චන්දිම බණ්ඩාර අඹන්වල
බාහිර කථිකාචාර්ය, සාමාජීය විද්‍යා හා මානවශාස්ත‍්‍ර පීඨය, ශ්රී ලංකා රජරට විශ්වවිද්‍යාලය, මිහින්තලේ.
chandimaambanwala@yahoo.com
මහින්ද කරුණාරත්න
බාහිර කථිකාචාර්ය, සාමාජීය විද්‍යා හා තුලනාත්මක අධ්‍යයන අංශය, බුද්ධශ‍්‍රාවක භික්‍ෂු විශ්වවිද්‍යාලය, අනුරාධපුරය.
mahindakandy222@gmail.com
(2010 වර්ෂයේ පැවැති ජාතික පුරාවිද්‍යා සමුළුවේ දී ඉදිරිපත් කරන ලද මෙම පත්රිකාව ලේඛකයන්ගේ හා පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ නිසි අවසරය සහිත ව පළ කෙරේ.)
මූල පද : සංස්කෘතික උරුමය, උරුම සංරක්‍ෂණ සංකල්පය, යූරෝ කේන්ද්‍රීය ජනයා, ජාතිකවාදි දැක්ම, Monument, යටත් විජිතවාදී උරුමය
පැවැත්ම තහවුරු කරගැනීමේ අපේක්‍ෂාවෙන් මානවයා තමා අවට පරිසරයත් සමඟ නිරන්තරයෙන් සිදුකළ අරගලය නිරූපණය කරන සාධක සංස්කෘතික උරුමය වශයෙන් වත්මන් උරුම කළමනාකරුවන් විසින් හඳුනා ගනී. අතීත පරපුරෙන් වර්තමාන පරපුර වෙත හිමි වූ, එ මෙන් ම වත්මන් පරපුර විසින් අනාගත පරපුර වෙත පේ‍්‍රෂණය කළයුතු යැයි සිතන අතීත මානවයා හෝ සංස්කෘතික ක‍්‍රියාදාමයක් හා ඓන්ද්‍රිය වශයෙන් බද්ධ වූ භෞතික හෝ අභෞතික අවශේෂ හෝ සංසිද්ධීන්, මේ අනුව සංස්කෘතික උරුමය වන අතර එය අනාගත පරපුර වෙත පේ‍්‍රෂණය කිරීම නූතන මානවයා වෙත පැවරුණු විශේෂ වගකීමක් ලෙස අර්ථදක්වනු ලැබේ.
කිතු වසින් 20වැනි සියවසේ අපර භාගයේ දී උරුමය අර්ථදැක්වීම හා සංරක්‍ෂණ සංකල්පය යූරෝ කේන්ද්‍රීය ජනයා වෙතින් එළිබැසි අතර එය වත්මන් ලෝකයේ සෑම රටකට ම පාහේ බලපෑම් කිරීමට සමත් ව ඇත. සපුරා ම වෙනස් සංස්කෘතික හා චින්තනමය පසුබිමක් තුළින් එලිබැසි මෙම සංකල්පය පෙරදිග උරුමය හෝ උරුම සංකල්පය සමඟ අනුගත ද? අනුගත නොවන්නේ ද? නොවන්නේ නම් ඒ ඇයි ආදි ප‍්‍රශ්න ගණනාවක් සඳහා විසදුම් සෙවීම නූතන පරම්පරාව වෙත පැවරි ඇති අත් හැරිය නොහැකි යුතුකමක් මෙන් ම වගකීමක් ද වෙයි.
වර්තමාන ශ‍්‍රි ලංකාවේ ක‍්‍රියාත්මක උරුම සංරක්‍ෂණ සංකල්පය හා ක‍්‍රියාදාමය දිවයිනේ ඓතිහාසික සංරක්‍ෂණ සම්ප‍්‍රදාය සමඟ කෙතෙක් දුරට අනුගත වන්නේ ද? වත්මන් උරුම සංරක්‍ෂණ ක‍්‍රියාවලිය තුළින් ප‍්‍රකාශිත චින්තනය කුමක් ද? එය ජාතික මනස වෙත සිදුකරන බලපෑම කුමක් ද? යන්න ජාතිකවාදි දැක්මකින් යුක්ත ව සාකච්ඡා කිරීම, මෙම පත්රිකාව මඟින් අපේක්‍ෂා කෙරේ. ශ්රී ලංකාව ආසියාවේ ආශ්චර්ය බවට පත්කිරීමේ උත්කෘෂ්ට චේතනාවෙන් මෙන් ම දැනුම් කේන්ද්‍රය බවට පත්කිරීමේ උදාර අරමුණින් යුක්ත ව සමස්ත සමාජ, ආර්ථික හා දේශපාලන බල සංස්ථා බලගැන්වෙන මෙවැනි යුගයක සපුරා ම බටහිර සමාජ-සංස්කෘතික පසුබිමක් තුළ නිර්මාණය වූ දැනුම් පද්ධති දෙස විචාරශීලි අන්දමින් අන්වීක්‍ෂණයක යෙදීමේ අවශ්‍යතාව ද මේ සමඟ සන්ථර්පනය කිරීමේ හැකියාව ලැබේ. එ මෙන් ම දේශජ වූ දැනුම් පද්ධතියක් ඔස්සේ දේශීය සමාජ-මානසික ඇවැසියාන් පූරණය කරගනිමින් විශ්වීය මානව යටගියාව හා උරුමය වෙත අපගේ අනුකූලත්වය දැක්වීමට අවස්ථාව උදා වනු ඇත.
