වැඩි වශයෙන් ලියා ඇති බවට කරුණු හඳුනා ගත හැකි විය.
පුස්කොළ පොත්වල පරිමාණයන් කෙරෙහි අදහස් දැක්විමේ දී සෑම පොතක්ම සෙන්ටි මීටර් 30ට වඩා දිගින් යුක්ත ය. එවැනි ප‍්‍රමාණයට පත්ඉරු සැකසීම ඉතා අසිරු කාර්යයකි. සෑම පත්ඉරුවක්ම දිගින් වැඩිවන තරමට ගොනු කළ හැකි විෂය කරුණු පෘථුල ය. එමෙන්ම සෑම ආගමික කරුණක් සඳහන් පොත්වල පළල සෙන්ටි මීටර් 2ට වඩා වැඩි ය. පත්ඉරුවක පළල සකස්වන්නේ තලගොබයේ ඇති ප‍්‍රමාණයට නිසා පත්ඉරුවට සකස් කිරිමට ගත් තල ගොබය සශි‍්‍රක තත්වයේ තිබෙන්නට ඇති බව නිගමනය කළ හැකි ය. ආගමික පොත් රචනා කිරිමේ දි පළල් පත්ඉරු භාවිත කිරිම බොහෝ අවස්ථාවල දී හඳුනා ගත හැකි ය. වෙද පොත් කිහිපයක්ම සෙන්ටි මීටර් 0.5 සහ 2 ආකාර විය. වෛද්‍ය විද්‍යාවට අයත් පුස්කොළ පොත්, අත් බෙහෙත් සහ වට්ටෝරු ලෙසත් ඒවා රැගෙන යාමේ පහසුවත් නිසා කුඩා පත්ඉරු යොදා ගැනිමෙන් පොත් නිමවනු ලබයි. පුස්කොළ පොත්වල උස සඳහන් කිරිමේ දී යොදා ගත් පත්ඉරු ප‍්‍රමාණයට අනුව වෙනස් වේ. වැඩිම උස සහිත පොත ලෙස වාර්තා වුයේ පුජාවලියයි. පත් ඉරු සංඛ්‍යාව 503ක් වන අතර උස සෙන්ටි මීටර් 20 කි.
මෙම පොත්වල අභ්‍යන්තරව සඳහන් කරුණු කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමේ දී ලියන ලද භාෂාව, අක්ෂරවල ප්රමාණය, අක්ෂර වර්ගය, කාලය, ලියන ලද්දේ කවුරුන් විසින් ද බරපැන් දැරූ පිරිස, පුස්කොළ ලේඛන රීතින් අනුගමනය කිරිම සහ පත්ඉරුවල ඇති චිත්ර සටහන් ද වේ. පුස්කොළ ලේඛන ලිවීමේ දී අක්ෂර ශෛලින් කිහිපයක්ම වේ. ගජාක්ෂර. සිංහාක්ෂර, හංසාක්ෂර, කාකාක්ෂර යන මේවා අතරින් වැඩි වශයෙන් සිංහාක්ෂර, ගජාක්ෂර මෙන්ම හංස අකුරුවලින් ලියන ලද පොත් වාර්තා විය. අකුරු මධ්‍යම ප‍්‍රමාණයෙන් යුක්ත ය. ආගමික පුස්කොළ පොත් බහුතර ප්රමාණයක් පාලි භාෂාවෙන් ද අනෙකුත් පොත් සිංහල භාෂාවෙන් ලියා ඇකි අතර ඇතැම් පොත් ගද්‍ය සහ පද්‍ය ශෛලිය අනුගමනය කර ඇත. පුස්කොළ ලේඛන ලිවීමේ දී ලේඛන රීතියට අයත් වන කාලය සහ කතෘ සඳහන් කිරීිම සිදු වේ. මෙහි දි එම කරුණු මුල් පත්ඉරුවේ හෝ අවසන් පත්ඉරුවේ සඳහන් කිරීම සිදු වේ. මෙම පුස්කොළ පොත්වල ද මුල හෝ අග පත්ඉරුවල ලියන ලද කර්තෘ, බරපැන් දරා පූජා කළ පිරිස මෙන්ම කාලය ද සඳහන් කර ඇති අවස්ථා වාර්තා විය. මෙහි දී විශේෂයෙන් හඳුුනාගත හැකි කරුණක් වුයේ ආගමික කාණ්ඩයට අයත් පුස්කොළ පොත් රචනා කර ඇත්තේ භික්ෂුන් වහන්සේලා විසින් බවයි. මාදන්වල විහාරය වර්තමානයේ පිරිවෙනක් ලෙස ප‍්‍රකට ය. එසේම අතීතයේ පටන් එසේ පැවති බවට සාධකයක් මෙවැනි කරුණු තුළින් හඳුනාගත හැකි වේ. මෙහි දී මාදන්වල පිරිවෙනේ නේවාසික භික්ෂුන් වහන්සේලා විසින් පොත් ලියා ඇති බවට පුස්කොළ ලේඛන තුළ අඩංගු කරුණු තුළින් සාධක ලැබෙන අතර එම භික්ෂුන් වහන්සේලාට බර පැන් දරා ලබා ගෙන මෙකී විහාරයට පුජා කළ බව සඳහන් වේ. එයින් ඉහත සඳහන් කළ සාධකයන් මෙම කරුණු තවදුරටත් සනාථ කරනු ලබයි (වගු අංක 1). භික්ෂුන් වහන්සේලාට අමතරව ගිහි පිරිස ද පුස්කොළ පොත් ලියා ඇති අතර බර පැන් දරා පුජා කළ බවට තොරතුරු වාර්තා විය.
