12. ශ්‍රී ලංකා ප්‍රාග් ඉතිහාසයේ ගුරු පොත
පොතක් ගැන යමක් කියන්නයි මේ සටහන. ඒ ආචාර්ය සිරාන් යු. දැරණියගල මැතිතුමාගේ රචනයක් වන Prehistory of Sri Lanka, An Ecological Perspective නම් කෘතිය ගැනයි. 1992 දි වසරේ දි ශ්‍රී ලංකා පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තු සිහිවටන කෘති මාලාවේ 8 වැන්න විදිහට ප්‍රකාශයට පත් වෙලා තියෙන්නේ මේ කෘතිය.
13. මිහින්තලේ අසළ පිහිටි මහකනදරාව ගල් පාලම
පැරණි අනුරාධපුර ඇතුළු නගරයේ සිට නැඟෙනහිර දෙසට ගමන්ගත් මාර්ගය එ නම් අනුරාධපුරයේ සිට ගෝකණ්ණ තිත්ථ අද විදිහට කිවුවොත් ත්‍රිිකුණාමලය දක්වා ගමන් ගත් මාවතට අයත් තුන් වැනි ගල්පාලම විදිහට තමා මහකනදරාව ගල් පාලම හඳුනාගන්න පුළුවන් වෙන්නේ.
15. පාළුමැකිච්චාව ගිරි ලිපිය
ලිපිය අනුව ‘ගාමිණි අබය’ නම් රජු විසින් ‘උප්පල’ නම් ප්‍රදේශයේ තිබූ ‘වඩමණක’ නම් වැව පන්දහසක වියදමින් ප්‍රතිසංස්කරණය කොට එහි ආදායම ‘තුබරබ’ නැත්නම් ථූපාරාම විහාරයේ භික්‍ෂූ සංඝයාගේ සිවුපසය පරිභෝජනය සඳහා පරිත්‍යාග කර ඇත.
04. ලංකාවේ මානව අතීතයේ කාලපරිච්ජේද
බ්‍රාහ්මි අකුරු සටහන් කළ පැරණිම ලේඛන හමුවෙන අකුරු ලිවීම හොඳින් සිදුකරන මූළ ඓතිහාසික යුගය තමා අපිට ඊලඟට හමුවෙන්නේ. ක්‍රිස්තු පූර්ව 500 විතර ඉදල ක්‍රිස්තු වර්ෂ 300 දක්වා මූල ඓතිහාසික අවධිය කාලේ අකුරු ලියන එක හොඳින් දැනගෙන ඉදල තියෙනවා.
17. කඳුරුගොඩ මැටි පාත්‍ර කැබැල්ල
ආචාර්ය කාර්යේගේසු ඉන්ද්‍රපාල මැතිතුමාට අනුව මෙම ලිපිය යාපනය දිස්ත්‍රික්කයෙන් හමු වෙලා තියෙන පැරණිම ලේඛනය. මේ කියන්නේ සිංහල ප්‍රාකෘත ලිපියක් ගැනනේ. මේ ලිපිය අපහසුවක් නැතිව කියවන්න පුළුවන්. ඒ අකුරු පැහැදිලිව සටහන් කරල තියෙනවා.
18. පුරාවිද්‍යාවේ මූලාශ්‍රය
පුරාවිද්‍යාවේ දි මූලිකව මූලාශ්‍රය වර්ග දෙකක් හඳුන ගන්න පුළුවන් 1. ලිඛිත මූලාශ්‍රය හා 2. අලිඛිත මූලාශ්‍රය කියලා. මිනිස්සු තමන්ගේ කටින් නිකුත් වෙන ශබ්ද නැත්නම් සිතේ ඇඳුණු සංකල්ප අනෙක් අයට දැනවීම සඳහා නිර්මාණය කරගත් සංකේත පද්ධතියන්නේ භාෂාව කියන්නේ.