අනුරාධපුරයෙන් හමු වූ කුරුස රූපය

දිලිනි ලක්මාලි මෙස්ලින්කා

ප‍්‍රවේශය

ශ‍්‍රී ලංකාවේ ඉතිහාසය සකස්වීමෙහි ලා ලංකාවේ පිහිටීම යන ස්වාභාවික කාරණය විසින් සපයන ලද උත්තේජනයන් බොහෝ ය. විවිධ ජන කණ්ඩායම්, සංස්කෘතීන් මෙන්ම ආගම් ද එක්වීමෙන් මෙරට බහුවිධ සංස්කෘතික ලක්‍ෂණ සහිත රටක් බවට පත්වන්නේ පෙර අපර දෙ දිග යා කරන සමුද්‍රික මාර්ගයේ කේන්ද්‍රස්ථානයක්ව ලංකාව ස්ථානගත වීමෙනි. ඉන්දියාවේ ජන්මය ලද බුදු දහම හා හින්දු දහම, අරාබිකරයේ බිහි වූ මුස්ලිම් දහම මෙන්ම නූතන මැද පෙරදිගට අයත් පලස්තීනයේ ජෙරුසලම මුල්කොටගෙන බිහි වූ කතෝලික දහමේත් උරුමය ලංකාවට ලැබෙන්නේ ඉහත කී භූ ගෝලීය ලක්‍ෂණය හේතුවෙනි. අනාදිමත් කාලයක පටන් ලංකාව හරහා දේශගවේෂණයෙහි, වෙළඳාමෙහි යෙදුණු පුද්ගලයින් මෙරටින් නික්ම ගියේ ඔවුන්ගේ සංස්කෘතීන්ගේ විවිධ වූ ස්පර්ශයන් මෙරට ඉතිරි කරමිනි. ‘අනුරාධපුර කුරුසිය’ ද දිවයිනේ පැරණිම කතෝලික ආගමික සංස්කෘතියකට සාක්‍ෂ්‍ය සපයන්නා වූ එවන් ස්පර්ශයකි.

කුරුසිය සංකේතයේ ආරම්භය

අනුරාධපුර කුරුසිය පිළිබඳව අපගේ මාතෘකාවට ප‍්‍රවේශ වීමට මත්තෙන් කුරුසිය සංකේතයේ ඉතිහාසය පිළිබඳව විමසා බැලීම වටනේ ය. කුරුසිය සලකුණෙහි බිහිවීම මානව ඉතිහාසයෙහි ආරම්භය තරම්ම දුරකට දිවේ. ප‍්‍රාථමික ආර්යය ශිෂ්ටාචාරයන්හි ශුද්ධ ගින්න, සූර්යයා, විදුලි කෙටීම හා උෂ්ණත්වය සංකේතවත් කිරීමට කුරුසිය සලකුණ යොදාගත් බව දැක්වේ (Christian crosshttps: //en.wikipedia.org/wiki/Christian_cross). පුරාණ ඊජිප්තු චිත‍්‍ර අතර සෙක්මට් (Sekhmet) දෙවඟන විසින් අන්ක් (Ankh) නම් කුරුසිය සලකුණ අතින් ගෙන සිටිනු නිරූපණය වේ (ඡායාරූප අංක 1). තව ද ඊජිප්තු චිත‍්‍රාක්‍ෂර අතර දැක්වෙන කුරුසිය සංකේතයන්ගෙන් අදහස් කරන්නේ ජීවිතය හෝ ජීවනයේ සංකේතයයි (එම).

ඉන්දු නිම්න ශිෂ්ටාචාරයෙන් හමු වූ මුද්‍රා අතර ද කුරුසිය සංකේතය හඳුනාගෙන තිබේ. ප‍්‍රමුඛවම දක්නට ලැබෙන කුරුසිය සලකුණ සමඟ යෙදෙන ස්වස්තික සලකුණෙන් සූර්ය සංකේතය නිරූපණය කෙරෙන බව සැලකේ. ශරන්සිංට අනුව කුරුසියෙන් සිව් දිශාවනුත්, ස්වස්තිකයෙන් සූර්යයාත් අදහස් කෙරේ (Sharansingh 1984:29).

