ප‍්‍රාථමික ශෛලියේ සිතුවම් හා අම්පාර, හුලංනුගේ ප‍්‍රාථමික ශෛලියේ ගුහා සිතුවම්

ඩබ්.එම්. චින්තක සඳරුවන්

පුරාවිද්‍යා හා උරුම කළමනාකරණ අධ්‍යයන අංශය, ශ‍්‍රී ලංකා රජරට විශ්වවිද්‍යාලය, මිහින්තලේ.

ශ‍්‍රී ලංකාවේ ප‍්‍රාග් ඓතිහාසික යුගය අදින් වසර එක්ලක්ෂ විසිපන්දාහකට පෙර ආරම්භ වී ක‍්‍රියාත්මක වී ඇති බව හඳුනාගෙන ඇත (දැරණියගල, 1991:25-26). මෙම යුගයේ ජිවත් වූ මානවයින් තමන්ගේ වාසස්ථාන ලෙස තෝරාගන්නා ලද්දේ ගල් ලෙන් හා විවෘත භූමි ය. මේ පිළිබඳ සාධක මෙතෙක් සිදුකර ඇති පුරාවිද්‍යාත්මක කැනීම් හා ගවේෂණයන්ගෙන් ලැබි ඇත. ෆා-හියංගල, කිතුල්ගල, බටදොඹලෙන, දොරවක ආදි ගුහා ක්ෂේත‍්‍රයන් හා  බුන්දල, පතිරාජවෙල, උස්සන්ගොඩ යන එළිමහන් භූමිත් එහි දී වැදගත් වේ. චාල්ස් ඩාවින්ගේ සත්ත්ව සම්භවයත් මානව පරිණාමයත් පිළිබඳ ව නව ඉගැන්විම් සමාජගත විමත් සමඟ ප‍්‍රාග් මානව සමාජයන් පිළිබඳ ව පුළුල් ව අධ්‍යනය කිරීම ඇරබි අතර එහි ප‍්‍රථිඵලයක් ලෙස ලංකාවේ ජීවත් වන වැදි ජනතාව ලංකාවේ ප‍්‍රාග් ඓතිහාසික යුගයේ ජිවත් වූ බලංගොඩ මානවයන්ගෙන් පැවත එන ජන කොටසක් බව හඳුනාගැනීම සඳහා විවිධ පර්යේෂණ සිදු කර ඇත. වැද්දන් පිළිබඳව අර්ථ දක්වා ඇති ජී. සී. මැන්දිස් විසින් වැද්දන් ලෙස හදුන්වා ඇත්තේ ‘ඉන්දියාවේ දකුණු ප‍්‍රදේශවල විසු පුර්ව ද්‍රවිඩ කැලෑබඳ ජන කොට්ඨාසයක ජීවත් වු ඉරුලා සහ කුරුම්බාවරුන්ට සමාන ගෝත‍්‍රයකින් පැවත එන ජන කොටසක්’ බවයි (මැන්දිස්, 2006:11). ඔවුන් මෙ රට මුල් ම ගෝත‍්‍රික ජනයා වු බව ද ඔහු සඳහන් කර තිබේ. ලංකාවේ වැදි ජනතාව පිළිබඳ ව සී. ජී. සහ බී. ඉසෙඞ් සෙලිග්මාන්, ජොන් ස්ටීල් වැනි පුද්ගලයින් මානවංශ විද්‍යාත්මක අධ්‍යයනයන් සිදු කර ඇත. වැදි ජනයා අධ්‍යයනය කිරිමේ දී අවධානයට ලක්වන තවත් වැදගත් කරුණක් වන්නේ වැදි ජනයා විසින් අදින ලදැ’යි සැළකෙන ප‍්‍රාථමික ශෛලියේ ගුහා සිතුවම් වේ. ප‍්‍රථමික ශෛලීයේ ගුහා සිතුවම් පිළිබඳ ව විවිධ විද්වතුන් අධ්‍යයනයට ලක් කර විවිධ මත ඉදිරිපත් කර  තිබේ. එව්.සී.පී. බෙල්, සී.ජී. සහ බී.ඉසෙඞ් සෙලිග්මාන්, ජොන් ස්ටීල්, ජී.එෆ්.ආර්. බ‍්‍රවුනින්, පී.ඊ.පී. දැරණියගල, සද්ධාමංගල කරුණාරත්න, ඒ.ටී. රඹුක්වැල්ල, එස්.ජේ. කදිරගාමර්, එල්.ඒ. ආදිත්‍යය, බී.