මහින්දාගමනයෙන් පසුව මෙරට ඉදිකරනු ලැබූ ප්‍රථම දාගැබ වශයෙන් මහාවංසගත වන්නේ අනුරාධපුර ථූපාරාමය චෛත්‍යය යි. මීට ප්‍රථමයෙන් මහියංගනය සහ ත්‍රිකුණාමලයේ ගිරිහඬු සෑය ඉදිකර තිබුණ ද ඒ පිළිබඳව ලිඛිත සාධක ප්‍රකට නොවේ. අනුරාධපුර ථූපාරාමය ආරාම සංකීර්ණය හුදෙක් එක් චෛත්‍යයක් පමණක් නොව ස්තූපය හා සම්බන්ධිත විහාර සංකීර්ණයක් වශයෙන් සැලකිය හැකි ය.

කාබන් 14 කාල නීර්ණය: පුරාවිද්‍යාත්මක ස්ථලයන් දින නීර්ණය කිරීම සඳහා භාවිතා කරනා ප්‍රධානතම නිරපේක්ෂ දිනනීර්ණ ක්‍රමය.

ICCROM සම්මානයෙන් 2021 ඔක්තෝම්බර් 26 වන දින රෝමයේ දී ප්‍රථම ශ්‍රී ලාංකික ICCROM සම්මානලාභී ආචාර්ය ගාමිණී විජේසුරිය පිළිබඳ කෙටි සටහනක්

1890 වසරේ ජුලි මස 07 වන දින පුරාවිද්‍යා කටයුතු සදහා වෙනම ම ආයතනයක් Archaeological Survey of Ceylon නමින් ආරම්භ කරනු ලබන අතර එහි මුල්ම කොමසාරිස්වරයා වීමේ භාග්‍ය ලබා ගැනීමට සමත්වන්නේ එච්.සී.පී. බෙල් මහතාය.

ප්‍රේමානිශංස - මානව කෘතීන් ආශ්‍රයෙන් සිදු කෙරෙන ගවේෂණාත්මක පර්යේෂණාත්මක සහ විද්‍යාත්මක ශාස්ත්‍රීය අධ්‍යයනය පුරාවිද්‍යාව සේ ප්‍රචලිත ය.

ජනප්‍රිය ව්‍යවහාරයේ ‘පල්ලිය කන්ද’ නමින් ප්‍රචලිත මෙම ස්ථානය මෙතෙක් මධ්‍ය කදුකරයේ හඳුනාගෙන ඇති වැදගත්ම ප්‍රාග් ඓතිහාසික එළිමහන් ජනාවාස...

සිරාන් දැරණියගල විශාල කුශාග්‍ර බුද්ධිමතෙකි, පර්යේෂකයෙකි, අප රටේ ඉතිහාසය, පුරාවිදයාව විප්ලවය වෙනසකට පාත්‍ර කිරීමට ණැනනුවන හා ශ්‍රමය කැපකල පුරෝගාමියෙකි.

ලංකාවේ විවිධ ප්‍රදේශයන්වල නිර්මාණය වූ ජන සමාජගේ සංස්කෘතික ලක්ෂණ අතර එන විශ්වාස හා  ඇදහිලි එකිනෙකට වෙනස් වන අතර  ඒ ඒ ජන සමාජ කොටස්වලට ආවේණිකය  අභිචාර විධි දැකගත හැකිය. ලංකාවේ වියළි කලාපයට අයත් වන්නි හත්පත්තුව ප්‍රදේශය ද ඊට ආවේනික දේව විශ්වාස හා ඇදහිලි වගේම පුදසිරිත් කීීපයක් දැක ගත හැකි වේ .මෙම අභිචාර ගැන මානව විද්‍යාත්මකව අධ්‍යයනයය තුළින් එම ජනසමාජයේ ආධ්‍යාත්මික පැතිකඩ  නිර්මාණය වූ ආකාරයත් ඊට පාදක වූ හේතු කාරණා වගේම ජනසමාජයන් නිර්මාණයට බලපාන පාරිසරික සාධක පිළිබඳව පැහැදිලි අධ්‍යනයක් කළ හැකිය .