ආචාර්ය ඩී. තුසිත මැන්දිස්
ජේ්‍යෂ්ඨ කතිකාචාර්ය, පුරාවිද්‍යා හා උරුම කළමනාකරණ අධ්‍යයන අංශය, ශ්රී ලංකා රජරට විශ්වවිද්‍යාලය, මිහින්තලේ්‍.
හැඳින්වීම
මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නයට ආශ‍්‍රිත ව මානව ජනාවාසකරණය පිළිබඳ ව තතු විමර්ශනය කිරීමේ දී එම නිම්නයේ ආරම්භක මානව පැලපදියම් වීම මධ්‍යශිලා යුගයේ (Mesolithic period) සිඳුවන බව දැනට සිදුකර ඇති මූලික ගවේශනවලින් තහවුරුකර ගෙන තිබේ. සිරාන් දැරණියගල පෙන්වා දෙන ආකාරයට මධ්‍ය යාන් ඔය නිම්නයේ කොක්එබේට නුදුරු සංගිලිමලෙයි කන්දේ ඇති ලෙනකින් හා වවුල් ලෙන ආශි‍්‍රත ව තිරුවානා පතුරු (Quartz flake) වාර්තා වී ඇති අතර ඔහු උපකල්පනය කරනු ලබන්නේ මෙම ප‍්‍රදේශය ආශ‍්‍රිත ව මධ්‍යශිලා මානව වාසස්ථාන පවතින්නට වැඩි ඉඩකඩක් ඇති බව ය (Deraniyagala 1982 in Seneviratne 2007:150). මධ්‍ය යාන් ඔය නිම්නය තුළ මධ්‍යශිලා යුගයේ මිනිසුන් ජනපද පිහිටුවා ගැනීමෙන් අනතුරුව පූර්ව ඉතිහාසයට (Proto Histoty) අයත් ජන පිරිස් එම නිම්නයේ ස්ථානගතවීම හඳුනාගත හැකි ය. ආර්.ඩබ්. ලීවර්ස් 1885, රාජා ද සිල්වා සහ එස්.කේ. සිත‍්‍රම්පලම් 1965/66, සුදර්ශන් සෙනෙවිරත්න 1984, රංජිත් දිසානායක 2013 ආදී විද්වතුන් විසින් සිදු කර ඇති පුරාවිද්‍යා පර්යේෂණ පිළිබඳ ව විමර්ශනය කිරීමේ දී මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නයේ වර්ග කිලෝමීටර් 1400 භූ වපසරිය තුළ පූර්ව ඓතිහාසික යුගයට අයත් සුසාන ස්ථාන 24ක් කාලරක්ත වර්ණ මැටිමෙවලම් හමුවන ස්ථාන හයක් පමණ පවතින බව වාර්තාකර තිබේ. අනුරාධපුර දිස්ත‍්‍රික්කය තුළ පූර්ව ඓතිහාසික සංස්කෘතියට අදාළ පැරණිත ම සාධක දැනට වාර්තා වන්නේ අනුරාධපුර ඇතුළුපුරයෙනි. විකිරණමාන දින නියමකිරීම් හා ඔක්ස්කැල් කාලනිර්ණ කිරීම් අනුව එම සංස්කෘතිය ක‍්‍රිස්තු පුර්ව 1000 තරම් ඈතට ගමන් කරන බව සිරාන් දැරණියගල තහවුරු කර ගෙන තිබේ (Deraniyagala 1992:707-712; Deraniyagala & Abyerathne: 707-731). නමුත් මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නය ආශ‍්‍රිත ව පූර්ව ඓතිහාසික සංස්කෘතියට අයත් සුසාන ස්ථාන රාශියක් වාර්තා වී තිබෙන අතර ඒවා වඩිගවැව, ගුරුගල්හින්න, කොක්එබේ, රඹෑව, තම්මැන්නාගොඩැල්ල, වළහවිද්දවැව, දිවුල්වැව, මරදන්මඩුව, පරංගියාවාඩිය (නිකවැව) ආදී ස්ථාන වල ස්ථානගත වී ඇත ඒ අතරින් 2013 වර්ෂයේ දී රංජිත් දිසානායක තම්මැන්නාගොඩැල්ල ආශ‍්‍රිත ව පුරාවිද්‍යා කැනීම් සිඳුකර එම සුසාන භූමිය ක‍්‍රිස්තු පුර්ව 490 අදින් අවුරුදු 2490ක් පැරණි බව තහවුරු කර ගෙන තිබේ. එම පර්යේෂණ දත්ත අනුව අනුරාධපුර නගරයෙන් නැගෙනහිර දිශාවට පූර්ව ඓතිහාසික සංස්කෘතිය විහිදීමේ ස්වභාවයක් පෙන්නුම් කර තිබුණ ද 2016 වර්ෂයේ කොක්එබේ මෙගලිතික සුසාන භූමිය ආශ‍්‍රිතව සිදු කරන ලද කැනීම් වලින් ලැබී ඇති කාලනීර්ණ අනුව එම තත්ත්වය වෙනස්වන බව පෙනේ.
පූර්ව පර්යේෂණ
හොරොව්පොතාන ප‍්‍රාදේශිය ලේකම් කොට්ඨාශයට අයත් කොක්එබේ ප‍්‍රදේශයේ මානව ජනාවාසකරණය සම්බන්ධව පර්යේෂණ 1960 දශකයේදී පමණ ආරම්භ වේ. සී.ඩබ්. නිකලස් විසින් 1963 වර්යේ දී මෙම ප‍්‍රදේශයේ ගවේෂණය සිදුකර ඇත (Nicholas 1963:169-171) ඉන් පසුව සෙනරත් පරණවිතාන විසින් කොක්එබේ ප‍්‍රදේශයේ පවතින මුල් බ්රාහ්මී අභිලේඛන වාර්තාකර ඇත (Paranavithana 1970:Nos.162). ඉන් අනතුරුව රාජා ද සිල්වා සහ එස්.කේ. සිත‍්‍රම්පලම් විසින් කොක්එබේ මෙගලිතික සුසානය ආශ‍්‍රිතව ගවේෂණය කර සුසාන 200 පමණ පවතින බව හඳුනාගෙන ඇත. එසේ ම සිරාන් දැරණියගල විසින් 1982 වර්ෂයේ දී කොක්එබේ වවුල් ලෙන හා සංගිලිමලෙයි කන්ද ආශ‍්‍රිත ව ඇති ගල් ලෙන් ගවේෂණය කර ඇති අතර වවුල් ලෙන ආශ‍්‍රිත ව ප්රාග් ඓතිහාසික යුගයට අයත් විය හැකි පතුරු මෙවලම් හමු වූ බව වාර්තාකර තිබේ (Deraniyagala 1982 in Seneviratne 2007:150). කොක්එබේ ප‍්‍රදේශය ආශ‍්‍රිත ව සුදර්ශන් සෙනවිරත්න විසින් සිදුකර ඇති පුරාවිද්‍යා පර්යේෂණ වලදී අක්කර 10-15 අතර ප‍්‍රදේශයක ව්‍යාප්තවන ශිලා මංජුසා වර්ගයේ සුසාන භූමියක් පවතින බව වැඩිදුරටත් පෙන්වා දී ඇත (Seneviratne 1984:237-305).