වෛද්‍ය හා ජ්‍යොතිශ්‍ය විද්‍යාවට අයත් පොත්වල කතෘ පිළිබඳ සඳහන් නොවේ. මෙද විශේෂත්වයක් කොට සැළකිය හැකි ය. මේවා බොහෝ විට සම්ප‍්‍රදායිකව හා පාරම්පරිකව පැවත එන නිසා කතෘ පිළිබඳ සඳහන් නොකිරීමට හා සඟවා තැබිමට උත්සාහ ගෙන ඇති බව පෙනේ. පුස්කොළ පත්ඉරුවේ කර්තෘ සමඟ කාලය දක්වා ඇත. මෙය ද පුස්කොළ ලේඛන ලිවීමේ රීතියක් ලෙස සළකා ඇත. කාලය හඳුනා ගැනිමෙන් පුස්කොළ පොතේ වයස නීර්ණය කළ හැකි ය. පුස්කොළ පත්ඉරුවක කාලය දැක්වීමේදී කි‍්‍ර.ව., බු.ව., ශ.ව. යොදා ගනිමින් ඒ ඒ දින හා කාලය හෝරාව ලිත හෝ සිංහල ක‍්‍රමයට නැතිනම් නැකැත් ක‍්‍රමයන්ට ලියා ඇත. මෙහි දී වාර්තා කරන ලද සියලුම පුස්කොළ පොත් 18 සහ 19 වන සියවස් වලට අයත් ඒවා බව අනාවරණ විය. ලියන ලද කාලයට අමතරව පුජා කරන ලද කාලය ද සඳහන් කරන ලද අවස්ථා විය. සමහර අවස්ථාවල දී කාලය සඳහන් කර නොමැති විට දී පොතට යොදන වෙනත් අංග මත පදනම්ව කාලය නිශ්චය කළ හැකි ය. එහි දී පොත් කම්බය අතර යොදන පොත් සකියාව තුළින් එහි කාලය හඳුනා ගත හැකි විය. උදහරණ වශයෙන් ශතයේ කාසි, VOC කාසි පොත් සකියාව ලෙස භාවිත කර තිබු අතර එහි සඳහන් වර්ෂ තුළින් කාලය හඳුනා ගත හැකි විය.
මෙම පොත් එකතුවේ හිස් පුස්කොළ පොත් කිහිපයක්ම වාර්තා විය. මේවා පුස්ගෙඩිය ලෙස හඳුන්වන අතර එදිනෙදා ප‍්‍රයෝජනයට හෝ යථා කාලයේ ලිවීමට පෙර සුදානම් කර සකස් කරන ලද ඒවා ලෙස සැළකිය හැකි ය. මෙවැනි පොත් බොහෝ ප්රමාණයක් වාර්තා වී ඇති නිසා භික්ෂුන් වහන්සේලාට අප වර්තමානයේ පොත් පුජා කරන්නා සේ පුජා කරන්නට ඇති බව සැළකිය හැකි ය. ලිවීම මෙම විහාරයේම සිදු කර ඇති බවට සාධක හමුවන නිසා එවැනි කාර්යයක් සිදු වන්නට ඇති බව සඳහන් කළ හැකි ය. පුස්ගෙඩිය මෙම විහාරයට ලැබෙන අනෙක් කරුණ වන්නට ඇත්තේ අතීතයේ කෙනෙකු මිය ගිය පසු හත්දවසේ හෝ තුන්මාසයේ දානයට පුස්ගෙඩියක් පුජා කිරීම සිරිතක් වශයෙන් ද සිදු කර ඇත (ලගමුව 2007:121). එම නිසා මෙකී විහාරස්ථානය අවට ජනයා එවැනි සිරිත් අනුගමනය කරන්නට ඇති බව අනුමාන කළ හැකි ය.