ඩී. නන්දදේව, සෙනරත් වික‍්‍රමසිංහ හා රාජ් ‌සෝමදේව ආදී විද්වත්හු ඒ අතරින් වැදගත් වේ. ප‍්‍රාථමික ශෛලීයේ ගුහා සිතුවම්, ප‍්‍රාග් ඓතිහාසික සිතුවම් මෙන් ම වැදි චිත‍්‍ර යන විවිධ නාමයන්ගෙන් හදුනාගන්නා මෙම සිතුවම් පිළිබඳ ව විවිධ විද්වතුන් අතර මතබේද පවති. සිරාන් දැරණිගල සඳහන් කරන පරිදි ප‍්‍රාග් ඓතිහාසික සිතුවම් ක‍්‍රමයක් ලංකාවේ නොමැත (බිනරගම,2008:14). සේනක බණ්ඩාරණායක මෙම සිතුවම් ප‍්‍රාග් ඓතිහාසික යුගයේ සිතුවම් ලෙස  ස්ථිර ව සඳහන් නොකල ද ඒවා ප‍්‍රාග් ඓතිහාසික යුගයේ චිත‍්‍ර වශයෙන්  සැලකීම වඩා යෝග්‍යය බවත් නන්දදේව විජේසේකර අදහස් කරන පරිදි ආඬියාගල, ගල්ඔය, බින්තැන්න යන ප‍්‍රදේශවල ඇති ගල් ලෙන්වල ඇඳ ඇති සිතුවම් පසු කාලීන සිතුවම් කලාවට නෑකම් නොදක්වන බව ප‍්‍රකාශ කර ඇත (එම, 14). ප‍්‍රාථමික ශෛලීයේ ගුහා සිතුවම් ලංකාවේ ප‍්‍රදේශ කිහිපයකින් හදුනාගත හැකි ය. එනම්, නැගෙනහිර හා අග්නිදිග ප‍්‍රදේශය, උතුරු මැද ප‍්‍රදේශය, මධ්‍ය කඳුකර ප‍්‍රදේශ ඒ අතර වැදගත් වේ (Nandadeva 1992:341). නන්දදේවගේ මතය අනුව මෙම ප‍්‍ර‍්‍රාථමික ශෛලියේ ගුහා සිතුවම් වැද්දන් විසින් අඳින්නට ඇතැයි උපකල්පනය කර තිබේ. වැදි ජනයා සමුහ වශයෙන් වනාන්තර තුළ තම වාසස්ථාන ගොඩනගා ගන්නා බවත් ඔවුන් දඩයම් කිරිම, මසුන් ඇල්ලීම, ආහාර රැස් කිරිම, ඒවා හැසිරවීම සිදු කළ මෙ රට මුල් පදිංචිකරුවන් බව ද සඳහන් කර ඇත (Nandadeva 1992:338). වැදි ජනයා බලංගොඩ මානව සංස්කෘතියෙන් පැවත එන්නේ යැයි පිළිගන්නේ නම් ඔවුන්ට ස්වභාවික පරිසරය පිළිබඳ ව හසළ දැනුමක් පැවති බව උපකල්පනය හැකි ය. වැද්දන් පිළිබඳ ව සිදු කර ඇති පුර්ව අධ්‍යයනයන් සම්බන්ධව විමසීමේ දී පැහැදිළි වන කරුණක් වන්නේ ඔවුන් මධ්‍යම කඳුකර ප‍්‍රදේශයෙන් බැහැර තැනිතලා භූමි තම පරිභෝජනය සඳහා යොදා ගෙන ඇති බවයි. එම පරිසර කළාපයන් තුළ හඳුනාගත හැකි ජල මුලාශ‍්‍රය, ආහාර පවතින ප‍්‍රදේශ, ජිවත් විමට ආරක්ෂාකාරි වාසස්ථාන ඔවුන් තෝරා ගැනිමේ දි වඩා සැළකිලිමත් වුවා යැයි සිතිම වරදක් නොවේ. දඩයමින් ජිවත් වන මිනිසාගේ මුලික අවශ්‍යතා සපුරා ගැනිමේ දි අදාල පාරිසරක කලාපය තුළ ඔවුන් විසින් හඳුනාගන්නා සත්ව විශේෂ තම කණ්ඩායමේ අනෙක් පිරිස්ට හා අනාගත දරු පරපුරට දැකගනීමට හැකි වන ලෙස තම වාසස්ථාන තුළ සිතුවම් මගින් නිරූපණය කළා විය හැකි ය. සෙලිග්මාන්වරු දක්වන පරිදි සිය සැමියා දඩයමේ ගොස් සිටිය දී ඔවුන් ආපසු එනතෙක් හුදු විනෝදය තකා කාන්තාවන් විසින් මෙම සිතුවම් ඇදි බව ප‍්‍රකාශ කර ඇත (Seligmann 2009:468). ඔවුනොවුන්ට ආවේණික සිතුම්පැතුම් සපුරාලනු වස් මෙම සිතුවම් නිර්මාණය වු බව උපකල්පනය කළ හැකි ය.