කි‍්‍රස්තු පූර්ව තෙ වන සියවසේ පටන් ඉන්දියාවේ මෙන්ම ලංකාවේ ද වර්ධනය වන බ‍්‍රාහ්මී සෙල්ලිපි වල දැක්වෙන “ක” අක්‍ෂරය සංකේතවත් වන්නේ ද කුරුසිය සලකුණෙනි. ලංකාවේ බ‍්‍රාහ්මී සෙල්ලිපි අතර එන බ‍්‍රාහ්මී නොවන සංකේත අතරින් ද කුරුසිය සංකේතය හඳුනාගත හැකි වේ. කි‍්‍රස්තු පූර්ව තෙ වන හා පළමු වන සියවස අතර කාලයට අයත් බවට සැලකෙන කුරුණෑගල දිස්ත‍්‍රිකයේ පෙරියකඩු විහාරයේ ගුහා ලිපියක ආරම්භයෙහි දිගින් එක් සමාන බාහු හතරකින් යුත් කුරුසියක් කොටා ඇත. එය ජ්‍යෝතිෂ්‍යඥයෙකු විසින් පිදූ ලෙනක් බැවින් මෙම ලාංඡනය ජ්‍යෝතිශ්‍යය සංකේතයක් සේ ද දක්වා ඇත (දේවේන්ද්‍ර 2007:87). මේ හා සමාන කුරුසියක් කනිෂ්ක රජු විසින් කරවන ලද ෂා – ජී – කිසේරි විහාරයෙන් ද හමු වී ඇති අතර ඉන් ත‍්‍රිරත්නය සංකේතවත් කෙරෙන බව සැලකේ (එම). තක්‍ෂිලාවෙන් හමු වූ කි‍්‍රස්තු පූර්ව තෙ වන සියවසෙහි ලා සැලකෙන කාසි ඇතුළු උතුරු ඉන්දියාවෙන් හමු වූ සෙසු ගෝත‍්‍රික කාසි වල ද වෙනත් සංකේත සමඟ යෙදෙන කුරුසිය සලකුණ හඳුනාගත හැකිය (Sharansingh 1984:29). මෙම සියවසටම අයත් වන මෘංමය තැටියක කැටයම් කරන ලද හැඩහුරුකමින් අනුරාධපුර කුරුසියට සමාන වන කුරුසිය සලකුණක් යුරෝපා මහද්වීපයෙහි ටරන්ටෝ (Taranto) නම් ස්ථානයෙන් හමු වී ඇත (Devendra 1956:86). ඉහත සාධක අනුව මානව ශිෂ්ටාචාරයෙහි ආරම්භයෙහි පටන්ම කුරුසිය සලකුණ විවිධ අරමුණු මතල විවිධ ජන සමාජයන් තුළ භාවිත වූ ආකාරය වටහා ගත හැකිවන්නේ ය.

කතෝලික සභාව තුළ කුරුසිය සලකුණ

කතෝලික සභාව තුළ කුරුසිය සලකුණෙහි උපයෝගීතාව විමසීමේ දී එය කි‍්‍රස්තුස් වහන්සේගේ සංකේතය ලෙස සැලකේ. එයට හේතු වන්නේ කි‍්‍රස්තුස් වහන්සේ කුරුසියෙහි ඇණ ගසා මරණයට පත් කිරීමයි. කුරුසිය කි‍්‍රස්තුස් වහන්සේගේ සංකේතය ලෙස පිළිගනු ලැබූයේ උන්වහන්සේගේ මරණයෙන් සියවස් තුනකට පමණ පසු රෝම අධිරාජ්‍යයෙහි බලයට පත් කොන්ස්ටන්ටයින් රජුගේ මව් බිසව වූ හෙලේනා විසිනි.

කතෝලික ආගමේ ආගමික සංකේතයක් බවට පත් වීමට පෙර කුරුසියෙහි ඇණ ගැසීම පැරණි ජුදා සමාජයෙහි කි‍්‍රයාත්මක වූ මරණීය දණ්ඩන ක‍්‍රමයකි. රාජ්‍යයට විරුද්ධව බරපතල අපරාධ කළවුන් එකල කුරුසියෙහි ඇණ ගසා මරණයට පත් කරන ලදී. ආධ්‍යාත්මික ආගමික විප්ලවයක් කරා ජනතාව නැඹුරු කළ වරද පිට අපරාධකාරයෙකු කරන ලද කි‍්‍රස්තුස් වහන්සේ ද කුරුසියේ ඇණ ගැසීමෙන් මරණයට පත් කරන ලදී.

අනුරාධපුර කුරුසිය (ඡායාරූප අංක 2)