අභ්‍යන්තර කරුණු කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරිමේ දී අනෙක් වැදගත් කරුණ වන්නේ පත්ඉරු මත ඇදි විවිධ වු චිත්ර සටහන් හා ජ්‍යාමිතික මොස්තරයි. මෙවැනි සටහන් විශාල ප්රමාණයක් වාර්තා කිරීිමට හැකි විය. චිත්ර සටහන් භාවිතයට කරුණු කිහිපයක්ම බලපානු ලබයි. අන්තර්ගත විස්තරය කෙටිකර අර්ථය ලබා දීම, යමක් දැක්වීමේ දී කරුණු වැඩිදුරටත් පැහැදිලි කිරීම, සමහර අවස්ථාවල දී කරුණු සැඟවීමට උත්සාහ කිරිම, ව්‍යංගයෙන් කරුණු දැක්වීම හා ඉඩ කළමනාකරණය ආදිය සඳහන් කළ හැකි ය. එසේ සටහන් කරන ලද චිත්ර ප්රමාණයක් කොටස් කිහිපයක් යටතේ වර්ග කරන ලදී.
- නෙළුම් මල් මෝසතර
- විවිධ ජ්‍යාමිතික හැඩතල සහිත මල් මෝස්තර
- විවිධ ජ්‍යාමිතික හැඩතල
- විවිධ ජ්‍යාමිතික හැඩතල සත්ව රූප
- විවිධ ජ්‍යාමිතික හැඩතල සහිත මානව රූප
- විවිධ සත්ව රූප
- විවිධ ගස් වර්ග
- වෙනත්
ලෙස මේවා වර්ග කළ හැකි ය (අංක 1-23 චිත්ර සටහන්). එම චිත්ර වැඩි වශයෙන් වාර්තා වුයේ ජ්‍යෙතිශ්‍ය හා නැකැත් ශාස්ත‍්‍රයට අයත් පුස්කොළ පොත්වල සහ වෛද්‍ය විද්‍යාවට අයත් පොත්වලය. සුත‍්‍ර පොත් කිහිපයකම ජ්‍යාමිතික මල් මොස්තර අනර්ගත කර ඇත, සූත‍්‍ර පොත්වල එම සූත‍්‍ර හෝ කරුණු වෙන් කිරිම සඳහා ජ්‍යාමිතික මල් මොස්තර යොදා තිබුුණි. මෙම චිත්ර තුළින් හඳුනාගත හැකි කරුණු කිහිපයක්ම වේ. මෙහි දී ලිවීමට දන්නා කර්තෘ චිත්ර ශිල්පියෙකු ද වී ඇත. ඔහු කලාකාරයෙක් ද විය. එමෙන්ම ලේඛන පිළිබඳ මනා නිපුණත්වයෙන් යුත් කෙනෙකු ද විය .
බාහිර වශයෙන් පුස්කොළ පොතක වැදගත්ම කොටස් කිහිපයකි. ඒවා පොත් කම්බය (පොත් කවරය), නුල සහ පොත් සකියාවයි. (නූල සහ කවරය අතරට යොදා බොත්තම වැනි දෙයකි). පුස්කොළ පොතක ආරක්ෂාවට අලංකාරයට හා වටිනාකම ලබා දීමට මේවා විශේෂ කොට සළකුණු ලබයි. වාර්තා කරන ලද පොත් වල වැඩි ප‍්‍රමාණයකට දැව මාධ්‍ය උපයෝගී කරගෙන සකස්කරන ලද කම්බා යොදා ඇත. ලාක්ෂාවලින් හැඩකරන ලද සම්ප‍්‍රදායික සැරසිලි මෝස්තර ද යොදා ඇත. ඊට අමතරව ලෝහ මාධ්‍යයෙනන් සකස් කරන ලද කම්බා 1 පමණක් වර්තා විය. (වගු අංක 1) පොත් සකිය සඳහා ඇත්දළ පිත්තල මිශ‍්‍ර ලෝහ,හා විවිධ කාසි වර්ග භාවිත කර ඇති බවට සාධක වාර්තා වි ඇත. සමහර පුස්කොළ පොත්වලට පත්ඉරුවලින්ම පොත් කම්බය යොදා තිබු අතර පොත් කම්බය නොමැති පොත් ද කිහිපයක්ම වාර්තා විය.