කොක්එබේ මෙගලිතික සුසානය ආශ‍්‍රිත නව සොයා ගැනීම් හා තදාශ‍්‍රිත ප‍්‍රදේශයේ මානව ජනාවාසකරණය
2016 වර්ෂයේ ශ්රී ලංකා රජරට විශ්වවිද්‍යාලයේ පුරාවිද්‍යා හා උරුම කළමනාකරණ අධ්‍යයනාංශය විසින් කොක්එබේ මෙගලිතික සුසාන භූමිය ආශ‍්‍රිත ව පර්යේෂණ ආරම්භ කරනු ලැබූ අතර එහි දී මතුපිට සිදුකරන ලද ගවේෂණ අනුව හෙක්ටයාර් 10ක පමණ භූමිය පුරා ව්‍යාප්තවන ගල් සොහොන් 267ක් පමණ පවතින බව හඳුනාගන්නා ලදි. එසේ ම යථෝක්ත ගවේෂණයේ දී එම සුසාන භූමිය ආශ‍්‍රිත ව එතෙක් හඳුනාගෙන තිබූ ශිලා මංජුසා සුසාන ආකෘතියට අමතරව තවත් සුසාන ආකෘති හතරක් පවතින බව මුල් වරට හඳුනාගන්නා ලදි. ඒ අනුව කොක්එබේ මෙගලිතික සුසාන භූමියේ සුසාන ආකෘති පහක් පවතින බව පෙන්වාදිය හැකි ය.
- ශිලා මංජුසා සූසාන (Cist burial)
- ශිලා කේතුක සූසාන (Cairn heap / Cairn mounds)
- ශිලා මණ්ඩල සූසාන (Cairn circle)
- ශිලා පෙළ සූසාන (Alignment)
- බරණි සුසාන (Urn pot) (මැන්දිස් 2016:150-153)
කොක්එබේ මෙගලිතික සොහොන් භූමිය ආශ‍්‍රිත ව සිදු කරනු ලැබූ මූලික ගවේෂණයෙන් පසු ව ශ්රී ලංකා පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුවේ අවසරය පරිදි 2016 වර්ෂයේ තෝරාගත් සුසාන තුනක පර්යේෂණ පුරාවිද්‍යා කැනීම් සිදු කරන ලදි. එම කැනීම් වලදී පුර්ව ඓතිහාසික යුගයේ මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නයේ ජීවත් වූ මිනිසුන් විසින් නිර්මාණය කරන ලද විවිධ හැඩයන් ගෙන් යුත් කාලරක්ත වර්ණ මැටි බඳුන් (Black and Red Ware) හා නිල්, කොළ, දුඔුරු ආදී වර්ණයන් ගෙන් නිර්මිත 100කට අධික වීදුරු පබළු හා දළ වලින් නිර්මාණය කළ පබළු කිහිපයක් හා කානීලියන් වලින් නිර්මිත පබළු සොයාගනු ලැබූ අතර එම ද්‍රව්‍යය සියල්ලම සුසාන තැන්පතු ලෙස සුසාන අභ්‍යන්තරයේ තැන්පත් කර තිබු ඒවා විය. මෙම සුසාන ද්‍රව්‍යය (Grave goods) මානව අස්ථි සමඟ සුසාන බරණි තුළ තැන්පත්කර තිබූ ඒවා වේ. සුසාන බරණි අභ්‍යන්තරයෙන් ලබාගත් අඟුරු සාම්පල තුනක් ඇමරිකාවේ මියාමි හි පිහිටි බීටා ඇනලිටික් ආයතනයට යවා රේඩියෝ කාබන් කාලනීර්ණ ක‍්‍රමය අනුව කාලය නීර්ණය කරන ලදි. එම අඟුරු සාම්පල සඳහා ලැබී තිබූ කාලනීර්ණ වූයේ ක‍්‍රිස්තු පූර්ව 790 (අදින් අවුරුදු 2,790), ක‍්‍රිස්තු පූර්ව 770 (අදින් අවුරුදු 2,770) හා ක‍්‍රිස්තු වර්ෂ 50 (අදින් අවුරුදු 1967) යන කාලනීර්ණයන්ය. මේ අනුව කොක්එබේ ගල් සොහොන් කනත්ත ක‍්‍රිස්තු පූර්ව 790 සිට ක‍්‍රිස්තු වර්ෂ 50 දක්වා වූ අවම වශයෙන් අඛණ්ඩව අවුරුදු 840 භාවිත කර ඇති බව මෙම කාලනීර්ණ වලින් තහවුරු කරගත හැකි විය. එසේ ම මෙගලිතික සුසානයක් ආශ‍්‍රිත ව මෙතෙක් ශ්රී ලංකාවෙන් හමු වූ පැරණිතම කාලනීර්ණය ද මෙය වන අතර මෙය අතිශයින් ම වැදගත් වන්නේ යාන්ඔය නිම්නය ආශ‍්‍රිත පූර්ව ඓතිහාසික යුගයේ සංස්කෘතිය අනුරාධපුරය තරම්ම පැරණි බව මෙම දත්ත වලින් හඳුනාගත හැකි වන බැවිනි. පූර්ව ඓතිහාසික සංස්කෘතියට අයත් සුසාන විශාල ප‍්‍රමාණයක් මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නයේ ස්ථානගත වීම සඳහා ජීවනෝපාය ක‍්‍රමය (Subsystem Pattern), ලෝහ තාක්‍ෂණ ශිල්පයේ දියුණුව (Iron Technology), ජනාවාස රටාව (Settlement Pattern), බහු සම්පත් යැපුම් රටාව (Malty Resource use Pattern) බලපාන්නට ඇති බව මෙම පර්යේෂණ අනුව ද පෙන්වාදිය හැකි ය (Senaviratne 1996; 277, මැන්දිස් 2016, 151- 153).