කි‍්‍රස්තු වර්ෂ 1913 දී එවකට ලංකාවේ පුරාවිද්‍යා කොමසාරිස් තනතුර දරන ලද එඩ්වඩ් ආර්. අයර්ටන් මහතා විසින් පැරණි ඇතුළු නුවර ප‍්‍රදේශයෙහි සිදුකරන ලද පුරාවිද්‍යා කැනීමක දී පැරණි නිවසකට අයත් නටබුන් අතරින් කුරුසිය සලකුණ කැටයම් කරන ලද ග‍්‍රැනයිට් පාෂාණයෙන් කරවන ලද ශිලා ස්ථම්භයක් සොයා ගෙන ඇත. 1912-1913 පුරාවිද්‍යා කොමසාරිස්තැනගේ වාර්ෂික වාර්තාවේ දැක්වෙන පරිදි¹ සිරස් අතට අඟල් 3 ¼ක් ද තිරස් අතට අඟල් 2 ⁷/8ක් ද දිගින් යුත් මෙම කුරුසිය සලකුණ ආයත චතුරස‍්‍රාකාර පසුබිමක් තුළ පාෂාණය මත ගිල්වා තිබේ (Devendra 1956:85). අයර්ටන් මහතාගේ අදහසට අනුව ගොඩනැගිලි සඳහා ගල් කුළුණු බහුලව ඇති නගරයට මෙම ගල් කුළුණ බැහැර ස්ථානයකින් නොගෙන්වන ලද අතර එය අනුරාධපුරයේම තිබූ කි‍්‍රස්තියානි ආගමික ගොඩනැගිල්ලකට අයත් වූවකි¹ (do). ක‍්‍රමයෙන් පටුවෙමින් ඉහළට නගින පාදමක් මත තාල පත‍්‍ර මධ්‍යයෙහි මෙම කුරුසිය කැටයම් කර ඇත. පර්සියානු කලාවේ ලක්‍ෂණ මතකයට නංවමින් කුරුසියෙහි අගිස් හතර පෙති තුනෙහි කොළයක ආකාරයට කැයටම් කර ඇත. ආචාර්ය දේවේන්ද්‍ර පෙන්වා දී ඇති පරිදි මේ කුරුසිය දේශීය කලාවෙහි නොදක්නා අංග වලින් අලංකෘත බව සැලකිය යුතු කරුණක් වේ (දේවේන්ද්‍ර 2007:83).

අනුරාධපුර කුරුසියට රූපීය වශයෙන් සම්බන්ධතා පෙන්නුම් කරන ආරුක්කු හා වෘත්තාකාර හැඩය ගත් පාෂාණයෙහි කැටයම් කරන ලද කුරුස සලකුණ ගණනාවක් දකුණු ඉන්දියාවේ විවිධ ප‍්‍රදේශ වලින් හමු වී දැනට චෙන්නාහි ශාන්ත තෝමස් බැසිලිකා දේවස්ථානයෙහි කෞතුකාගාරයෙහි ප‍්‍රදර්ශනය කෙරේ (ඡායාරූප 3). ඒවා අනුරාධපුර කුරුසියෙන් වෙනස් වන්නේ පාදමක් හා තාල පත‍්‍ර මත නොනැගෙන බැවිනි. පාදම හා තාල පත‍්‍ර මත නොනැංග ද ඒ අතරින් එකක් අනුරාධපුර කුරුසියට වඩා ළඟ ඥාතීත්වයක් පෙන්නුම් කරන බව අපගේ නිරීක්‍ෂණයේ දී පෙනීගිය කරුණකි.

අනුරාධපුර කුරුසිය අනුරාධපුර යුගයෙහි මෙරට විසූ කතෝලික ජන සමාජයක් පිළිබඳ තොරතුරු හෙළිකරන්නේ පුරාවිද්‍යාත්මක මූලාශ‍්‍රයක් ලෙස එහි කර්තෘත්වය (Authenticity) වෙනස් කළ නොහැකි බැවිනි.

අනුරාධපුර කුරුසියෙහි කර්තෘන් කවුරුන් ද?

සියවස් දහයක කාලයක් ඉක්මවා ශ‍්‍රී ලංකාවේ අගනගරය ලෙස විරාජමාන වූ අනුරාධපුරය මල්වතු ඔය නිම්නයෙහි පිහිටා ඇත. කි‍්‍රස්තු පූර්ව යුගයෙහි පටන්ම දෙස්විදෙස් වානිජ සබඳතා පිළිබඳව පුරාවිද්‍යාත්මක හා සාහිත්‍ය තොරතුරු හෙළිකරන අනුරාධපුර නගරය දියුණු වානිජ නගරයක් ලෙස නැගී සිටින්නේ පුරාතන ලංකාව ලෝකයට විවර කළ මන්නාරම අසළ පිහිටි මාතොට වරායෙන් ලද පිටිවහල හේතුවෙනි. රාජ්‍ය කේන්ද්‍රස්ථානය වූ අනුරාධපුරය එකල විදේශීය දේශගවේෂකයින්ගේත්, වෙළෙඳුන්ගේත්, ආගමික යතිවරුන්ගේත් වර්ණනාවට ලක්ව ඇති ආකාරය දෙස්විදෙස් සාහිත්‍යය මූලාශ‍්‍රය මතින් හෙළිවන්නේ ය. ලංකාවේ ස්වාභාවික පිහිටීම ද මෙකී ප‍්‍රවාහය තවදුරටත් බල ගැන්වීය. විවිධ අවශ්‍යතා මත ලංකාවට පැමිණි පුද්ගලයින් මෙරට පදිංචි වීමත්, ඔවුන්ගේම වෙළඳ හෝ ආගමික කණ්ඩායම් වශයෙන් සංවිධානය වී සිටි ආකාරයටත් උදාහරණයෝ ලංකා ඉතිහාසයෙහි කොතෙකුත් වෙති.