ඉහත සඳහන් පර්යේෂණය තුළින් පුස්කොළ ලේඛන සම්ප‍්‍රදායට අයත් කරුණු රැසක් වාර්තා කරන ලදි. මෙම ලේඛන සම්ප‍්‍රදාය අධ්‍යයන කිරිම හැදැරීම, ඓතිහාසික, සංස්කෘතික, ආගමික, දේශපාලනික, සමාජීය වශයෙන් පමණක් නොව උරුම කළමනාකරණයේ ද අන්තර්ගතයකි. මෙම කරුණු සියල්ලක්ම පුස්කොළ ලේඛනවල විවිධ පරිසර ඔස්සේ අන්තර්ගත වි ඇති අතර මේවා අධ්‍යයන කිරිම අනාගතය වෙනුවෙන් සිදුකරන බුද්ධිමය ආයෝජනයක් ද වේ. එමෙන්ම පර්යේෂකයින්ට, සංරක්ෂකයින්ට, වාග් විද්‍යාඥයින්ට මෙමඟින් දිරිමත් වීමටත්, ඉදිරි පර්යේෂණ සඳහා යොමු වීමටත් වැදගත් කොට සැළකිය හැකි ය.
4. ආශි‍්‍රත ග‍්‍රන්ථ නාමාවලිය
- ඇල්ලේපොල, දිපාංජනී (2009), පුස්කොළ ලේඛන සම්ප‍්‍රදාය සහ එහි අන්තර්ගත ලේඛන ප‍්‍රයෝග පිළිබඳ විමසුමක්, විකල්ප පුරාත්ත්ව, 2 කලාපය, පුරාවිද්‍යා අධ්‍යන අංශය, පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලය.
- පරණවිතාන කේ.ඞී. (1996), ශි‍්‍ර ලංකාවේ පුස්කොළ ලේඛනවල ආරම්භය විකාශනය, කෞතුකාගාර, 4 වන කලාපය, ජාතික කෞතුකාගාර දෙපාර්තමේන්තුව, කොළඹ.
- ප‍්‍රනාන්දු පි.ඊ.පි. (1953), බි‍්‍රතාන්‍ය කෞතුකාගාරයේ පුස්කොළ පොත, පියවර, ලංකා විශ්වවිද්‍යාලයේ සිංහල සංගමයේ වාර්ෂික සගරාව, කොළඹ.
- විමලරත්න කේ.ඩි.ජි. (1989), පුස්තකාල ද්‍රව්‍ය සංරක්ෂණය හා ප්රතිසංස්කරණය, කොළඹ.
- ද සිල්වා, ඔස්ටින් සි.එම්. (1969), පැරණි ලංකාවේ ග‍්‍රන්ථ නිෂ්පාදනය, අධ්‍යයන සියවස ප්රකාශනය, 1 අධ්‍යාපන දෙපාර්තමේන්තුව, කොළඹ.
- ලගමුව, ආරිය (2007), ශි‍්‍ර ලංකාවේ පුස්කොළ පොත් ලේඛන කලාව, සංස්කෘතික කටයුතු පිළිබඳ දෙපාර්මේන්තුව, කොළඹ.
- මාදන්වල විහාරයේ සිදු කරන ලද කේෂත්ර පර්යේෂණය, 2016
මාදන්වල රජමහා විහාරයේ පුස්කොළ පොත් පිළිබඳ විමර්ශනයෙන් ලබා ගත් දත්ත
| අංක | පුස්කොළ පොතේ
නම |
පරිමාණය | විස්තරය | ||||
| දිග
(සෙ.මී.) |
පළල
(සෙ.මී.) |
උස
(සෙ.මී.) |
බර
(ග‍්‍රෑම්) |
පත් ඉරු | |||
| 1 | සුත‍්‍ර පොත (දේව දූත සූත‍්‍රය සහ සතිපට්ඨාන සූත‍්‍රය) | 43.5 | 6.1 | 5.8 | 819 | 24 | නූතන සිංහල හා මධ්‍යම ප‍්‍රමාණයේ අක්ෂර සහිත සූත‍්‍ර පොතකි. දැව කම්බා සහිත ය. එම කම්බා මතුපිට පලාපෙති ලියවැල් මෝස්තර රතු, කහ, කළු වර්ණ යොදා අලංකාර කර ඇත. පළමු වැනි පත්ඉරුවේ ජ්‍යාමිතික මෝස්තර සහිත ය. |
| 2 | බ‍්‍රහ්මජාල සූත‍්‍රය සහිත පුස්කොළපොත | 48 | 6.5 | 3.8 | 534 | 141 | පාලි බසින් රචිත පුස්කොළ පොතකි. අක්ෂර මධ්‍යම ප‍්‍රමාණයෙන් යුක්ත ය. දැව කම්බය සහිත ය. කම්බය ජ්‍යාමිතික හා විවිධ පලාපෙති මෝස්තර සහිත ය. කහ, කළු වැනි වර්ණ යොදාගෙන ඇත. මධ්‍යයෙහි හංස පූට්ටුව නිර්මාණය කර ඇත. |
| 3 | බ‍්‍රහ්මජාල සූත‍්‍රය සහිත පුස්කොළ පොත | 36 | 6 | 13 | 1.359 | 468 | පාලි භාෂාවෙන් රචිත ය. දැව කම්බා සහිත ය. ජ්‍යාමිතික මෝස්තර යොදා ලාක්ෂා වලින් අලංකාර කර ඇත. කහ සහ කළු වර්ණ යොදාගෙන ඇත.
