එච්.එම්. ඉසුරු හේරත්
පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලය, පේරාදෙණිය.
ඉපැරණි ශ්රි ලාංකේය යුද්ධ විද්‍යාව (War science), යුද්ධ සංස්කෘතිය (War culture) හා යුද්ධ තාක්ෂණය (War Technology) පිළිබඳ ව පරික්ෂා කරන විට දුනුවායා සහ ඔහුගේ අවිආයුධ වළට හිමිවන්නේ විශේෂ ස්ථානයකි. විශේෂයෙන්ම, වසර වසර 2,500කට අධික ලිඛිත යුද්ධ ඉතිහාසයකට (War History) හිමිකම් කියන මේ දිවයිනට බලපැවැත්වුණු සතුරු ආක‍්‍රමණ, සහ දිවයිනෙහි අභ්‍යයන්තරයෙහි පැණනැගුණු සිවිල් යුද්ධ වල දී ශ්රී ලාංකේය දුනුවායාගේ කාර්යයභාරය අතිශය වැදගත් සහ තීරණාත්මක විය. දැනට මෙම ක්‍ෂ්ත‍්‍රයේ පිළිබඳව ජී.ඇස්. ගමගේ, ටී.පී. කුලතුංග, විල්හෙලම් ගයිගර්, ඇම්.බී. ආරියපාල, පී.ඊ.පී.දැරණියගල හා එච්.එම්.ඩී.ආර්. හේරත් යන උගතුන් විසින් පර්යේෂණ කොට තිබේ.
ඉපැරණි ශ්රී ලාංකේය දුනුවායා
සාමාන්‍ය දුනුවායා දුනුවා, බලතා, දනුගය, ධනුර්ධර, ධනුද්ධර, ඉස්සාස හා ඉෂ්වාස යනුවෙන් ඓතිහාසික කෘතින්වල සහ ශිලාලේඛනවල හඳුන්වා ඇත. ප්රාග් ඓතිහාසික යුගයේ සිට ඓතිහාසික යුගය දක්වා කාලය තුළ ශ්රී ලාංකේය දුනුවායා යුහුසුළුව, ඉවසීමෙන් යුතුව ස්වකීය කාර්යභාරය ඉටු කෙරිණි. ශ්රි ලාංකේය ලිභිත මුලාශ‍්‍රයවලට අනුව විජය, ඵුස්සදේව, විජයබාහු, කොහුකුඹුරේ රටේරාල හා ප‍්‍රංශ සම්භවයක් සහිත අන්දරේ යනාදීහු ඉතා දක්ෂ දුනුවායන් වශයෙන් හඳුනාගත හැකි ය. තවද, බුදු දහම ලංකාවට ලැබෙන විටත් එවකටත් අනුරාධපුර පාලකයා ස්වකීය සහචරයන් ද කැටුව දුනු හී රැගෙන මුව දඩයමේ ගිය බවට සාධක වංශකතාවල සඳහන් වෙයි. එය මහාවංශයේ වාර්තා කරන්නේ මෙපරිද්දෙනි.
“ඒ දෙවන පෑතිස් රජ නුවර වැසියන් දියකෙළි විධාන කොට තෙමේ මුව දඩ කෙළියට ගියේය. සතලිස් දහසකි. මිනිසුන් විසින් පිරිවරණ ලදුයේ පයින්ම දුවමින් මිශ‍්‍රක පර්වතයට ගියේය. ඒ පව්හි වසන දෙවියා රජහට තෙරුන් දක්වනු කැමැත්තේ ගෝණවේද ඇත්තේ තණ පඳුරක් කමින් සිටියාේ දැක්වීය. රජතෙමේ දැක “පමාවුවහු විදිනට යුතු නොවේ” යැයි සිතා දුනුදිය හෙළීය ….” (මහාවංසය, පිටු 50)
පුරාතනයේ සිටි දක්ෂ දුනුවායකු වශයෙන් ඵුස්සදේව යෝධයාට ද වැදගත් ස්ථානයක් හිමිවෙයි. එළාර පරාජය කොට අනුරාධපුරය ජයග‍්‍රහණය කිරීමෙන් පසුව දුටුගැමුණු රජුට භල්ලුක නම් ආක‍්‍රමණයකු ප‍්‍රමුඛ සතුරු හමුදාවක් පරාජය කිරීමට සිදු විය. ඒ අවස්ථවේ දී දුටුගැමුණු රජුගේ මුඛයට ඊ ප‍්‍රහරයක් එල්ල කිරීමට භල්ලුක ගත් උත්සාහය ව්‍යර්ථ කළ ඵුස්සදේව සතුරු නායකයාගේ මුඛයටම ඊ ප‍්‍රහාරයක් එල්ල කළ බව වංශකතාවල සඳහන් වෙයි. මීට අමතරව ක‍්‍රිස්තු වර්ෂ 1818 දී බි‍්‍රතාන්‍ය අධිරාජ්‍යවාදයට එරෙහිව උඩරැටියන් ආරම්භ කළ විමුක්ති අරගලයේ දී බදුල්ල රෙසිඩන්ට් විල්සන්ට මීටර් 300ක් තරම් ඈත දුරක සිට විද මැරූ කොහුකඹුරේ රටේ රාල එවැනි දක්ෂ දුනුවායෙකි.