අනුරාධපුර යුගයෙහි ලංකාවේ කතෝලිකයින් විසුවේ ද යන පැනය ද ඉහත කී පදනම මතම විමසුමට ලක්කළ හැකි ය. ලංකාවේ කිතුණුවන් විසූ බවට වන මුල්ම පුරාවිද්‍යාත්මක සාධකය වන්නේ අනුරාධපුර කුරුසියයි. නමුත් එහි කාල නිර්ණය මතභේදාත්මක ය. ලංකාවේ විසූ කතෝලිකයින් පිළිබඳව සාහිත්‍යාත්මක මූලාශ‍්‍රයගත තොරතුරු සෙවීමේ දී අපට විදේශීය මූලාශ‍්‍රයක සහය පැතීම සිදු වේ. කොස්මස් ඉන්ඩිකෝප්ලියුස්ටීස් නම් ගී‍්‍රක ජාතිකයාගේ (මොහු නෙස්ටෝරියානු නිකායික පූජකයෙක් ලෙස දැක්වේ) The Christian Topography නම් ග‍්‍රන්ථයෙහි මෙරට කතෝලික ජනපදයක් පැවති බවට තොරතුරු දක්වා තිබේ. කි‍්‍රස්තු වර්ෂ 540 දී පමණ ඇලෙක්සැන්ඩ්‍රියාව බලා යන ගමනේ අතරමඟ දී ලංකාවට පැමිණි බව දැක්වෙන කොස්මස් සඳහන් කරන පරිදි, මෙකල ලංකාවේ පර්සියන් කතෝලිකයින්ට අයත් දේවස්ථානයක් පැවති අතර එහි සේවය සඳහා පර්සියාවෙන් පත්කර එවන ලද පූජකයෙක් ද විය. මෙහි පූර්ණ ආගමික වතාවත් ද සිදුකරන ලද බව දැක්වේ. කොස්මස් සඳහන් කරන වැදගත් කාරණයක් වන්නේ, මෙම රටෙහි ජනයා හා රජු වෙනත් ආගමකට අයත් වූ බවයි (Maccrindle 1897:365). කොස්මස්ගේ ප‍්‍රකාශයේ සත්‍යතාව පිළිබඳව උගතුන් සැක පහළ කර ඇතත් (දේවේන්ද්‍ර 2007:86) එය සාවද්‍ය සේ සලකා බැහැර කරලීමට පෙර තත්කාලීන ඉන්දියානු සාගරීය වෙළඳාම කෙරෙහි අවධානය යොමුකිරීම හා ඒ හරහා කොස්මස්ගේ ප‍්‍රකාශය විමසීම වැදගත් සේ හැෙඟ්.

කි‍්‍රස්තු වර්ෂ දෙ වැනි සියවසෙහි අග භාගයේ දී රෝමය බිඳ වැටීම සහ කි‍්‍රස්තු වර්ෂ 323 දී කොන්ස්තන්තිනෝපල් නගරය අගනුවර වශයෙන් තබාගෙන බයිසන්තියන් අධිරාජ්‍ය පිහිටුවා ගනු ලැබීම පෙර අපර දෙදිග වෙළඳාමෙහි ප‍්‍රබල වෙනස්වීම් ඇති කළේ ය. ඉන්දියන් සාගරය වෙත වැටී තිබුණ රතු මුහුද හරහා වූ මාර්ගය කෙරෙහි සෘජු පාලනයක් රෝමයට මෙන් කොන්ස්තන්තිනෝපල් නගරයට නොවුණි. විශේෂයෙන් චීන රෙදිපිළි ඇතුළු පෙරදිග භාණ්ඩ එක්රැස් කරගැනීම සඳහා බයිසන්තියන් පාලකයින්ට අතරමැදියන් වශයෙන් ක‍්‍රියාකළ ඇක්සූමයිට් (Axsumite) ඉතියෝපියානුවන් මත යැපීමට සිදු විය. මෙහි දී ඔවුන් විශාල අධිරාජ්‍යයක් ගොඩනඟාගෙන සිටියා වූ සැසේනියානු පර්සියන්වරුන්ගෙන් එල්ල වූ තියුණු තරඟයට මුහුණ දුන්හ. ඔවුහු චීනය දක්වා වැටී තිබුණු ගොඩබිම් සේද මාර්ගයේ සෑහෙන කොටසක් පාලනය කළහ. පෙර අපර දෙ දිග වෙළඳාමෙහි අතරමැදි තත්ත්වයේ ඒකාධිකාරීන් කෙරෙහි ඉලක්ක කළ පර්සියන්වරුන් තම නාවික සම්පත වැඩිදියුණු කරගත් අතර කි‍්‍රස්තු වර්ෂ හය වැනි සියවස වන විට ඔවුහු ඉන්දියන් සාගරයේ වැදගත්ම සමුද්‍රාශ‍්‍රිත වෙළෙඳුන් බවට පත්වී සිටියහ (Kiribamune 1986:91). පර්සියානු වෙළඳාම් කටයුතුවල කේන්ද්‍රස්ථානය වූයේ ශ‍්‍රී ලංකාවයි. මෙ සමය වනවිට ඉන්දියාවේ හා ලංකාවේ අතරමැදි වෙළඳාමෙහි පර්සියානුවන් පූර්ණ වශයෙන් නිමග්න වෙමින් එහි මුල් බැසගෙන සිටි අතරම, වැදගත් භූමිකාවක් ද නිරූපණය කළ ආකාරය හඳුනාගත හැකිවන්නේ ය. කොස්මස් දක්වන පරිදි මෙම යුගයේ දී පර්සියානුවන් මෙරටට අශ්වයින් රැගෙන එන ලද බැවින් වරප‍්‍රසාද ලත් තත්ත්වයක් හිමිකරගෙන උන්හ (Maccrindle 1897:375).