|
| 4 | වෙස්සන්තර ජාතකය සහිත පුස්කොළ පොත | 47.7 | 5.7 | 3.5 | 437 | 44 | සිංහල භාෂාවෙන් රචිත මෙම පුස්කොළ පොත ලාක්ෂා කම්බයක් යොදා ඇත. කළු, රතු වර්ණ යොදා ගෙන පලාපෙති හා ජ්‍යාමිතික මෝස්තරවලින් අලංකාර කර ඇත. |
| 5 | සතිපට්ඨාන සූත‍්‍රය හා උයද සූත‍්‍ර වර්ණනාව සහිත පුස්කොළ පොත | 50.3 | 6 | 4.4 | 645 | 152 | දැව කම්බා හා ලාක්ෂාවලින් අලංකාර කරන ලද පුස්කොළ පොතකි. පිච්ච වැල නිර්මාණය කර ඇත. 49 වැනි පත් ඉරුවේ ජ්‍යාමිතික මෝස්තර ඇඳ ඇත. |
| 6 | පිරුවානා පොත්වහන්සේ | 44.5 | 5.6 | 4.7 | 463 | 142 | ජ්‍යාමිතික රූප සටහන් පත් ඉරු මත ඇඳ ඇත. පාලි භාෂාවෙන් රචනා කරන ලද මෙහි අක්ෂර මධ්‍යම ප‍්‍රමාණයෙන් යුක්ත දැව කම්බයකි. |
| 7 | සප්ත සූරියෝද්ගමන සූත‍්‍රය | 4.5 | 5.2 | 0.5 | 588 | 64 | පාලි භාෂාවෙන් රචිත මෙම පුස්කොළ පොතේ ලාක්ෂා ලියවැල්, පලාපෙති මෝස්තර ඇතුළත් දැව කම්බයකි. |
| 8 | බණදහම් පොත | 35.5 | 5.5 | 9.4 | 957 | 211 | ශත වර්ෂ 1913 දී රචනා කරන ලද මෙම පොත දැව ලාක්ෂා කම්බා සහිත ය. රතු සහ කළු වර්ණ ගල්වා කැටයම් රහිත ය. |
| 9 | පුස්ගෙඩිය | 44 | 3 | 1.179 | |||
| 10 | පුජාවලිය | 47.8 | 5.7 | 4.8 | 143 | කම්බා රහිත ය. මෙම පොත ලියා අවසන් කර නොමැත. | |
| 11 | වෛද්‍ය ග‍්‍රන්ථය | 34.5 | 0.6 | 4.9 | 584 | 112 | සිංහල භාෂාවෙන් රචිත මෙම පුස්කොළ පොතේ ලාක්ෂා වර්ණ ගන්වන ලද දැව කම්බා සහිත ය. ක‍්‍රිස්තු වර්ෂ 1870ට අයත් ශතයේ කාසිය සකියාව ලෙස යොදා ඇත. |
| 12 | බ‍්‍රහ්මජාල සුත‍්‍රය | 42.3 | 6 | 3.5 | 48 | පාලි භාෂාවෙන් රචනා කරන ලද මෙම පොත දැව සරල කම්බා සහිත ය. ලෝකඩ සකියාවක් යොදා ඇත. | |
| 13 | සතිපට්ඨාන සුත‍්‍රය | 45 | 5 | 4 | 134 | පාලි භාෂාවෙන් රචනා කරන ලද මෙම පොත කම්බා රහිත ය. | |
| 14 | වෙද පොත | 34.5 | 5.5 | 1.9 | 12 | කවි ආකාරයට ලියන ලද බෙහෙත් වට්ටෝරු හා පිළියම් ඇතුළත් දැව සරල කම්බා සහිත ය. | |
| 15 | ධම්මචක්ක සූත‍්‍රය පුස්කොළපොත | 56.8 | 5.8 | 5.5 | 756 | පාලි භාෂාවෙන් රචිත ය. දැව කම්බා සහිත ය. රතුපාට ලාක්ෂා ගල්වා ඇත. සිදුර ආශ්රිත ව කහ වර්ණයෙන් නිමවන ලද මලකි. මතුපිට කළු පැහැ ලාක්ෂාවලින් රේඛා යොදා ඇත. | |
| 16 | පුස්ගෙඩිය | 44 | 5.5 | 2.4 | 45 | කම්බා රහිත ය. ඉදිරියේ දි අව්‍යශතාවන්ට අනුව ලිවීමට සකස් කරන ලද කිසිවක් නොලියු පොතකි. | |
| 17 | පුස්ගෙඩිය | 45.8 | 3.3 | 1.8 | 1.017 | 45 | කම්බා රහිත ය. ඉදිරියේ දි අව්‍යශතාවන්ට අනුව ලිවීමට සකස් කරන ලද කිසිවක් නොලියු පොතකි. |