යුරෝ කේන්ද්‍රිය සමාජ-සංස්කෘතික පසුබිමක් තුළ උරුමය නියෝජනය කරන වාස්තුවිද්‍යාත්මක අංග Monument නොහොත් ස්මාරක යනුවෙන් හඳුනාගන්නා අතර ඒවා සංරක්‍ෂණ සඳහා විවිධ සංකල්ප ඉදිරිපත් වී ඇත. මේ මඟින් එය සුරක්‍ෂිත කොට අනාගත පරම්පරා වෙත ශේෂගත කිරීම අපේක්‍ෂා කරයි. ඒ අනුව යම් Monument එකක් සඳහා අවම මැදිහත් වීම යන සංකල්පය න්‍යායගත වී ඇති අතර Monument එකක් අප අතට පත්වන විට පැවති ආකාරයෙන් ම පවත්වා ගැනීම වැදගත් බව අවධාරණය කෙරේ. එහෙත් පුරාතන අවශේෂ සමඟ සමාජ, සංස්කෘතික හා ආගමික වශයෙන් ජීවමාන සහසම්බන්ධතාවක් පවත්වන ශ්රී ලංකාවේ ස්මාරක පිළිබද භාවිතයේ දී මෙම බටහිර සංකල්ප ඍණාත්මක ප‍්‍රතිඵල ජනනය කරයි.
ක‍්‍රිස්තු වර්ෂ 1505න් පසුව දිවයින වෙත එල්ල වූ ආක‍්‍රමණකාරි බලපෑම නිරූපණය කරන යටත් විජිතවාදී උරුමය යන්න ද යටත් විජිතවාදි මානසිකත්වය තවදුරටත් ස්ථාපනය කොට පවත්වාගෙන යාම සඳහා ක‍්‍රියාත්මක වන බව සිතීම සහේතුක ය.
Please continue this article by giving us more information on this issue.
Thank you
Even it is partly true what you are talking here, many factors are outdated. Heritage is a dynamic concept, requiring different approaches to their interpretation and conservation. Monuments and sites are only fraction of the cultural expressions of people. Heritage is a group of resources inherited from the past, which people identify, independently of ownership, as a reflection and expression of their constantly evolving values, beliefs, knowledge and traditions. It includes all aspects of the environment resulting from the interaction between people and places through time. Heritage discourse has changed dramatically during last few decades even though so called heritage practitioners in Sri Lanka deal with it in a material based nature. Recognizing and respecting diversity and accepting the complexity of factors affecting the heritage are key features in current heritage discourse. Further, promote engaging with border audience with people centered approaches. You mentioned here that in Europe heritage treated as monuments. However, it is wrong. Obviously, they were treated and inscribed as monument and sites in the beginning. European historical towns were first recognized as “Group of buildings” but now they consider on the context in a holistic approach and they nominate as historical urban landscape. This trend was started with the Nara Document on Authenticity in 1994. In Japan, the oldest temples are periodically identically restored, authenticity being essentially attached to function, subsidiarity to form, but by no means to materials. This ceases to be academic with Japan having ratified the WH convention on 30th June 1992. Following Nara document saying the diversity of cultures and heritage in our world is an irreplaceable source of spiritual and intellectual richness for humankind. Following this many initiation was happened in heritage world. In 1992 cultural landscapes were added to the UNESCO WH operational guidelines. Again, in 2000 European Landscape Convention raised the similar discourse. Further, UNESCO recommendation on historical urban landscape in 2011 raised the importance of integrating urban heritage conservation and those of social and economic development. In 2001 UNESCO made a universal declaration on cultural diversity followed with the convention on safeguarding intangible heritage in 2003. There are many examples I can mentioned here like Faro convention in 2005 and Kyoto vision in 2012. Concluding, I agree with some parts of your arguments but it was raised by the heritage world before during last couple of decades. However, Sri Lankan heritage practitioners (so called) still depend on material based concepts, which you describe briefly. Therefore, my suggestion is follow the different initiations and conventions I mentioned above to have a full picture of the present heritage discourse. Now the Europe centered heritage world accepting the diverse nature of the heritage (including the nationalistic approach you mentioned) but not Sri Lankan professionals.
This was published in 2009. As you said even now Sri Lankan professionals do not accept the diverse nature of the heritage. The basic concept(living heritage) presented in the Nara Document was followed in Sri Lanka thousands of years ago. We will ask the authors to reply.
යුරෝ කේන්ද්‍රිය සමාජ-සංස්කෘතික පසුබිමක් තුළ උරුමය නියෝජනය කරන වාස්තුවිද්‍යාත්මක අංග Monument නොහොත් ස්මාරක යනුවෙන් හඳුනාගන්නා අතර ඒවා සංරක්‍ෂණ සඳහා විවිධ සංකල්ප ඉදිරිපත් වී ඇත. මේ මඟින් එය සුරක්‍ෂිත කොට අනාගත පරම්පරා වෙත ශේෂගත කිරීම අපේක්‍ෂා කරයි. ඒ අනුව යම් Monument එකක් සඳහා අවම මැදිහත් වීම යන සංකල්පය න්‍යායගත වී ඇති අතර Monument එකක් අප අතට පත්වන විට පැවති ආකාරයෙන් ම පවත්වා ගැනීම වැදගත් බව අවධාරණය කෙරේ. එහෙත් පුරාතන අවශේෂ සමඟ සමාජ, සංස්කෘතික හා ආගමික වශයෙන් ජීවමාන සහසම්බන්ධතාවක් පවත්වන ශ්රී ලංකාවේ ස්මාරක පිළිබද භාවිතයේ දී මෙම බටහිර සංකල්ප ඍණාත්මක ප‍්‍රතිඵල ජනනය කරයි.
My comment is on this statement. This minimum intervention approach and material based approach is outdated in Euro centered heritage world. Article would be more fruitful if the authors could understand the elements of present heritage discourse. Thanks