හුලංනුගේ ප‍්‍රාථමික ශෛලියේ ගුහා සිතුවම්

හුලංනුගේ පිහිටි ප‍්‍රාථමික ශෛලියේ ගුහා සිතුවම් ක්ෂේත‍්‍රයෙහි ගල් ලෙන තුළ සිතුවම් සියයකට අධික ප‍්‍රමාණයක් හඳුනාගත හැකි ය. ඒවා බොහෝමයක් පැහැදිලි ව හඳුනාගත හැකි අතර ඇතැම් අපහැදිලි සිතුවම් ද දැකගත හැකි ය. මෙම සිතුවම් අතර මිනිස් රූප, සත්ව රූප, සතුන් පිට යන මිනිසුන්, ඉර හා හඳ මෙන්ම වෙනත් ජ්‍යාමිතික සංඛේත හා හඳුනාගත නොහැකි රූප සටහන් ද වේ. මෙම සිතුවම් සහිත ප‍්‍රදේශය මිටර් 16ක් පමණ දිගින් යුක්ත වන අතර මිටර් 2ක් පමණ පළල වපසරියක් තුළ පැතිර පවති. හුලංනුගේ ක්ෂේත‍්‍රය තුළින් හඳුනාගත හැකි සත්ව රූප අතර බහුලව ම හමුවන්නේ ඇත් හා අලි රූප වේ. තදාශ‍්‍රිත ප‍්‍රදේශය ආශ‍්‍රිත ව ලාහුගල වනෝද්‍යානය පිහිටා ඇති අතර වන අලි ගහණය ඉහළ ය. මෙම ප‍්‍රදේශවල ජිවත් වු වැදි ජනයාට බහුලව ම හමුවන්නට ඇත්තේ මෙම සත්ව විශේෂය බව පෙනේ. වර්තමානය තුළ ද වන අලියන් මෙම ප‍්‍රදේශයේ බහුල ව හඳුනාගත හැකි ය. සුදු, අළු හා රතු යන වර්ණ තුනෙන් ම මෙම සත්ව රූප ඇඳ ඇත. ඇතැම් හස්ති රූ සටහන් ඇදීමේ දි වඩා සැලකිලිමත් වි ඇති අතර ඇතැම් රූප සටහන් ඇදීමේ දි එ තරම් සැළකිල්ලක් දක්වා නැති බව ද හදුනාගත හැකි ය. හස්ති රූපයන්ට අමතර ව කබර ගොයාට අයත් සත්ව රූප ද  හදුනගත හැකි ය. මෙම සිතුවමෙහි හිස කොටස හඳුනාගත නොහැකි ය. මෙම සිතුවමෙහි විශේෂත්වය වන්නේ සිතුවම වටා සමාන්තර ව තිත් මගින් පේළි තුනක්, දෙකක් හා එකක් පිහිටන ලෙස සිතුවම් කර පැවතීම ය. මෙම සම්පුර්ණ සිතුවම් අළු පැහැයෙන් වර්ණ ගන්වා ඇත. මෙ මගින් යම් අභිචාර ක‍්‍රමයක් නිරූපණය වනවා දැයි සොයා බැලිය යුතු වේ. මෙම සිතුවමට සමාන නොවුවත් සිතුවම වටා තිත් සළකුණු සහිත තවත් සිතුවමක් ද මෙම ක්ෂේත‍්‍රයෙන් හඳුනාගත හැකි ය. ඇතැම් විට සිතුවමේ අලංකාරය සඳහා මෙසේ යෙදුවා ද විය හැකි ය. මෙය ට අමතර ව වලිගය රහිත පාදවල ඇගිලි තුනක් ඇති උරඟ වර්ගයේ තවත් සත්ත්වයෙක් ද ඉබ්බාගේ හැඩය ගන්නා සත්ව රූපයක් ද හඳුනාගත හැකි වේ. මානව රූප නිර්මාණය කිරිමේ දී ද පෙර දක්වන ලද වර්ණ ත‍්‍රිත්වය ම භාවිත කර ඇති බව හඳුනාගත හැකි ය. මෙහි දී සතාගේ ශරීර අංග පමණක් දක්වා ඇත. ඇතැම් මානව රූපය තනි වශයෙන් ද ඇතැම් ඒවා සමුහ වශයෙන් ද දක්වා ඇත. සමුහ වශයෙන් මානව රූප දක්වන එක් සිතුවම් පෙළක එක් මිනිසෙකුගේ හිසෙහි කණ හෝ යම් ආභරණයක් හෝ පළඳනාවක් දක්වා ඇත. මානව රූප සිතුවම්කරනයේ  දී සරල ව  ඒවා ඇඳ ඇති අතර අත් හා පා වල ඇගිලි අක‍්‍රමවත් අයුරින් දක්වා ඇත. මෙම රූ සටහන් බොහෝමයක් චලනාත්මක ස්වරූපයෙන් දක්වන අතර ඇතැම් සිතුවම් සංකේතාත්මක ව නිරූපණය කිරිම් ද විශේෂ වේ. හුලංනුගේ ප‍්‍රාථමික ශෛලියේ ගුහා සිතුවම් ක්ෂේත‍්‍රයේ වැදගත් සිතුවම් අතර සතුන් මත නැගි මානව රූප වැදගත් වේ. ඒවා අතර ඇතුන් හා අලියන් පිට නැගි මානව රූප වැදගත් වේ. ක්ෂේත‍්‍රය තුළින් නිරූපිත විචාරයට බඳුන් කළ හැකි වැදගත් ම සිතුවම මෙම කාණ්ඩය නියෝජනය කරයි. ඇතෙකු පිට නැගි ප‍්‍රධානියෙකු යැයි සිතිය හැකි මානව රුවක් එහි වෙයි. මානව රුවෙහි හිස අලංකාරාත්මක ව නිරූපණය කර ඇති අතර යම් වාදන භාණ්ඩයක්