| 18 | අනාගතවංශ දේශනාව | 37.5 | 4.5 | 2 | 1 084 | 34 | සරල දැව කම්බා සහිත ය. පාලි භාෂාවෙන් රචනා කරන ලද මෙම පොතෙහි අක්ෂර මධ්‍යම ප‍්‍රමාණයෙන් යුක්ත ය. |
| 19 | වෛද්‍ය හා ජ්‍යෙතිශ්‍ය ග‍්‍රන්ථය | 22.5 | 6.3 | 11.6 | 672 | 78 | සිංහල භාෂාවෙන් රචනා කර ඇත. දෙ වැනි පත්ඉරුවේ රේඛා චිත්ර සටහන් වේ. |
| 20 | සූත‍්‍ර පුස්කොළ පොත | 43.3 | 0.6 | 8.1 | 71 | 100 | ක‍්‍රිස්තු වර්ෂ 1893.02.26 අභයගිරි විහාරයේ දී ලියා ඇත. සප්ත සූරියොද්ගමන සූත‍්‍රය, බ‍්‍රහ්මජාල සූත‍්‍රය, පටිච්චසමූපාද සූත‍්‍රය ආදි සුත‍්‍ර ඇතුළත්ය. මුල් පත්ඉරුවේ ජ්‍යාමිතික මෝස්තර සහිත ය. දැවකම්බයකි. සැරසිලි මෝස්තරවලින් යුක්ත ය. |
| 21 | ජාතක පොත | 48.4 | 4.4 | 3.7 | 50 | සිංහල භාෂාවෙන් රචිත මෙම පොතට දැව කම්බයක් යොදා ඇත. කළු හා රතු වර්ණවලින් ලාක්ෂා සැරසිලි යොදා ඇත. | |
| 22 | සප්තසූරියොද්ගමන සූත‍්‍රය | 45 | 6 | 5.2 | 561 | 91 | දැව සරල කම්බා සහිත ය. පාලි භාෂාවෙන් රචනා කරන ලද මෙම පොතෙහි අක්ෂර මධ්‍යම ප‍්‍රමාණයෙන් යුක්ත ය. |
| 23 | වෙද හා ජ්‍යෙතිර්ශ්‍ය පොත | 31.5 | 6.6 | 2.2 | 65 | කම්බා සහිත ය. පත් ඉරුවල විවිධ ජ්‍යාමිතික මොස්තර ඇඳ ඇත. | |
| 24 | ජ්‍යෙතිර්ශ්‍ය පොත | 31 | 41.3 | 5.1 | 143 | ගද්‍ය හා පද්‍ය රචනා ශෛලියෙන් ලියා ඇති මෙම පොතෙහි පත් ඉරු මත විවිධ ජ්‍යාමිතික චිත්ර සහ රාශි චක‍්‍ර සටහන් ඇඳ ඇත. සරල දැව කම්බා සහිත ය. | |
| 25 | වෙද පොත | 30.8 | 0.5 | 2.5 | 10 | ගද්‍ය හා පද්‍ය රචනා ශෛලියෙන් ලියා ඇති මෙම පොතෙහි පත් ඉරු මත විවිධ ජ්‍යාමිතික චිත්ර සහ නැකැත් චක‍්‍ර සටහන් ඇඳ ඇත. සරල දැව කම්බා සහිත ය. | |
| 26 | පුජාවලිය | 47.2 | 6.9 | 19.5 | 1.252 | 503 | සිංහල භාෂාවෙන් රචනා කර ඇත. දැව කම්බය ලාක්ෂා රතු හා කළු වර්ණ සහිත ය. VOC කාසියක් සකියාවට යොදා ඇත. |
| 27 | බ‍්‍රහ්මජාල සුත‍්‍රය | 47.8 | 6 | 7’2 | – | 190 | ශත වර්ෂ 1770 වෙසක් මස ගුරු දින ලියන ලද මෙම පොතෙහි විවිධ ජ්‍යාමිතික මොස්තර හා මොනර රූප ඇඳ ඇත. |
| 28 | සූප ශාස්ත‍්‍ර පොත | 37.1 | 5.1 | 6.3 | 555 | 64 | සිංහල අකුරින් ලියන ලද මෙම පොත කම්බා රහිත ය. වෛද්‍ය විද්‍යාව සහ සූප ශාස්ත‍්‍රය කරුණු ඇතුළත්ය. |
| 29 | බණ දහම් පොත | 46.5 | 6 | 3.5 | 558 | 195 | දැව කම්බය සහිත ය. කැටයම් නොමැත. පත්ඉරු දුර්වර්ණ වි ඇත. කි‍්‍රව 1922 ශතයේ කාසියක් යොදා ඇත. |