ඉහත විස්තරය අනුව අපට පර්සියාව හා ලංකාව අතර පැවති වෙළඳ සබඳතාවන්හි ස්වභාවය අවබෝධ කරගත හැකි ය. කොස්මස් ලංකාවට පැමිණියෙකු වූව ද නොවූව ද ඔහුගේ විස්තරය සාවද්‍ය වුව ද නිරවද්‍ය වුව ද අපට එළැඹිය හැකි එක් උපකල්පනයක් වන්නේ ය. එනම්, වෙළඳාම හරහා ලංකාවට පැමිණි පර්සියානුවන් මෙරට පදිංචි වීම සිදුවිය හැකි තත්ත්වයකි. පර්සියානුවන් කතෝලික සභාවෙන් වෙන්ව නෙස්ටෝරියන් නම් වෙනම සභාවක් ලෙස සංවිධානය වීමත් සමඟ ඔවුන් නෙස්ටෝරියන් කිතුණුවන් වශයෙන් හඳුන්වන ලදී. අනුරාධපුරයේ විසූවන් පර්සියන් ජාතිකයින් වීම මත අනුරාධපුර කුරුසිය නෙස්ටෝරියානු කුරුසිය ලෙස ප‍්‍රචලිත විය. එහෙත් මෙය නිවැරදි හඳුනාගැනීමක් ලෙස නොසැලකේ.

ලංකාවේ කතෝලිකයින් සිටි බවට පෙන්වා දිය හැකි අනෙක් සාක්‍ෂ්‍ය වන්නේ මහාචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන සූරීන් සිය Story of Sigiri ග‍්‍රන්ථයෙහි දක්වන තොරතුරුයි. ධාතුසේන රාජ්‍ය (කි‍්‍ර.ව. 459-477) සමයෙහි ඔහුගේ සේනාව සඳහා දකුණු ඉන්දියාවේ මැංගලෝර් (මුරුණ්ඩ) ප‍්‍රදේශයෙන් ගෙන්වා ගෙන මෙර පදිංචි කර වූ කපිතාන්වරුන් හා සෙබළුන් බොහෝ දෙනෙක් කතෝලික ආගම (Kraistava) වැළඳගෙන සිටි පිරිසක් බව සඳහන් වේ (Paranavitana 1972:43). මේ අනුව පෙනීයන්නේ කොස්මස් සඳහන් කරන ලද පර්සියන් කතෝලික නිකායිකයින්ට පෙර දකුණු ඉන්දීය ප‍්‍රදේශයක සිට පැමිණි කතෝලික දහම ඇදහූ පිරිසක් මෙරට විසූ බවයි. ඔවුන් කවුරුන් ද? මහාචාර්ය පරණවිතානයන් පෙන්වා දෙන්නේ මොවුන් ද පර්සියානු සම්භවය සහිත පිරිසක් බවයි (do). ධාතුසේන රජුගේ සොහොයුරිය විවාහ කරගෙන සිටි මිගාර නම් ඇමතියා ද දකුණු ඉන්දියාවේ පල්ලව රාජ්‍යයට ගොස් එහිදී කතෝලික දහම වැළගෙන ඔහුගේ බිරිඳ හා දරුවන් ද එම ආගමට හරවා ගන්නා ලද බව ද දැක්වේ (do, 44) මෙ සමය වන විට දකුණු ඉන්දියානු ප‍්‍රදේශයන්හි කතෝලික දහම ව්‍යාප්තව පැවති බව තිර කෙරෙන සාදක පවතියි. එහෙත් ඒ පර්සියානු ජාතික කතෝලිකයින් මගින් ද යන්න ගැටලු සහගත ය.