යාන්ඔය මධ්‍ය නිම්නය තුළ ස්ථානගත වන පූර්ව ඓතිහාසික ජනාවාස එම නිම්නයේ ස්ථාවර වීම සඳහා කාලය හා අවකාශය තුළ ගොඩනැගෙන්නා වූ බහුවිධ කාරණා බලපාන්නට ඇත. විශේෂයෙන් ම දැනට අනුරාධපුර
දිස්ත‍්‍රික්කයේ පූර්ව ඓතිහාසික සංස්කෘතියේ පැරණිතම සාධක අනුරාධපුර ඇතුළුපුරය ඇසුරින් හඳුනාගෙන ඇති අතර මෙගලිතික සුසාන ආශ‍්‍රිත ව පැරණිතම කාලනීර්ණ දැනට කොක්එබේ ප‍්‍රදේශයෙන් ලැබී තිබේ. එම නිසා කොක්එබේ ප‍්‍රදේශයේ ජනාවාස අනුරාධපුර ඇතුළුපුරයේ ජනාවාස තරම්ම පැරණි වීමට ඉඩ පවතින බව උපකල්පනය කළ හැකි බැවින් වඩාත් තර්කානුකූල ව පිළිගත හැක්කේ අනුරාධපුරයේ සිට නැගෙනහිර කළාපය දෙස ට පූර්ව ඓතිහාසික සංස්කෘතිය ප‍්‍රසාරණය වීම සිදු වූවාට වඩා සම කාලීන අවධියේ දී මෙම ප‍්‍රදේශ දෙක තුළම ජනාවාසවීම සිදු වී ඇති බව උපකල්පනය කිරීම වඩාත් සාධාරණ වන බව ය. මෙම කාරණා සැලකිල්ලට ගතහොත් පැහැදිලි වන්නේ හැඩගැසෙමින් ඇති සමාජ, ආර්ථිකය පදනම්කර ගෙන ජනරේඛනයේ ප‍්‍රසාරණය සමඟ පූර්ව ඓතිහාසික යුගයේ දී ජනතාව සාරවත් නිම්නවල වැඩි වශයෙන් මුල්බැස ගන්නට ඇති බව ය. දැනට සිදුකර ඇති පර්යේෂණවලට අනුව ක‍්‍රිස්තු පූර්ව 600-500 කාලය වන විට අනුරාධපුරය නාගරික තත්ත්වයට පත් වී ඇත (Deraniyagala 1992:711). ඒ අනුව නාගරික ජනාවාසය ලෙස අනුරාධපුරය ඉස්මතු වීමත් සමග එම ජනපදයට අවශ්‍ය ගාමක බලය සැපයීම, ඊට හාත්පස ප‍්‍රදේශවල විශේෂයෙන් මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නයේ පිහිටුවා ගන්නා පූර්ව ඓතිහාසික ජනපද මඟින් සිදුවීමට ඇත. මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නය ආශ‍්‍රිත පූර්ව ඓතිහාසික ජනාවාස සාර්ව ලෙස ගෙන අධ්‍යයනයකර බැලුවහොත් මේ බව මැනවින් පැහැදිලි වේ. ශ්රී ලංකාවේ ගංගා නිම්නයක් ආශ‍්‍රිත ව වැඩිම පූර්ව ඓතිහාසික යුගයට අයත් ජනාවාස හා සුසාන මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නය තුළ ස්ථාගත වීම තුළය.
මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නය තීරණාත්මක වැදගත් කමකින් යුත් සම්පත් ඇති ප‍්‍රදේශයකි. මෙම ප‍්‍රදේශය විජයානු සංකීර්ණයට හා උස්භූමි සංකීර්ණයට අයත් අන්තර් භූ කලාපයක පිහිටා ඇත (Cooray 1984:291). ප‍්‍රදේශය පුරා හඳුනාගත හැකි ප්රධාන පස් වර්ගය රතු දුඹුරු පස (reddish brown earth) වන අතර ඊට අමතරව ඇලූවියල් පස් වලින් (Alluvial Soil) ද යුක්ත වේ. මෙ වැනි පරිසරයන් තුළ ද හැඩ ගැසෙමින් ඇති ප‍්‍රාථමික ජන සමාජයක් මුල්බැස ගැනීම සදහා ප්රධාන කාරණා කිහිපයක් බලපා තිබේ. ඒ අතර ප්රධාන වශයෙන් ම යාන්ඔය නිම්නය තුළින් හඳුනාගත හැක්කේ ග‍්‍රාමීය ජනපද පිහිටුවා ගැනීමට අවශ්‍ය කරන පාරිසරික කරුණු හා ඒ ප‍්‍රදේශයට ආසන්නත ම ස්ථානවල ඛනිජ සම්පත් වල පිහිටීම බව පෙන්වා දිය හැකි ය. මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නය ආශ‍්‍රිත පූර්ව ඓතිහාසික අවධියේ පුළුල් පරිසරය සැකසී ඇත්තේ හුදෙකලා කඳු කිහිපයකින් යුතු සරුපස සහිත පරිසර පද්ධතියක් තුළ ය. මෙ වැනි හුදෙකලා කඳු හෝ ගොඩැලි නිර්මාණය වීම නිසා එම භූමි ආශ‍්‍රිත ව සමෝඡ්ච විවිධත්වයක් (contour) නිර්මාණය වී තිබේ. එම නිසා ම මෙ වැනි පරිසර පද්ධතිය තුළ ස්වභාවික භූ පතන (hollow) නිර්මාණය වීම හඳුනාගත හැකි අතර එම භූ පතන ඊසාන දිග මෝ්සම් වර්ෂාව සක‍්‍රීය වීම සමග අහස් ජලය රැදෙන ස්ථාන බවට පත්වේ. පූර්ව ඓතිහාසික අවධියේ ජනාවාසවල ස්ථානගතවීම පිළිබද ව විමර්ශණය කිරීමේ දී මෙ වැනි භූ පතන සහිත ස්ථානවල එම ජනාවාස ස්ථානගතවී ඇති බව ඉබ්බන්කටුව, ඉදමොරළුවවැව, පොම්පරිප්පුව වාටිකා ස්ථානය යන ස්ථාන තුළින් ද හඳුනාගත හැකි බව සුදර්ශන් සෙනෙවිරත්න පෙන්වා දී තිබේ (සෙනවිරත්න 1996:285., Senaviratne 1996:265-312).
මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නයේ පරිසර පද්ධතිය ආශ‍්‍රිත ජලයේ උපයෝගීතාව විමර්ශනය කිරීමේ දී ද සෑම පූර්ව ඓතිහාසික ස්ථානයක් ආශ‍්‍රිත ව කුඩා වැවක් වර්තමානයේ දී ද හඳුනාගත හැකි ය. ඒවා මේ වනවිට බෙහෙවින් වෙනස්වීම් වලට ලක් වී මෙම වැව් ලොකු කුඩා වී තිබෙන නමුදු පුරාණයේ මෙම වැව් ස්ථාපිත කර ඇත්තේ භූ පතන ඇසුරින් බව හඳුනාගෙන හැකි ය. ඊසාන දිග මෝසමින් මෙම ප‍්‍රදේශයට ලැබෙන වර්ෂාපතනය මිලිමීටර් 1,000-1,500 ප‍්‍රමාණයක් ගන්නා බැවින් මෙ වැනි කුඩා වැව් ආශ‍්‍රිත ව ජලය ගබඩාකර ගැනීමට වැඩි පහසුකමක් සැලසේ. සීම්ත කෘෂිකර්මාන්තය හා හේන් ගොවිතැන පවත්වාගෙන යනු ලැබු පූර්ව ෙළුතිහාසික මිනිසුන්ට මෙ වැනි කුඩා භූ පතන තරමක් විශාලකර අනිත් තැනු වේලි බැඳ වැවක් සකස්කර ගැනීම සදහා හැකියාව පැවතියේ ලෝහ තාක්ෂණය මෙම සංස්කෘතික පිරිස භාවිත කළ නිසා ය. එ මඟින් වියළි සමයන් හි මඩ ගොවිතැන සිදු කරගැනීමට පහසු වේ. යාන්ඔය නිම්නය තුළ ජීවත් වූ පූර්ව ඓතිහාසික ජනතාවට මඩ ගොවිතැනට අවශ්‍යකරන ඇලූවියල්පස් යාන්ඔය නිම්න ප‍්‍රදේශය පුරාම ව්‍යාප්ත ව පවතී (Cooray 1984:293). එසේ ම වියළි ගෙවිතැන සදහා අවශ්‍ය කරන රතු දුඹුරු පස් පුළුල් ව්‍යාප්තියකින් යුක්ත ව මෙම ප‍්‍රදේශය පුරා හඳුනාගත හැකි ය. එම නිසා මෙම භූමි ප‍්‍රදේශය පූර්ව ඓතිහාසික සමයේ දී ආකර්ෂණීය භූමියක් වීම සදහා ජලය හා පසෙහි උපයෝගීතාව සෘජු ව බලපාන්නට ඇති බව උපකල්පනය කල හැකි ය. පූර්ව ඓතිහාසික ජනයා කෘෂිකර්මාන්තයට අමතර ව පශු පාලනය සිදුකළ ජන පිරිසක් ද වේ. විශේෂයෙන් ම ගවයා කෘෂිකාර්මික කටයුතුවලට මෙන් ම කිරි හා මස් ලබා ගැනීම සදහා ඔවුන් ඇතිකිරීම සිදුකරන්නට ඇත. ආරම්භක සමයේ දී එඬේර පිරිසක් වූ මොවුන් පසුව ස්ථාවර ජනාවාස පිහිටුවා ගැනීම සමග යාන්ඔය මධ්‍ය නිම්නය තුළ පශූ පාලනය පවත්වා ගෙන යන්නට ඇති බව පැහැදිලි වන්නේ කුළු හරකුන් හීලෑ කරන ජනයා අදටත් මෙම ප‍්‍රදේශයේ ජීවත්වන බැවිනි. වර්තමානයේ ඔවුන් මරිකරුවන් ලෙස හදුන්වනු අතර මරිකරුවා වනය තුළ වසන හීලෑ නොවූ මී ගවයින් සම්ප‍්‍රදායික ක‍්‍රමවේද භාවිත කර අල්ලා හීලෑ කර තම කෘෂි කටයුතු හා කිරි ලබා ගැනීම සදහා යොදා ගැනීම අදටත් සිදු කරනු ලැබේ. වර්තමාන යාන්ඔය නිම්න තුළ මී හරක් පට්ටි වශයෙන් ඇති කරන ජනතාව තවමත් ජීවත්වන බැවින් මේ තත්ත්වය මැනවින් පැහැදිලි වේ. විශේෂයෙන් ම එඩේර කටයුතු සිදු කිරීමේ දී අධික වර්ෂාව සහිත පරිසරය ඒ සඳහා නොගැලපේ. යාන්ඔය නිම්නයේ ඇති ස්වභාවික ජලය රැදෙන ස්ථාන හදුන්වනු ලබන්නේ එබ වශයෙනි කොක්එබේ ද මෙ වැනි එබක් හදුනාගත හැකි ය. වර්ෂය පූරාම ජලය නොසිදෙන මෙ වැනි එබ ගංගාවට ඉහළ සම සමෝඡ්ච රේඛාවක මින්සුන් නිර්මාණය කරනු ලැබූ නිර්මාණයක් වන අතර එය පුර්ව ඓතිහාසික යුගය දක්වා ඈතට ගමන් කරන බව පුරාවිද්‍යාඥයින් විශ්වාස කරනු ලැබේ. මෙ වැනි අවට ගවයින් ඇතුළු තෘණ වර්ග ආහාරයට ගනු ලබන සතුන්ට අනගි තෘණ භූමී නිර්මාණය වී තිබෙන අතර අතීතයේ ද මෙ වැනි භූමි එම කටයුතු සදහා වැදගත් වන්නට ඇත (මැන්දිස් 2006:330-333). ඒ අනුව මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නය තුළ පූර්ව ඓතිහාසික ජනාවාස පිහිටුවීමේ දී කෘෂි, වාරි හා ඒෙඩිර කටයුතු සදහා යෝග්‍ය පරිසර පද්ධතිය අතිශයින් ම වැදගත් වී ඇති බව පෙන්වාදිය හැකි ය.
මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නයේ පූර්ව ෙළුතිහාසික ජනාවාස රටාව අධ්‍යයනයේ දී එම ජනපද එම භූමයේ ස්ථාන ගතවීම උදෙසා ඛණිජ සම්පත්වල පිහිටීම ද බලපා ඇති බව පෙන්වාදිය හැකි ය. ඒ අතරින් ලෝහ සම්පත් යාන්ඔයට ඉතා ආසන්න ප‍්‍රදේශවල ස්ථානගත වී තිබේ. යකඩ හා තඹ යන ඛණිජ සම්පත් ශ්රී ලංකාවේ භාවිතය ආරම්භ වන්නේ පූර්ව ඓතිහාසික අවධියේ දී බව සුදර්ශන් සෙනවිරත්න පෙන්වා දී ඇත. යාන්ඔය මධ්‍ය නිම්නයට ආසන්න ව නිධිගත වී ඇති ඛනිජයක් ලෙස තඹ ලෝහය සේරුවිල ප‍්‍රදේශයේ දී හමු වේ. 1971 වර්ෂයේ ශ්රී ලංකා භූ සමීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව සේරුවිල සිදු කර ඇති භූ විද්‍යා අධ්‍යනයන්ට අනුව මැග්නටයිට් තඹ (Copper Magnetite) සේරුවිල නිධිගතවී ඇතිබව හඳුනාගෙන තිබේ (Senaviratne 1995:116). මීට පෙර බි‍්‍රතාන්‍ය ජාතික ඩේවි (Davy) විසින් ද මැග්නටයිට් යපස් සේරුවිල පවතින බව ද හඳුනාගෙන තිබේ. පී.ජී. කුරේ පෙන්වා දෙන ආකාරයට මෙම මැග්නටයිට් තඹ නිධිය සම්භවය ලබා ඇත්තේ නැගෙනහිර විජයානු සංකීර්ණය හා උස්්භූමි සංකීර්ණයට අයත් අන්තර් භූ කලාපයේ ය (Cooray 1984:212). සේරුවිල භූමි ප‍්‍රදේශයේ දී මතුපිටට ප‍්‍රවිෂ්ට වී ඇති මෙම ධනවත් ඛණිජ තීරය සැතපුම් 250ක් දිගින් යුක්ත ව සේරුවිල සිට හම්බන්තොට දක්වා ම ව්‍යාප්ත වේ (ibid). මෙම ධනවත් ඛණිජ නිධිය තුළ මැග්නටයිටි, රීදි, බිස්මත්, සින්ක්, මයිකා, ත්‍රෝමියම්, නිකල් යන ඛණිජ ද්‍රව්‍යය ද ගැඹුරු කොටස් වල රත‍්‍රත‍්‍රං ද පිහිටා ඇත (Senaviratne 1995:116). සේරුවිල ප‍්‍රදේශයේ දී මතුපිටට ප‍්‍රවිෂ්ට ව ඇති මැග්නටයිටි තඹ ටොන් මිලියන 7ක් එම භූමියේ මතුපිට මටිටමේ සිට අඩි 200ක් පොළව අභ්‍යන්තරයට විහිදෙන බව ශ්රී ලංකා භූ සමීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව සිදු කළ පර්යේෂණ වලින් තහවුරු කර තිබේ (ibid:117).
ලෝහ මුල් යකඩ යුගයේ ජනතාවගේ ජීවන පැවැත්මට අදාළ සම්පත් පරිහරණ රටාවේ මූලික අංගයක් වී ඇත. මේ නිසා ම යාන්ඔය නිම්නයෙන් නැගෙනහිර සීමාව තුළ එනම් කදිරවේලි හා මහින්දපුර ප‍්‍රදේශයේ සිට මුල් යකඩ යුගයේ ජනාවාස ස්ථානගත වීම ද සිදු වී ඇත්තේ් ඉහත කාරණය මුල්කරගෙනය (තන්තිලගේ සහ තවත් අය 2016:1-9). පූර්ව ඓතිහාසික අවධියේ දී සේරුවිල ලෝහ නිධියේ යපස් පරිහරණය සිදු වී ඇති බව පර්යේෂණ තුළින් තහවුරු කර ඇත. අනුරාධපුර ඇතුළුපුර පූර්ව ඓතිහාසික අවධියට අයත් ජනාවාස ස්තරවලින් හමු වී ඇති ලෝහ අමුද්‍රව්‍ය හා ලෝහ මෙවලම් ආශ‍්‍රිත ව සිදු කර ඇති රසායනික හා සුක්‍ෂම මුලද්‍රව්‍ය විශ්ලේෂණයට අනුව එම මෙවලම් නිර්මාණයට භාවිත කර ඇති ලෝහ ඉතා ම සමීප වන්නේ සේරුවිල ලෝහ නිධියේ ලෝහ පස් වලට බව හඳුනාගෙන තිබේ (Senaviratne 1995:116-120). මීට අමතර ව ගුරුගල්හින්න, දිවුල්වැව, වඩිගවැව, කොක්එබේ, කදිරවේලි යන මධ්‍ය යාන්ඔය සුසාන ස්ථානවල කැනීම් සිදු කර ඇති රාජා ද සිල්වා එම ස්ථාන ආශ‍්‍රිත ව යකඩ හා තඹ වලින් නිර්මිත පුරාවස්තු හමු වූ බව ප‍්‍රකාශ කර ඇත (Senaviratne 1984:248-257). මේ පිළිබද ව වැඩිදුර අධ්‍යයනය කර ඇති අර්ජුන තන්තිලගේ ප‍්‍රකාශ කර ඇත්තේ මේවා තඹ ද ලෝකඩ ද යන්න නිශ්චිත ලෙස රාජා ද සිල්වා ප්රකාශයට පත්කර නොමැති බව ය (Thanthilage 2008.202). මේ අතරින් ගුරුගල්හින්න ආශ‍්‍රිත ව තඔ උපකරණ ලැබී ඇති බව රාජා ද සිල්වා 1970 වර්ෂයේ වාර්තා කර ඇති බව සුදර්ශන් සෙනවිරත්න ද පෙන්වා දෙයි (Senaviratne 1984:248). එසේ ම වඩිගවැව ශිලා මංජුසා සුසානයක් ආශ‍්‍රිත ව යකඩ වාර්තා වී ඇති බව එස්.කේ. සිත‍්‍රපලම් පෙන්වා දී ඇත (Sithrampalam 1982 in Senaviratne 1984:248). අර්ජුන තන්තිලගේ පෙන්වා දී ඇති ආකාරයට ගුරුගල්හින්න ආශ‍්‍රිත ව වාර්තා වී ඇති ලෝහ මෙවලම් අතර තඹවලින් පමණක් නිර්මාණය කරන ලද ඒවා හමු වී තිබේ. එසේ ම කොක්එබේ, වඩිගවැව, දිවුල්වැව, යන ස්ථාන ආශ‍්‍රිත ව යකඩ හා තඹ යන මාධ්‍ය දෙකෙන් ම නිර්මිත උපකරණ හමු වී තිබේ (Thanthilage 2008:202-203).