| 30 | අක්ෂි රෝග වෙද පොත | 20 | 5 | 4 | 78 | දැව කම්බය සහිත ය. ඇස් වෙදකමට අදාළ තොරතුරු ඇතුළත්ය. පත්ඉරු දුර්වර්ණ වි ඇත. | |
| 31 | බ‍්‍රහ්මජාල සුත‍්‍රය | 41 | 5.8 | 7.2 | 1.02 | 125 | සෝභිත තෙරුන් විසින් රචනා කරන ලද පොතකි. දැව කම්බය සහිත ය. |
| 32 | පුස් ගෙඩිය | 40.8 | 6 | 0.2 | – | 24 | කිසිවක් පත්ඉරු මත ලියා නොමැති හිස් පුස්කොළ පොතකි. |
| 33 | කුරුධම්ම ජාතකය සහිත පදාර්ථ වර්ණාව | 65.2 | 6.3 | 3.7 | – | 43 | බුද්ධ වර්ෂ 2472 හෙවත් කි‍්‍රස්තු වර්ෂ 1928 දි උක්කුමැණිකා උපාසිකා සහ විජයසේකර මුදියන්සේලාගේ අප්පුහාමි විසින් පුජා කර ඇත. එහි 1929 වර්ෂය සඳහන් ශතයේ කාසියක් යොදා ඇත. |
| 34 | බ‍්‍රහ්මජාල සුත‍්‍රය සන්නය | 41 | 5.8 | 7.2 | – | 75 | කි‍්‍ර.ව 1990 නොවැම්බර් මස 22 වන දින කරගොල්ලේ දී කමතේ ගෙදර උපාසක රාළ විසින් ලියා ඇත. බු.ව 1821 දී දෙහිගොල්ලේ රධරානා විසින් බරපැන් අරවා මෙම විහාරයට පුජා කර ඇත. |
| 35 | නැකැත් පොත | 31 | 04 | 5.1 | 143 | කම්බය රහිතය. නැකැත් ශාස්ත‍්‍රයට අයත් තොරතුරු ඇතුළත්ය. රාහි චක‍්‍ර සහ වෙනත් ජ්‍යාමිතික මෝස්තර ඇඳ ඇත. | |
| 36 | බ‍්‍රහ්මජාල සුත‍්‍රය | 39 | 5.5 | 1.3 | 43 | කම්බය රහිතය. සමහර පත්ඉරු දුර්වර්ණ වී ඇත. | |
| 37 | වෛද්‍ය හා ජ්‍යෙතිර්ශ්‍ය පොත | 31.5 | 6.6 | 2.2 | 65 | කම්බය රහිතය. පොත් සකිය නොමැත. පත්ඉරුවල විවිධ රූප සහ විවිධ මොස්තර ඇඳ ඇත. | |
| 38 | සුත‍්‍ර සහ සතර සංග‍්‍රහය | 33.8 | 5.3 | 5 | 407 | 55 | පාලි භාෂාවෙන් රචනා කර ඇත. දැව කම්බය කැටයම් රහිතය. පොත් සකිය නොමැත. |
| 39 | බණ දහම් සහ ජාතක කතා | 45.3 | 5.3 | 3.6 | 392 | 48 | සිංහල භාෂාවෙන් රචනා කර ඇත. දැව කම්බය ලාක්ෂා කැටයම් සහිතය. පොත් සකිය ඇත්දළයෙන් නිමවා ඇත. |
| 40 | බුද්ධ වංශ සහ අනාගතවංශ දේශනාව | 45.6 | 6.3 | 2.3 | 405 | 46 | සිංහල භාෂාවෙන් රචනා කර ඇත. දැව කම්බය සරල කැටයම් සහිතය. |
| 41 | මහා සතිපට්ඨාන සුත‍්‍රය | 49.5 | 5.9 | 6 | 126 | දොන් විජයසිංහ අප්පුහාමි විසින් කි‍්‍ර.ව1881 දි පාලි භාෂාවෙන් රචනා කර ඇත. දැව කම්බයකි. | |
| 42 | කුරුධම්ම ජාතකය | 36.9 | 5.3 | 3 | 292 | 36 | සිංහල භාෂාවෙන් පද්‍ය ආකාරයට රචනා කර ඇත. දැව කම්බය කැටයම් රහිතය. පිත්තල සකියාවක් යොදා ඇත. |
| 43 | මිලින්දප‍්‍රඥහ | 65 | 6 | 10 | 1.953 | 232 | මාදන්වල රතනපාල තෙරුන් විසින් ලියා ඇත. මිශ‍්‍ර ලෝහයෙන් සකසන ලද කම්බයකි. මතුපිට අලංකාර කැටයම් යොදා ඇත. පිත්තල සකියාවකි. |