කතෝලික සභාවේ ඉතිහාසයට අනුව කතෝලික දහම මුල්වරට ඉන්දියාවට ගෙන එන ලද්දේ ජේසුස් ක‍්‍රිස්තුස් වහන්සේගේ ශ‍්‍රාවයෙකු වූ තෝමස් නම් අපෝස්තුළුවරයා (Follower) විසිනි. ක‍්‍රිස්තු වර්ෂයෙන් පළමු වැනි සියවසේ දී ඉන්දියාවට පැමිණි තෝමස් තුමා දකුණු ඉන්දියාවේ කොචිනය ආශ‍්‍රිත ප‍්‍රදේශයෙහි (වර්තමාන කේරළය) විසූ ජනතාව අතර කතෝලික දහම ව්‍යාප්ත කරන ලද බව පැවසේ. ලොව පැරණිම කතෝලික ජන සමාජය මෙය බව සැලකේ (From Wikipedia, the free encyclopedia). තෝමස් තුමාගේ ඉන්දියානු ධර්ම ප‍්‍රචාර කටයුතු සඳහා එකල ඉන්දියාවේ දේශපාලනික බලය ව්‍යාප්ත කරගෙන සිටි පර්තියන් පාලක ගොණ්ඩපර්ණීස් (කි‍්‍ර.ව. 20-60) රජුගේ සහාය ද ලැබුණු බැව් සැලකේ. මෙම ඓතහාසික කරුණ පුරාවිද්‍යා මූලාශ‍්‍රයක් මගින් ද සනාත කෙරේ. චෙන්නාහි ශාන්ත තෝමස් බැසිලිකා දේවස්ථානයෙහි කෞතුකාගාරය සතු ද්විත්ව රූප සහිත ශිලා ස්ථම්භයක එක් පසෙක පොතක් අතින් ගත් තෝමස් අපෝස්තුළුතුමන්ගේ රුවත් එහිම අනෙක් පස වැඳ වැටී සිටින ගොණ්ඩපර්ණීස් රජුගේ යැයි සැලකෙන රුවත් කැටයම් කර ඇත. මෙම පුරාකෘතිය තෝමස් තුමා ධර්ම දූත සේවයෙහි යෙදුණු දකුණු ඉන්දියාවේ මයිලපූර් කන්ද (වර්තමාන St.Thomas Mount) ආශ‍්‍රිත ප‍්‍රදේශයෙන් අනාවරණය කරගෙන ඇත (ඡායාරූප 4 හා 5).

කි‍්‍රස්තු වර්ෂ 52 දී ඉන්දියාවට පැමිණෙන තෝමස් තුමා කි‍්‍රස්තු වර්ෂ 72 දී මයිලපූර් කන්දේ දී ප‍්‍රාණ පරිත්‍යාගීවන්නේ කතෝලික විරෝධී හින්දු බ‍්‍රාහ්මණ කැරැල්ලක ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙසිනි. එතුමාගෙන් කතෝලික දහමෙහි ආභාසය ලැබූ ජන පිරිසක් මෙකල දකුණු ඉන්දියානු කලාපයෙහි ජීවත් වූ බව සිතීමට එම ප‍්‍රදේශයෙන් අනාවරණය කරගෙන තිබෙන ශිලා පුරාවස්තු එමට සාක්‍ෂ්‍ය දරන්නේ ය. දකුණු ඉන්දියාව හා ලංකාව අතර පැවති දේශපාලනික හා සංස්කෘතික සම්බන්ධතා හමුවෙහි කිතුවසින් සිව්වන සියවසෙහි අග භාගයෙහි පටන්ම කතෝලික දහම මෙරටට ද ලැබෙමින් පැවති බව සැලකීම යුක්ති සහගත ය. පස්වන සියවසේ දී කොස්මස් දක්වන්නේ ද මෙම කතෝලික සමාජය පිළිබඳ තතු විය හැකි ය.