තම්මැන්නාගොඩැල්ල ආශ‍්‍රිත සුසාන 2013 වර්ෂයේ කැනීම් කරන ලද රංජිත් දිසානායක එම සුසාන තුළ තැන්පත් කර තිබු රන් පබළු, යකඩ වලින් නිර්මිත වළලූ කරාඔු, ඊතල හා කෘෂි උපකරණ ද තඹ වලින් කරනු ලැබු ඇස් අලංකරණයට භාවිත කරන අංජන කූරූ හා වළලූ ද හමු වූ බව ප‍්‍රකාශ කර ඇත (මනමේන්ද්‍රආරච්චි සහ අදිකාරි 2014:216-217). ඒ අනුව ක‍්‍රිස්තු පුර්ව 800 පමණ කාලය වන විට මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නය තුළ යකඩ හා තඹ කර්මාන්තය මෙන් ම රන් කර්මාන්තය ට අදාළ තොරතුරු ලැබීම ඉතා ම වැදගත් වේ. මෙම කාල පරාසය හා අනුරාධපුර ඇතුළුපුර තඹ අමුද්‍රව්‍ය උණු කිරීමට අදාළ ව ලෝහ සම්බන්ධ ව ලැබෙන තොරතුරු 3A ස්තරයෙන් වාර්තාවන අතර විකිරණමාණ දින නියම කිරීම් වලට අනූව එම ස්තරය කි‍්‍රස්තු පූර්ව 600-500 කාලයට අයත් වන බව පෙනේ (Deraniyagala 1972:145, Senaviratne 1995:123). ඒ අනුව සම කාලීන අවකාශයනක් තුළ මෙම තාක්ෂණය මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නයේ මෙන් ම අනුරාධපුර ඇතුළුපුරයේ ද භාවිත වී ඇති ආකාරය මේ අනුව පෙන්වා දිය හැකි අතර මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නය තීරණාත්මක ලෙස වැදගත් වී ඇති අකාරය ද පැහැදිලි වේ.
මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නයේ පූර්ව ඓතිහාසික සංස්කෘතිය ඇසුරින් හදුනාගත හැක්කේ මෙගලිතික සොහොන් සංකීර්ණයන් රාශියක් පමණි. විශේෂයෙන් එම සෙහොන් සංකීර්ණවල වපසරිය පිළිබද විමර්ශනය කිරීමේ දී ඒ හා සබැදී ජනාවාස එම ප‍්‍රදේශය ඇසුරින් තිිබිය යුතු ය. සෑම සුසානයක් ආශ‍්‍රයෙන් ම කුඩා පරිමාණයේ වැවක් දක්නට ලැබෙන අතර වර්ෂාකාලයේ දී මෙම වැව් පිරී ඉතිරී සුසාන සංකීර්ණ යටවන අතර එ මඟින් පැහැදිලි වන්නේ එම වැව් පසු කාලයේ දී විශාල කිරීම්වලට හෝ වෙනස් කිරීම්වලට ලක් වී ඇති බව යි. එසේ ම ජනාවාස ආශ‍්‍රිත තොරතුරු මේ වන විට නිශ්චිතව තහවුරු වී නොමැත්තේ එම ප‍්‍රදේශ තුළ කෘෂි බිම් සකස් කිරීම් හා වැව් ඉදිකිරීම මෙන් ම නව ජනපද ස්ථානගතවීම නිසායැයි උපකල්පනය කල හැකි ය. මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නයේ කොක්එබේ මෙගලිතික සුසානය ආශ‍්‍රිත ව ලැබී ඇති කාලනීර්ණ අනුව මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නයේ දියුණු මානව ජනාවාසකරණය බුදුන් වහන්සේ ලොව පහළවීමට සියවස් දෙකහමාරකට පෙර සිදු වී ඇති බව මෙම පර්යේෂණය අනුව පෙන්වා දිය හැකි අතර මෙම ප‍්‍රදේශයේ මානව ජනාවාසකරණය අනුරාධපුර පූර්ව ඓතිහාසික සංස්කෘතියට සම කාලීනව සිදු වීමට බොහෝ ඉඩ පවතින බව මෙම තොරතුරු වලින් තහවුරු වේ.
මින් අනතුරුව මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නයේ ස්ථානගතවන සංස්කෘතිය වන්නේ මුල් ඓතිහාසික (Early History) සංස්කෘතිය වේ. බ‍්‍රහ්මණයාගම, නැට්ටුක්කන්ද, හඳගල, රස්නක වැව, කෙක්එබේ, විහාර හල්මිල්ලෑවල බෙරවාගම, වලස්කුණු වැව, අලියාකඩ ආදී ස්ථාන ගණනාවක මෙම කාල පරාසයට අයක් මුල් බ‍්‍රහ්මී අභිලේඛන හමුවන අතර එම අභිලේඛන ගමික, පරුමක, ගපති, බත, ආදී ජන පිරිස් විසින් පිහිටුවා ඇති අතර ඒවා තළින් ද ලෝහ කර්මාන්තයට අයත් තොරතුරු කබර (යකඩකරු) හා තඔකරුවන් පිළිබඳ ව තොරතුරු සඳහන් වේ (Ic.vol. i:9-14). එබැවින් මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නය ප්රාග්, පූර්ව හා ම්ල් ඓතිහාසික යුගයන්හි දි මානව ජනාවාසකරණය සඳහා අතිශයින්ම වැදගත් භූමියක් වන බව පෙන්වාදිය හැකි ය.