ඉපැරණි ශ්රී ලාංකේය දුනු ශිල්ප විධික‍්‍රම පුහුණුව
ඉන්දීයාව, ලංකාව, චීනය, මධ්‍යම ආසියාව යනාදි පෙරදිග ප‍්‍රදේශ වල අධ්‍යපනයේ මුලික අංගයක් වශයෙන් ධනුසිප්ප හෙවත් දුනු ශිල්පය සලකා ඇත. විශේෂයෙන් රජතුමාගේ සිට ප‍්‍රභූන්, සෙබලුන් පමණක් නොව සාමාන්‍ය වැසියන් පවා දුනු ශිල්පය හැදෑරු බව පෙනේ. පැරණි ලාංකාවේ දුනු ශිල්පය ඉගැන්වු ගුරුවරයා ධනු අචරිය නම් විය. ඉපැරණි යුදධ පුහුණු සැසිවල දී අනිවාර්යෙන්ම ඉගැන් වූ ධනුර්ධ ශිල්පයේ දී චන්දාලෝකයට අනුව විදීම, සතුරාගේ ශබ්දයට අනුව විදීම, සතුරාගේ මරු නිල වලට මාරාන්තික ප‍්‍රහාරය එල්ල කිරීම වැනි ක‍්‍රමවේද 12ක් පැවති බව මුලාශ‍්‍රය වල සඳහන් වෙයි. උක්ත දුනු ශිල්ප රැසම හදාළ අයවලුන් අක්ෂණවේදී, ශරවේදී, ශබ්දවේදී හා වාලවේදී යනුවෙන් ප‍්‍රභේද කොට යුද්ධ සේවයට බඳවාගත් බව පෙනේ. විශේෂයෙන්ම, ඵුස්සදේව යෝධයා දුනු විදීම සම්බන්ධව පරතෙරට පැමිණියෙකු බව ඔහු පිළිබඳව ප‍්‍රශංසා මුඛයෙන් වාර්තා කරන සද්ධර්මාලංකාරය මෙසේ පෙන්වාදෙයි.
“… එකලැ ඒ ඵුස්සදේව නම් යෝධයා ශබ්දවේදීය, වාලවේදී, විජජුවේධීය, ශරවේධිය යන විශේෂ විදමන්ද නිමවා උගත එසේම වැලි පිරූ ගල් විද පලවයි. සම් සියක් පට විදියි, අටඟුල් බොල තියා පෝරු විදියි. සොළසාගුල් බොල දිඹුල්පෝරු විදියි. එසේම සාඟුල් බොල යපට තඹට විද පලවයි. ගොඩින් අටඉස්බක් නැන් විදියි. දියෙන් ඉස්බක් විදියි. අනිකුත් ආශ්චය්‍යවත් වූ ශරිරප්ජුක ශරපුෂ්කරිණය, ශර ප‍්‍රසාදය යනාදි වූ බොහෝ විදමන් උගත එසේ හෙයින් ඔහු මෙසේ ධනුශ්ශිල්පයෙහි දක්ෂ බව මුළු ලක්දිව ප‍්‍රසිද්ධ විය …. ” (සද්ධර්මාලංකාරය, පිටු 599).