පිබින (වාදනය කරන) ආකාරයෙන් එය දක්වා ඇති අතර එය රතු වර්ණයෙන් වර්ණ ගන්වා ඇත. සමස්ත සිතුවම අළු හා රතු වර්ණයෙන් සරසා ඇත. හස්තියාගේ පිටෙහි රතු වර්ණයෙන් රේඛා ඇඳ ඇත. එය ඇතැම් විට හස්තියා මත දැමු ආවරණයක් (පොරවනයක්) යැයි උපකල්පනය කළ හැකි ය. හස්තියාගේ දළ ඉතා දිග ය. හිස, හොඬ හා පාද ස්වභාවිකත්වයෙන් නිරූපණය කිරිමට උත්සහ දරා ඇති බව පෙනේ. හස්තියාගේ යට තවත් කුඩා ඇත් පැටවකු ඇත. මෙම හස්ති රූප දෙක ම එක මත ඇඳ පාද වලින් හා හිසෙන් වෙන්කර හස්ථින් දෙදෙනෙක් ලෙස නිරුපණය කිරිමට උත්සහ කර ඇත. හස්තින් මත නැගි මානව රූප නිරුපිත අනෙක් සිතුවම් මෙ තරම් සැළකිල්ලෙන් ඇඳ නැති බව හදුනාගත හැකි ය. අනෙක් සිතුවවම් තුළ ඇතුන් මෙන් ම අලින් පිට නැගි මානව රූප ද දැකගත හැකි ය. මෙහි ඇති ප‍්‍රාථමික ශෛලියේ ගුහා සිතුවම් අතර ඉර හා හඳ නිරූපණය කළ අවස්ථා හමුවන්නේ දෙකක් පමණි. මෙම සිතුවම් අළු වර්ණයෙන් යුක්ත වේ. ඉර නිරූපණය කිරිමේ දි දික් අතට ඉරි හතරක් මගින් ජේදනය කර රවුමකින් ආවරණය කරමින් නිරූපණය කර ඇත. හඳ නිරූපණය කිරිමේ දී ද සම්පුර්ණයෙන් ම වෘත්ත හැඩයක් වර්ණ ගන්වා එය ආවරණය වන පරිදි නැවත රවුමක් ඇඳ ඇත. ඉර හා හඳ සිතුවම් කිරිමේ දී සත්ව හෝ මානව සිතුවම් අසලින් ම ඇඳ ඇත. ප‍්‍රධාන සිතුවම් වලට අමතර ව සංකේතමය හා හඳුනාගැනිමට නොහැකි සිතුවම් ද මෙම ක්ෂේත‍්‍රය තුළින් අණාවරණය කර ගැනීමට හැකියාව පවති. ඇතැම් විට එයට හේතු වන්නට ඇත්තේ සිතුවම් වල ජීවමාන කාලය ඉක්මවා යාම විය හැකි ය. එසේත් නොමැතිනම් සැලකිලිමක් නෙවෙමින් සිදු කළ වර්ණ ආලේප කිරිම් විය හැකි ය.

වර්ණ භාවිතය

මෙහි සිතුවම් ඇදීමේ දී භාවිත ශිල්ප ක‍්‍රමය වන්නේ සායම් හෝ වෙනත් ද්‍රව්‍යක් ආලේප කිරිම මගින් සිතුවම් නිර්මාණය කිරිමයි. එහි දී සිතුවමක් නිර්මාණය කිරිමේ දි එක් වර්ණයක් භාවිත කර ඇති අතර වර්ණ තුනකින් සිතුවම් නිර්මාණය කර ඇත. එ නම් රතු, අළු හා සුදු වර්ණ වේ (Somadeva 2012:129-130). මෙහි ඇති එක් සිතුවමක් පමණක් වර්ණ දෙකක් උපයෝගි කර ගනිමින් අැඳ ඇත. මෙහි හඳුනාගත හැකි සිතුවම් නිදහස් ව ඇඳ ඇති බව හදුනාගත හැකි අතර ඇතැම් සිතුවම් සන්යමයෙන් ඇදීම හා වර්ණ ගැන්වීම ද සුදු කළ බව හඳුනාගත හැකි වේ. සිතුවම් නිර්මාණයේ දී ප‍්‍රාථමික සිතුවම් නිර්මාණ ශීල්පීයා මේ සඳහා ස්වාභාවික වර්ණ භාවිත කර ඇති අතර තලය මත සිතුවම් ඇදීමට ඇගිල්ල උපයෝගී කර ගෙන ඇති බව එම සිතුවම් අධ්‍යනය කිරීමේ දී හඳුනාගත හැකි ය.