අනුරාධපුර කුරුසිය හා ශාන්ත තෝමස් තුමාගේ බව සැලකෙන චෙන්නාහි ශාන්ත තෝමස් දෙව්මැඳුරේ බිත්තියකට සවිකර තිබෙන කුරුසිය සලකුණ ද යම් පමණකින් සමානත්වයක් දරන්නේ ය. St.Thomas Mount ප‍්‍රදේශයේ දී කි‍්‍රස්තු වර්ෂ 1547 දී පෘතුගීසීන්ට හමු වූ මෙම ගල් කැටයම ඔවුන් විසින් එහි ඉදිකරන ලද දේවස්ථානයෙහි බිත්තියකට සවිකර ඇත. අනුරාධපුර කුරුසිය මෙන්ම මෙම කුරුසිය ද එකිනෙක මතින් නැගෙන පදනම් තට්ටු තුනක් මත නැගේ. දෙපසට තාල පත‍්‍ර විහිදේ. කළු පැහැති දීප්තිමත් පාෂාණයක් මත උනන්තව නෙළා ඇති ශාන්ත තෝමස් කුරුසිය කලාත්මක බවින් පරිපූර්ණ ය. කුරුසියේ ඉහළම අගිස්ස මත කැටයම් කර ඇති පෙති තුනේ කොළය මත පිහිටන තවත් පෙති තුනේ කොළයක් හා කුරුසිය දෙපස කැටයම් කර ඇති කුළුණු දෙකත්, කුළුණු දෙක මත නැගගත් මකරුන් දෙදෙනෙකුගේ කටවලින් ඉහළට විහිදෙන ආරුක්කු හැඩයත් තොමස් කන්දේ කුරුසිය අනුරාධපුර කුරුසියෙන් වෙනස් කරවයි (ඡායාරූප 6) මකරුන් නැග සිටින කුළුණු හා ආරුක්කු හැඩය පර්සියානු ආභාසය ලත් ඉන්දියානු කලාවට නෑකම් පවසන බව පෙනේ. කැටයම වටා ආරුක්කු හැඩයට බේරන ලද රාමුව වටා ලිය වී තිබෙන පහ්ලව අක්‍ෂර පාඨයකි. මෙම කුරුසිය සලකුණ ශාන්ත තෝමස් තුමා විසින්ම කරවන ලද බව සැලකුණ ද එහි සඳහන් වන පහ්ලව (පැරණි පර්සියානු) අක්‍ෂර ක‍්‍රිගවග 7 වැනි සියවසට අයත් බව සැලකේ (දේවේන්ද්‍ර 2007:85). Mar Thoma Sliba නමින් හඳුන්වන මෙම වර්ගයේ කුරුස සලකුණු කේරළයේ විවිධ ස්ථාන වලින් මෙන්ම, ගෝවල තමිල්නාඩුවල පාකිස්ථානයේ තක්‍ෂිලාවෙන් හමු වී ඇත. අනුරාධපුර කුරුසිය ද ඇතුළු කර ඇත්තේ මෙම වර්ගීකරණයටම ය (From Wikipedia, the free encyclopedia). අනුරාධපුරයෙන් හමු වූ කුරුසිය සලකුණත්, ඉන්දියාවේ තෝමස් කන්දේ දේවස්ථානයෙහි ඇති කුරුසිය සලකුණ හා ශාන්ත තෝමස් බැසිලිකාවේ කෞතුකාගාරයෙහි ප‍්‍රදර්ශනය කෙරෙන කුරුසිය සලකුණු අධ්‍ය්‍යනයේ දී අපට පෙනී ගිය කරුණක් වන්නේ මේවා සියල්ලම එකම මූල ආභාසයක් ලබන බව ය. එය පර්සියානු ආභාසය ද? ඉන්දියානු දේශීය ආභාසයක් ද?.

අනුරාධපුර කුරුසියේ කාල නිර්ණය

අනුරාධපුර කුරුසියේ කාල නිර්ණය සම්බන්ධයෙන් එය සොයාගත් අයර්ටන් මහතා පෙන්වා දෙන්නේ මෙම කුරුසිය පෘතුගීසි යුගයට අයත්වන බවයි.³ (Devendra 1956:85). නමුත් අපගේ අධ්‍යයනයට ලක් කරන ලද පෘතුගීසි කුරුසිය සලකුණු කිසිවක් අනුරාධපුර කුරුසියට ඥාතීත්වයක් පෙන්නුම් කරන බව නොපෙනේ. මෙම කුරුසිය සලකුණ සහිත ශිලා ස්ථම්භය හමු වූ සන්දර්භය අනුව එය පිටතකින් එම ස්ථානයට ගෙන ආවක් බව පැහැදිලි ය. එබැවින් ඒ හා සමඟ සන්සන්දනාත්මක අධ්‍යයනයකට අවශ්‍යය වෙනත් පුරාවස්තු අප සතු නොෙව්. අනුරාධපුර කුරුසියේ කාල නිර්ණය පිළිබඳව යම් අදහසක් ලබා ගත හැක්කේ එය ශාන්ත තෝමස් කුරුසිය හා සන්සන්දනාත්මකව අධ්‍යයනයට ලක් කිරීමෙනි. නමුත් එම කුරුසිය සම්බන්ධයෙන් ද නිශ්චිත කාල නිර්ණයක් ඉදිරිපත් වී නොමැත. දේවේන්ද්‍ර මහතාට අනුව එම කුරුසිය කි‍්‍රස්තු වර්ෂ හත්වන ශතවර්ෂයෙන් මෙපිටට අයත් වන්නකි (දේවේන්ද්‍ර 2007:85). බොහෝ දුරට අනුරාධපුර කුරුසිය ද එම යුගය හා සම කාලීන වීමට ඉඩ ඇති බව පෙනේ. එකම රූපීය ලක්‍ෂණයන් පෙන්නුම් කර තිබීම හැර මෙම කරුණ සනාත කිරීමෙහි ලා ඉදිරිපත් කළ හැකි වෙනත් සාක්‍ෂ්‍ය නොපෙනේ.