| 44 | වෙද පොත | 30.8 | 5 | 2.5 | 10 | ගද්‍ය සහ පද්‍ය ශෛලියෙන් ලියා ඇත. නැකැත් ශාස්ත‍්‍රයට අයත් තොරතුරු ඇත. දැව කම්බයකි. පත්ඉරුවල විවිධ රූප ඇඳ ඇත. | |
| 45 | සුත‍්‍ර පොත | ආලවක සුත‍්‍රය, චුල්ල හත්තිපදෝපම සුත‍්‍රය මහාපරිනිබ්බාන සුත‍්‍රය, චුල්ලහත්තිපදෝපම සුත‍්‍රය, බ‍්‍රහ්මජාල සුත‍්‍රය ආදි සුත‍්‍ර ඇතුළත්ය. කි‍්‍ර.ව 1892.2.26 අස්ගිරි විහාරයේ මාදන්වල බෝපිටියේ සුමංගල තෙරුන් විසින් ලියන ලද්දකි. ජ්‍යාමිතික මෝස්තර ඇඳ ඇත. දැව කම්බය ලාක්ෂා සැරසිලි මොස්තර සහිතය. | |||||
| 46 | ජාතක පොත | 39 | 6 | 3 | 32 | දැව කම්බය ලාක්ෂා සැරසිලි මොස්තර රහිතය. 1966.3.27 වන දින සිරිබන්දු උපාසක මහතාට පිං පිණිස පුජා කර ඇත. පත්ඉරු දුර්වර්ණ වි ඇත. | |
| 47 | සුත‍්‍ර දේශනා | 70.5 | 6 | 7 | 1.195 | 179 | පාලි භාෂාවෙන් රචනා කර ඇත. දැව කම්බය ලාක්ෂා සැරසිලි මොස්තර රහිතය. |
| 48 | බෙහෙත් වට්ටෝරු පොත | 30.5 | 4.5 | 9.3 | 662 | 74 | සරල දැව කම්බයකි. |
| 49 | වෙද හා නැකැත් පොත | 22.5 | 6.3 | 0.6 | 672 | 78 | සරල දැව කම්බයකි. දෙවන පත්ඉරුවේ විවිධ රූප ඇද ඇත.තරමක් පත්ඉරු දුර්වර්ණ වි ඇත. |
| 50 | බණදහම් පොත | 49.5 | 6.5 | 3 | 81 | කම්බය රහිතය. සිංහල බැඳිි අක්ෂරයෙන් රචනා කර ඇත. පත්ඉරු දුර්වර්ණ වී දිරාපත්ව ඇත. | |
| 51 | සුත‍්‍ර දේශනා හා නැකැත් පොත | 47.5 | 6.5 | 4 | 132 | පාලි සහ සිංහල භාෂාවෙන් රචනා කර ඇත. කම්බය රහිතය. පත්ඉරු දුර්වර්ණ වී ඇත. | |
| 52 | ජාතක පොත | 48.5 | 9.5 | 4 | 50 | ඇම්.ධර්මරත්න මහතා විසින් ලියන ලද බව සඳහන්ය. බැඳි සිංහල අක්ෂරයෙන් ලියා ඇත. දැව කම්බය ලාක්ෂා සැරසිලි මොස්තර සහිතය. | |
| 53 | නැකැත් පොත | 48 | 4.8 | 2 | 53 | පද්‍ය ශෛලියෙන් ලියා ඇත. කම්බය රහිතය. පත්ඉරු දුර්වර්ණ වී ඇත. | |
| 54 | මහා සතිපට්ඨාන සුත‍්‍රය | 50 | 6 | 5.8 | පාලි භාෂාවෙන් රචනා කර ඇත. පිත්තල සකියාවකින් යුත් සරල දැව කම්බයක් සහිතය. | ||
| 55 | සතිපට්ඨාන සුත‍්‍රය | 52 | 6.5 | 4 | 612 | 64 | පාලි භාෂාවෙන් රචනා කර ඇත. පිත්තල සකියාවකින් යුත් සරල දැව කම්බයක් සහිතය. |
| 56 | ජාතක පොත | 43.3 | 6 | 8 | 2.954 | 560 | පාලි භාෂාවෙන් රචනා කර ඇත. පිත්තල සකියාවකින් යුත් සරල දැව කම්බයක් සහිතය. |
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
මෙම ලිපිය www.archaeeology.lk/sinhala වෙබ් අඩවියේ 2017.07.24 දින පළමු වරට ප්රකාශයට පත් විය.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