ෙමපරිද්දෙන් අතීතයේ සිටම විවිධ සුක්ෂම ක‍්‍රමවේද රාශියක් යටතේ හදාල ලාංකේය දුනුවායා විසින් ස්වකීය ශිල්ප පුහුණු වීම සඳහා වෘත්ත අදින ලද ලෑලි පුවරු, පිදුරු පඹයන්, පැද්දෙන කුරුම්බා, මැටි කලස් සහ පියාඹන පක්ෂින් වැනි ජීවි අජීවි වස්තුන් භාවිත කරන ලදි. මූලිකව යුද්ධ කාර්යයට පමණක් නොව පණිවිඩ හුවමාරු කිරීම සඳහා ද දුනු ශිල්පීන් සම්බන්ධ කර ගැනින. දුන්නෙන් හී විදිනාකාරය පූජාවලියේ මෙලෙස විස්තර කරයි.
දුන්නතක් ගෙන්වා යටි පිලාව වම්පස මාපට ඇඟිල්ලෙහි නිය පිට තබා දුන්න (පූජාවලිය 146).
පැරණි ලංකාවේ චතුරංගනී සේනාවට අමතරව විශේෂ දුනු සේනාංක පැවති බව පෙනේ. පරාක‍්‍රමබාහු රජු සතු රාත‍්‍රීකාලයේ සඳ එළියට අනුව සතුරාට විදිය හැකි චන්දාලෝක ධනුර්ධර් නම් රෙජිමෙන්තුවක් මෙන්ම තීක්ෂණ වේධී, කෂණවේධි යනාදි දුනු රෙජිමෙන්තු තිබුණි. මහනුවර යුගයේ උඩරට සේනාව සතුව දුනුකාර නම් රෙජිමේන්තුවක් පැවති බවත් එය මෙහෙයවන ලද්දේ දුනුකාර ලේකම් නම් නිලදරුවා අතිනි. මෙම රෙජිමේන්තුව පිහිටුවන ලද්දේ කීර්ති ශ්රී රාජසිංහ රජු විසිනි. මීට අමතරව පොළෙන්නරුව සහ මහනුවර යුගවල දී දුණු සේනාංකයට ආදිවාසීන්ද අනුයුක්ත කෙරිණි. ඒ ඔවුන්ගේ දඩයම් කිරීමේ සහජ දක්ෂතාවය තිබෙන නිසාවෙනි. දඹදෙණිය යුගයේ ද 900ක දුණු සේනාංකයක් පැවති බව දඹදෙණි අස්න මහත් අබිරුචියෙන් වාර්තා කරයි. ඉපැරණි දුනු සෙබලු යුද්ධයෙන් පසුව ආගමික ස්ථානවලට යම් යම් පරිත්‍යාග ඛරමින් දැහැමිව ජීවත් වු බවට සාධක අම්පාර මුල්ලිකුලම් මලේ ප‍්‍රදේශයෙන් හමු වී ඇති ශිලාලේඛන තුනකින් අනාවරණය වෙයි. එවායේ අන්තර්ගත වන්නේ දුනුසෙබල ගුත්ත තම්ත්තෙකු විසින් මහා සංඝරත්නයට පූජා කළ ස්තූපයක්, විහාරයක් සහ ලෙනක් පිළිබඳ විස්තරයකි.