සමාලෝචනය

දකුණු ඉන්දියාවේ ශාන්ත තොමස් කුරුසිය හා ශාන්ත තෝමස් බැසිලිකා දේවස්ථානයෙහි දක්නට ලැබෙන කුරුසිය සලකුණු සමඟ ශ‍්‍රී ලංකාවේ අනුරාධපුර කුරුසිය සන්සන්දනාත්මකව අධ්‍යයනයට ලක්කරමින් සිදුකරන ලද මෙම විග‍්‍රහයේ දී පැහැදිලි ලෙසම මෙම කුරුස සියල්ලම පර්සියානු කලා ලක්‍ෂණයන්හි ආභාසය ලබා ඇති බව පෙනීයන්නේ ය. දක්‍ෂිණ ඉන්දීය කලාපයට කතෝලික දහම ශාන්ත තෝමස් තුමන් විසින් හඳුන්වා දුන් බැවින් එතුමා විසින් කරවන ලදැයි ජන විශ්වාසයෙහි පවතින St.Thomas  Mount  හි කුරුසිය හා ඒ වටා දිවෙන පහ්ලව (පර්සියානු) වට පාඨය මෙම කරුණ තහවුරු කරලයි. කි‍්‍රස්තු වර්ෂ පළමු වැනි සියවසේ දී තෝමස් තුමන් විසින් ඉන්දියාවෙහි පිහිටුවන ලද කතෝලික ආගමික සභාවන් එතුමාගේ මරණින් අනතුරුව යම් යම් වෙනස්කම් වලට බඳුන් වූ බව සිතීමට සාදක පවතියි. කි‍්‍රස්තු වර්ෂ 5/6 සියවස්හි ඉන්දියාව හා ලංකාව හරහා කි‍්‍රයාත්මක වූ පර්සියානු වෙළඳාම හරහා එම රටවල පැවති කතෝලික ආගමික විශ්වාසයන් හා ඇදහිලි පිළිවෙත් ඉන්දියාවට ද ඇදී එන්නට ඇත. දහසය වන සියවසේ දී මයිලපූර් ප‍්‍රදේශය ආශ‍්‍රයෙන් විවිධ වර්ගයේ කුරුසිය සංකේත ගණනාවක් අනාවරණය කරගත් අන්තෝනියෝ ගොවුවියා දක්වන්නේ මෙම ප‍්‍රදේශය ආශ‍්‍රිතව කුරුසිය වන්දනාව චාරිත‍්‍රයක්ව පවතින්නට ඇති බවයි (From Wikipedia, the free encyclopedia). එබැවින් දේශීය ඉන්දීය ලක්‍ෂණ මෙන්ම විදේශීය ලක්‍ෂණයන් ද සහිත කුරුසිය සලකුණු මෙම කුරුස වන්දනා සංස්කෘතිය තුළ ඉදි කරන්නට ඇත. අනුරාධපුර කුරුසියේ කර්තෘන් ද මෙම සංස්කෘතියට ඥාතිත්වය කිවූවන් විය හැකි ය. එවන් ජන කණ්ඩායමක් විසින් ඉදිකරන ලද ආගමික ගොඩනැඟිල්ලකට කුරුසිය සලකුණ සහිත මෙම ශිලා කුලුණ අයත් විය හැකි ය.

¹ Annual Report of the Archaeological Survey of Ceylon for 1912-1913, P.5

² Annual Report of the Archaeological Survey of Ceylon for 1912-1913, P.5

ආශ‍්‍රිත මූලාශ‍්‍රය

• දේවේන්ද්‍ර, ඩී.ටී. (2007), අනුරාධපුරයෙන් පෑදුණු පැරණි කුරුසිය, සඳකඩ පහණ සහ වෙනත් ලිපි, කොළඹ, එස්. ගොඩගේ සහ සහෝදරයෝ, පි. 83-89
• Devendra D.T. (1956), The  Date Of The Anuradhapura Cross, Journal Of The Royal Asiatic Society, Vol. iv, Part. i, Colombo: The Colombo Apothecaries Society, pp.85-89
• Kiribamune  Sirima  (1986), Muslims and The Trade Of The Arabic Sea With Special Reference To Sri Lanka From The Birth Of Islam To The Fifteen Century, Muslims Of Sri Lanka Avenues to Antiquity, M.A.M. Shukri(ed), Beruwala, Jamiahnaleema Inst, pp.89-110
• Maccrindle J.W. (1897), The Christian Topography Of Cosmas, London: Hakluyt Society
• Paranavitana Senarat  (1972), The Story of Sigiri, Colombo: Lake House
• Sharansingh  Shatrughna   (1984), Early Coins Of Northern India: An Iconographic Study, Patna: Janaki Prakasham

Web Sites

• Christian crosshttps://en.wikipedia.org/wiki/Christian_cross
• From Wikipedia, the free encyclopedia

--------------------------------------------------------------------------------------------------------
මෙම ලිපිය 2017.12.07 වැනි දින පළමු වරට www.archaeeology.lk/sinhala වෙබ් අඩවියේ ප‍්‍රකාශයට පත් විය. 
--------------------------------------------------------------------------------------------------------