සමාලෝචනය

ශ‍්‍රී ලංකාව තුළ ප‍්‍රථමික ශෛලියේ ගුහා සිතුවම් පිළිබඳ ව විවිධ තර්ක පැවතියත් මේ පිළිබඳ ව වාර්ථා කිරිම් පිටපත් කිරීම් ආදිය සිදු කොට ඇති අයුරු හඳුනාගත හැකි ය. මෙම සිතුවම් සහිත ක්ෂේත‍්‍රය වැදගත් විමට තවත් හේතුවක් වන්නේ මෙම ප‍්‍රදේශය හුදකලා ක්ෂේත‍්‍රයක් නොවිමයි. මෙම ආසන්න කලාපය තුළ නීලගිරිය, සංගමන් කන්ද තුඩුව, කුඩුම්බිගල ආදි ක්ෂේත‍්‍ර ආශි‍්‍රතව ද ප‍්‍රාථමික ශෛලියේ ගුහා සිතුවම් හඳුනාගත හැකි ය. වැද්දන් විසින් අදින ලදැයි බොහෝ දුරට විශ්වාස කරනු ලබන මෙම සිතුවම් පුරා විද්‍යාත්මක වැදගත් සාධකයන් වුව ද මෙම සිතුවම් පිටපත් කිරිම්, සංරක්ෂණය කිරිම් හෝ ඒ පිළිබඳ ව දැනුවත් කිරිම් තුළින් හෝ ආරක්ෂා කර ගැනිමට නිවැරද වැඩපිළිවෙළක් නොමැති විම නිසා විනාශ වි යාමේ අවධානයක් ද පවති. සිතුවම් සීරිම, ඒ මත වෙනත් ආලේප යෙදීම හෝ විකෘති කිරිම් නිසා සිතුවම් විනාශ වී යාම සිදු වේ. මෙම නිසාවෙන් මෙම ජාතික උරුමයන් රැක ගැනිමට යොමුවිම ජාතික අවශ්‍යතාවකි.

ආශ‍්‍රිත ග‍්‍රන්ථ නාමාවලිය

• මැන්දිස්, ජී. සී. (2006), ලංකා ඉතිහාසයේ ආදි යුගය, පරි. ලලිත් හීන්ගම, සරසවි ප‍්‍රකාශකයෝ, කොළඹ.
• බිනරගම, දයානන්ද (2008), ශ‍්‍රී ලංකාවේ ප‍්‍රථමික චිත‍්‍ර කලාව සහ ප‍්‍රාථමික ලේඛන කලාව, ඇස්. ගොඩගේ සහ සහෝදරයෝ, කොළඹ.
• දැරණියගල, සිරාන් (1991), ශ‍්‍රී ලංකාවේ ප‍්‍රාග් ඉතිහාසය, පශ්චාත් උපාධි ආයතනය, කොළඹ.
• Nandadeva, B.D. (1986), Rock Art sites of Sri Lanka, Ancient Ceylon, Journal of the archaeology survey department of sri lanka, Colombo’
• Nandadeva, B.D. (1992), Rock Art of Sri Lanka, Rock Art in the Old World, Indira Gandhi National Center for the Arts, Central vista Mess, New Delhi.
• Seligmann, C.G. & Branda Z. Seligmann, (2009), The veddas, පරි. නිස්සංක පේරේරා, ඇස්. ගොඩගේ සහ සහෝදරයෝ, කොළඹ.
• Somadeva, R. (2012) Rock painting & engraving sites in Sri Lanka, Postgraduate Institute of Archaeology, Colombo.

---------------------------------------------------------------------------------------------
මෙම ලිපිය www.archaeeology.lk/sinhala වෙබ් අඩවියේ 2017.09.18 වැනි දින පළමු වරට ප‍්‍රකාශයට පත් විය.
----------------------------------------------------------------------------------------------