කොක්එබේ මැටි බඳුන් වර්ග (ආකෘති) හා තිස්සමහාරාම මැටි බඳුන් ආශ‍්‍රිත සාපේක්ෂ කාලනිර්ණය
කොක්එබේ මෙගලිතික සුසානයෙන් හමුවන මැටි බඳුන් ක‍්‍රිස්තු පූර්ව 800 තරම් කාලයක් පැරණි වන බව කාබන් කාලනීර්ණ වලින් පැහැදිලි වුව ද ඒවා සාපේක්ෂ ලෙස තිස්සමහාරාම මැටි බඳුන් වර්ගීකරණය හා සැසදීම වැඩි දුරටත් සිඳු කරනු ලැබූවේ කොක්එබේ මැටි බඳුන් හැඩ බොහොමයක්ම තිස්සමහාරාම බඳුන් ආකෘති වර්ග හා උප වර්ග සමඟ ගැලපෙන බැවිනි. මෙම සංසන්දනාත්මක අධ්‍යයනයේ දී ආකෘති සැසඳීම යටතේ ආකෘතිය (Form) බඳුන් වර්ගය (Type) අවධිය (Phase) හා එම වර්ගවලට අදාළ කාල පර්ච්ජේදය (Time Period) හඳුනාගැනීමට දත්ත වගුගත කිරීම කරන ලදි. ඒ අනුව මෙම ස්ථාන දෙකෙහි දක්නට ලැබෙන මැටි බඳුන්වල භෞතික සාධක අනුව තිස්සමහාරාම වර්ගීකරණ හා කොක්එබේ මැටි බඳුන් සැසඳීමේ දී තිස්සමහාරාම බඳුන් ක‍්‍රිස්තු පූර්ව 4 වැනි සියවසේ සිට ක‍්‍රිස්තු වර්ෂ 7 වැනි සියවස දක්වා කාලයට අයත්විය හැකි බව සාපේක්‍ෂව නිගමනය කල හැකි ය. ඒ බව පහත සඳහන් වගුව තුළින් හඳුනාගත හැකි අතර ස්ථාන දෙකෙහි මැටි බඳුන් හැඩයෙන් සමාන වුව ද කොක්එබේ මැටි බඳුන් වඩා පැරණි වන බව මෙම සංසන්දනාත්මක අධ්‍යයනය අනුව පෙන්වාදිය හැකි ය.
| ආකෘතිය | මැටි බඳුනේ විස්තරය | විස්තරය |
| A | හැළිය හෝ මුට්ටිය – මෙම භාජනයේ බඳ ඉහළ කොටස ඇතුළට නැමී විහිදුනු ගැටිය සහිත බඳුන් | Haliya or Muttiya – Pot With Restricted and Inverted Upper Body With Everted and Flared Rim Zone |
| B | ඇතිළිය හෝ හැළිය – මුව විට පළල වැඩි ගෝලාකාර බඳුන් | Attiliya or Halliya – Large Bowl With Wide Orifice |
| C | හැළිය – ත‍්‍රිකෝණාකාර ඝණකම් ගැටිය සහිත ගෝලාකාර ගැඹුරු බදුන් | Deep Globular Bowl With Restricted Upper Body and Mostly Triangular Thickened Rim Halliya |
| D | බරණිය – මුට්ටිය – ප‍්‍රමාණයෙන් කුඩා ගෝලාකාර පටු කෙටි ගෙල සහිත ගබඩාකරන බඳුන් හෝ ජල බරණි | Barani/Muttiya – Small Storage or Water Jug With Narrow and Short Neck and Globular Body |
| E | බරණිය – ඝණකම් බඳ සහිත ගෙල රහිත විශාල ප‍්‍රමාණයේ ගබඩාකරන බඳුන් | Baraniya – Huge Storage Vessel With Thick Walls and no Neck |
| F | කොතලයරැුකෙණ්ඩිය/කළය – කවාකාර බඳ සහිත මුව විට පළල අඩු උස් පුනීලාකාර ගෙල සහිත කුඩා ප‍්‍රමාණයේ ජෝගු | Small Jug With Mostly lenticular Built Body a Narrow Orifice and High and Funnel Shaped Neck |
| G | පාත‍්‍රය – කවාකාර බඳ සහිත ගෙල හා ගැටිය රහිත පළල ගෝලාකාර බඳුන් | Pattaraya – Begging Bowl With Narrow Neck and Globular Body |
| H | නෑඹිලිය කොරහ මැටිකෝප්පය තැටිය – කෝණාකාර බඳ සහිත දීසි | Conical Dish |
| K | මූඩිය – ඝණකම් බඳ සහ ගෙල රහිත පළල ගෝලාකාර බඳුන් | Lid/Lid-cum-bowle |
වගු අංක 1 : බඳුන් ආකෘති විස්තරය
| Index No අනු අංකය |
Site Code ස්ථාන කේත නාමය |
Form බදුන් ආකෘති කේත නාමය |
Kokebe කොක් එබේ අංකය |
තිස්සමහාරාම බදුන් ආකෘති සැසදීම |
|||
| Form ආකෘතිය |
Type වර්ගය |
Phase අවධිය |
Time Period කාල පරිච්ජේදය |
||||
| 1 | Ko | A | C21-4 | A | 11b | C2 | 1st BC |
| 2 | Ko | A | C21-10 | A | 8a | C1 | 2nd BC |
| 3 | Ko | A | C35-1 | A | 8b | b | 3rd BC |
| 4 | Ko | A | C35-4 | A | 11b | C2 | 1th BC |
| 5 | Ko | A | A | 3a | a | 3rd/4th BC | |
| 6 | Ko | B | C21-19 | B | 1b | b/c1 | 3rd/2th BC |
| 7 | Ko | B | C21-2 | B | 1b | b/c1 | 3rd/2th BC |
| 8 | Ko | B | C31-3 | B | 2b | c2 | 1th BC |
| 9 | Ko | B | C31-2 | B | 4b | d | 1st/2nd AD |
| 10 | Ko | D | C1-2 | D | d6 | e | 2nd/3rd AD |
| 11 | Ko | D | C21-9 | D | d3 | c2/d | 1st BC/1st, 2nd AD |
| 12 | Ko | D | C34-2 | D | d3 | c2/d | 2nd BC/1st, 2nd AD |
| 13 | Ko | D | C21-1 | D | d2b | a | 3rd/4th BC |
| 14 | Ko | D | D | d3 | d | 1st/2nd AD | |
| 15 | Ko | D | C31-1 | D | d6 | e | 2nd/3rd AD |
| 16 | Ko | D | C21-18 | D | d2 | c1/c2 | 2nd BC/1st BC |
| 17 | Ko | D | C21-6 | D | d2 | c1/c2 | 3rd BC/1st BC |
| 18 | Ko | D | D | d3 | c2/d | 1st BC/1st AD | |
| 19 | Ko | E | C21-7 | E | e1 | a/b | 3rd/4th BC |
| 20 | Ko | E | C1-1 | E | e1 | a/b | 3rd/4th BC |
| 21 | Ko | F | C21-5 | F | 8a | d | 1st,2nd AD |
| 22 | Ko | F | C21-13 | F | 8a | d | 1st,2nd AD |
| 23 | Ko | G | C31-4 | G | 8 | c1 | 2nd BC |
| 24 | Ko | G | C37-1 | G | 2 | a | 3rd/4th BC |
| 25 | Ko | G | C35-3 | G | 7 | b | 3rd BC |
| 26 | Ko | G | C4-6 | G | 7 | b | 3rd BC |
| 27 | Ko | H | C3-7 | H | I6 | f | 300-450 AD |
| 28 | Ko | H | C3-1 | H | G20 | g | 450-7th AD |
| 29 | Ko | H | C1-5 | H | H | c2 | 1st BC |
| 30 | Ko | H | C4-3 | H | H11 | g | 450-1st AD |