දුනු සහ ඊතල
යුද්ධ සඳහා පුහුණු කරන ලද දුනුවායකු සතු ප‍්‍රමුඛතම ආයුධ ද්විත්වය වන්නේ දුන්න (Arrow) හා ඊතලයයි (Bow). අභිධානප්පදීපිකාවේ ඉස්සාස, ධනු, කොදණ්ඩ, සරාසන, චාප යනුවෙන්ද සර, පත්ති, සාධක, බාණ, කාණ්ඩ, මුසු, බුරුප්ප, තේජස යන නමින් ඊතලය ද හඳුන්වා ඇත. මධ්‍ය කාලීන යුගයේ රචිත දඹදෙණි අස්නට අනුව යොන් දුනු, තත්තාරි දුනු, ගල් දුනු, මාර දුනු, ඕලක්කම දුනු, කළුදුනු, කළුවැල් දුනු, නඩවැල් දුනු, නඩහඩු දුනු, මැඩහඟු දුනු, මිටි දුනු, උස් දුනු, චන්දාවංක දුනු, තිවංක දුනු යනාදී වශයෙන් දුනු වර්ග 21ක ලැයිස්තුවක් දක්වා ඇත. නියමාකාර දුන්න මාළුවකුගේ පිටේ හැඩයට සමාන විය. මූලිකවම දුන්න අර්ධ කවාකාරව නවා කෙලවර දෙකට අඟලක් පමණ මෙහායින් කට්ටක් හෝ මැලියම් මිශ‍්‍රිත වරපට හෙවත් දුනුදිය සවිකර ගැනීම සඳහා ලෝහමය මුද්දක් එකතු කරන ලදි. දුනුදිය හෙවත් දුනු ලනුව සඳහා නුග පට්ට, ගෝණ බඩවැල්, නියදි, අරළු යනාදි ශාකමය සහ මාංශමය දාව්‍ය යොදාගත් අතර දුනු ලීය සඳහා කළු, කළුවැල්, වේවැල්, සින්දුරම්, යනාදි ගස්වර්ග යොදා ගන්නා ලදි. ඊතලය සඳහා ගැටවණ, කොබ්බෑ, කැති දෙමට, වේවැල්, කුකුරුමහන් සහ කරඩු වැනි සැහැල්ලු දැව වර්ග භාවිත කෙරිණි. ඊ හිස් (Arrow head) සඳහා යකඩ, සත්ව අට කටු හා තියුණු ලී ප‍්‍රයෝජනයට ගැණිනි. තවද යුධ ඇතුන්, අශ්වයන් ඝාතනය කිරීම සඳහා ඉපැරණි සිංහල දුනුවායන් ගෝකණ්ණ නම් විශේෂ ඊතලයක් නිපදවා ඇති දුනු, ඊතල, ඊ කොපුව යන උපකරනවලට අමතරව දිගු කාලීන සටන් වළට අවශ්‍ය වන සතුරු හී ප‍්‍රහාරයකින් ගැලවිය හී අඩු, පලස්, සත්ව හමින් කරන ලද ශරිරාවරණ, හී ප‍්‍රහාරයකින් තුවාල ලබන්නන් සුවපත් කළ හැකි බෙහෙත් යනාදීය ශ්රි ලංකේය දුනුවායා විසින් භාවිත කරන ලදි. හීයේ පසු කොණට හංස, කපුටු හෝ මොණර පිහාටු යෙදු බව කාලිදාසගේ රඝුවංශය සඳහන් කරයි. බුරුමය, සියම, කාම්බෝජය, ශ්රී විජය අධිරාජ්‍යය වැනි අග්නිදිග ආසියාතික රටවල විෂ පෙවු හී තල පාවිචිචි කළ ද මෙරැටියන් ඒවා භාවිත කළේ නැත. මහනුවර යුගයේ දී ත‍්‍රිවිධ යුරෝපියානු ආක‍්‍රමණිකයන්ගේ වෙඩි බෙහෙත් තොග පුපුරුවා හැරීම සඳහා උඩරට සෙබලු විසින් ඇවිලෙන ගිනි කවන ලද කරුංකා ගෙඩි සවි කරන ඊතල විද්ද බව ජනශ‍්‍රැතියේ සඳහන් වෙයි. උක්ත සාධක වලට අනුව පෙනීයන්නේ ශ්රි ලාංකේය දුනුවායා අතින් යුද්ධ සේවයේ දී විශිෂ්ට කාර්යය භාරයක් ඉටු කළ බවයි.
ඉහලින් ඇති ඡායාරූපය – ප්‍රසන්න විරක්කොඩිගේ සිතුවමකි.(http://www.prasannaweerakkody.com/#xl_xr_page_gallery%202)
———————————————————————————————————————————-
මෙම ලිපිය www.archaeeology.lk/sinhala වෙබ් අඩවියේ 2017.12.25 වැනි දින ප‍්‍රකාශයට පත් විය.
———————————————————————————————————————————-