| 31 | Ko | H | C4-2 | H | Ia | d | 1ST/2nd AD |
| 32 | Ko | I | C40-1 | I | I1 | a | 3rd/4th BC |
| 33 | Ko | I | C35-5 | I | I1 | a | 3rd/4th BC |
| 34 | Ko | I | C4-8 | I | I1 | a | 3rd/4th BC |
| 35 | Ko | I | C31-5 | I | J | a | 3rd/4th BC |
වගු අංක 2 : සාපේක්ෂ කාල නිර්ණය
ආශ‍්‍රිත ග‍්‍රන්ථ නාමාවලිය
- මනමේන්ද්‍ර ආරච්චි සහ ගාමිණී අදිකාරි (2014), අනුරාධපුර පුරා ජෛව විවිධත්වය හා වර්තමාන ජෛව විවිධත්වය, ජෛව විවිධත්ව ලේඛම් කාර්යාලය, පරිසර හා පුනර්ජනනීය බලශක්ති අමාත්‍යාංශය, කොළඔ.
- මැන්දිස්, ඩී.ටී. (2016), මධ්‍ය යාන්ඔය නිම්නයේ පූර්ව ඓතිහාසික අවධියේ සුසාන ආශ‍්‍රිත වාස්තුවිද්‍යාව. 151-153, The Proceeding of Second Archaeology Research Symposium, Department of Archaeology and Heritage Management, Rajarata University of Sri Lanka, Mihinthale.
- සෙනෙවිරත්න, සුදර්ශන් (1996), උත්තර මලය රට්ඨයේ ප‍්‍රාථමික යකඩ යුගයේ ඛනිජ සම්පත් පරිහරණයේ ඓතිහාසික පුරාවිද්‍යාව, ඓතිහාසික මහනුවර, මහනුවර, ශ්රී සුමංගල විද්‍යාලයීය බෞද්ධ සංගමය:184-199.
1996 ., පර්යන්ත ප‍්‍රදේශය හා ආන්තික ප‍්‍රජාවෝ, ශ්රී ලංකාවේ මුල් අයස් සමයේ ද්‍රව්‍ය හා සමාජ සැදුම් පිලිබඳ විකල්ප තේරුම් කිරීමක් කරා, පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලය, පුරාවිද්‍යා අධ්‍යයන අංශය. - Cooray, P.G. (1984), An Introduction to the Geology of Sri Lanka (Ceylon), Colombo, National Museums of Sri Lanka.
- Deraniyagala,S.U.(1972), The Citadel of Anuadhapura: Excavation in the Gedige area, Ancient Ceylon no.02, 48-165, Archaeological Survey Department, Colombo.
- Deraniyagala,S.U. (1992), The Prehistory of Sri Lanka, An Ecological Perspective, Archaeological Survey Department, Colombo.
- Deraniyagala, S.U. & M. Abeyratne (1997), Rediocarbon Chronology of Anuradhapura,Sri Lanka:A Revised Age Estimate, South Asian Archaeology, vol.ii Stituto Italiano Per Africa Luriente, 2000.
- Nicholas, C.W. (1963), Historycal Topography of Ancient and Medival Sri Lanka, (special No. JRASCB,NS,Vol. vi.)
- Paranavitane, S. (1970), Inscription of Ceylon, Vol I , Department of Archaeology. Colombo.
- Seneviratne, S. (1984), The Archaeology of the Megalithic – Black and Red Ware Complex in Sri Lanka, Ancient Ceylon No.5: 237-305, Archaeological Survey Department, Colombo.
- Seneviratne, S. (1995), The Ecology and Archaeology of the Seruwila: Copper Magnetite prospect North- East Sri Lanka In Sri Lanka Journal of Humanities. Vol xxi (1&2):114-146
- Seneviratne, S. (1996), Peripheral Regions and Marginal Communities : Towards an Alternative Explanation of Early Iron age Maternal and social Organization in Sri Lanka Tradition Dissent and Ideology : Essay in Honor of Romila Thapar, ed. K. Campakalakshmi and S.Gopal, Oxford University Press. Delhi: 265-312
- Seneviratne, S. (2007), The Archaeology of the Megalithic – Black and Red Ware Complex in Sri Lanka, The Art and Archaeology of Sri Lanka. 135-202, Central Cultural Fund, Ministry of Cultural Affairs, Colombo.
- Thanthilage, A. (2007), An Archaeo-Metallurgical Investigation of Sri Lankan Historical Bronzes, Unpublished PhD Thesis.
-------------------------------------------------------------------------------
මෙම ලිපිය www.archaeology.lk/sinhala වෙබ් අඩවියේ 2018.09.07 දින පළමු වරට ප්රකාශයට පත් විය.
-------------------------------------------------------------------------------
Dear Mr Mendis
Thank you for your article
In your first paragraph you mention SK Siddimanam and in your second you mention S.K. Sathmampalam.
Are they the same persons referring to Professor S. K. Sittrampalam?
We checked with the author and he said you are correct. It is Professor S. K. Sittrampalam.
Tank you sir..
Thank you.
Could you kindly amend the original article.
Dear Editor
Please note in your first paragraph Prof S K Sitrampalam’s name has been left out only the initials are visible “Raja de Silva and SK There are about six places in the central Yanoya valley area”.
In the second paragraph his name has once again been spelt wrongly ” Subsequently Raja de Silva and S.K. Sathirampalam explores about 200 cemeteries near the Kokba Megalithic”.
–
Please note he should be addressed as Professor SK Sitrampalam.
Could you amend your article.
Thanks