සමන් ඉන්දික ජයසිංහ
පුරාවිද්‍යා අධ්‍යයන අංශය, කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය, කැලණිය.
ථේරවාද බෞද්ධ ධර්ම සංගායනා කීපයක් ම දඹදිව පවත්වන ලද බව අපි දනිමු. අප රටෙහි ද සංගායනා කිහිපයක් ම පවත්වන ලද බව ලංකා ශාසන ඉතිහාසය කියයි. මෙම සංගායනාවලට දඹදිව සිදුකරන ලද සංගායනා වලට තරම් භික්ෂූන් වහන්සේලා විශාල පිරිසත් සහභාගී නොවූවත් සාසන ඉතිහාසය අතින් බලන විට ඒවා ද ලඝු කොට තැකීම සුදුසු නොවේ. මෙම සංගායනා අතර මුලින් ම සඳහන් වන්නේ මිහිඳු මාහිමියන් දවස මෙ රට පැවැත් වූ විනය සංගායනාවයි. ඉන්පසු වළගම්බා රජු දවස මාතලේ අළුලෙනේ දී කරන ලද ධර්ම සංගායනාව ධර්මය පුස්ථකාරූඪ කරනු වස් සිදුකරන ලද්දකි. මෑත භාගයේ දී අප රටේ සිදුකරන ලද සංගායනාවල දී ද බොහෝ සෙයින් සිදුකරන ලද්දේ ත‍්‍රිපිටකාගත පාඨාදිය ඉවත් කොට එකී ග‍්‍රන්ථ සංශෝධනය කිරීමයි. ධර්මය චිරස්ථායී කරනු පිණිස එය අත්‍යාවශ්‍ය කාර්යයකි. මේ අතින් පැල්මඩුල්ලේ සුදර්ශන ශාලාවේ පවත් වනු ලැබූ සංගීතිය ද අතිශයින් වැදගත් වේ. එ බැවින් ඒ පිළිබඳ ව විස්තරයක් ඉදිරිපත් කිරීම අගය කළ යුතු ය. සබරගමු ඉතිහාසයේ සිදු කෙරී ඇති උසස් ම ධර්ම ශාස්ත‍්‍රීය කර්තව්‍යය ද එය වන නිසා මෙහි වැදගත්කම වඩාත් තහවුරු වේ.
මෙම සංගායනාව රාජ්‍ය අනුග‍්‍රහයෙන් පැවැත් වූවක් නොවේ. වළගම්බා රජ්‍ය කාලයේ කරන ලද පුස්තකාලරූඪ සංගීතියට ද එම රජතුමාගේ අනුග‍්‍රහය ලැබුණු බවක් මහාවංසය ආදී වංස කතා වලින් හෙලිදරව් නොවේ. එයට අනුග‍්‍රහය ලැබී ඇත්තේ ප‍්‍රදේශාධිපතියෙකුගෙනි. එ මෙන් ම පැල්මඩුල්ල සංගීතිය සඳහා ද අනුග‍්‍රහය ලැබී ඇත්තේ එ වකට සබරගමුවේ ප‍්‍රදේශාධිපතියෙකුව සිටි ඉද්දමල්ගොඩ බස්නායක නිලමේතුමාගෙනි.
සංගායනාවට සහභාගී වූ තෙරවරු
පැල්මඩුලු සංගායනාව පැවැත් වූ වකවානුවෙහි ලක්දිව පැවතියේ සියම්, අමරපුර යන නිකාය දෙක පමණකි. මේ සඳහා මෙකී උභය පාර්ශවයේ සංඝයා කිසිම භේදාදියක් නොමැති ව හුදෙක් ශාසන දියුණුව ම අපේක්ෂා කර ක‍්‍රියාකර තිබීම ආදර්ශයකි. සියම් නිකාය වෙනුවෙන් මූලිකත්වය දරා ඇත්තේ අතිගරු හික්කඩුවේ ශ්රී සුමංගල හිමිපාණන් හා අමරපුර නිකාය වෙනුවෙන් මූලිකත්වය දරා ඇත්තේ අතිගරු ලංකාගොඩ ශ්රී ධීරාන්නද මාහිමි පාණනුත් ය. මෙම ත‍්‍රිපිටක ග‍්‍රන්ථ ශුද්ධිය පිලිබඳ ව ඇති විශේෂ වෙනස නම්, (එතෙක් සාසන ඉතිහාසයේ පැවිදි පස පමණක් සම්බන්ධ වී ගායනා කළ ද) මෙයට ගිහි පසින ද එකතු වීමයි. එ සේ සම්බවන්ධ වී ඇත්තේ ධර්ම විනය ශබ්ද ශාස්ත‍්‍රාදිය පිළිබඳ ව හසල බුද්ධිමතෙකු ව සිටි බටුවන්තුඩාවේ ශ්රී දේවරක්ෂිත පඬිතුමා ය. මෙම සංගායනාව සඳහා ලක්දිව එ වකට සිටි ව්‍යක්ත බහුශ‍්‍රැත ධර්ම විනයධර අග‍්‍රගණ්‍ය උගතුන් සම්බන්ධ වූ බව නම් සක්සුදක් සේ පැහැදිලි ය.
ඉන්පසු සර්වඥ ධාතූ කරඩුව ඇතුන් පිට පණවා මහත් පෙළහරින් කළුතර, වස්කඩුව ආදී ගම්වැසියන්ගේ උපකාරය ඇති ව පානදුරේ විහාරයට වඩම්මවන ලදී. ඒ ගම්වාසීන් පුදසිරිත් ගරු සත්කාර කොට පානදුරේ ආදී ගම්වැසියන් සමඟ රත්මලාන, ගල්කිස්ස, දෙහිවල, කොල්ලූපිටිය, හුණුපිටිය යනාදී ගම්වැසියන්ගේ උදව් උපකාර ඇති ව කොළඹ කොටහේනේ විහාර දෙකකට ගෙන එන ලදී. පසුව දෙමටගොඩ විහාරයේ වාසය කළ ලංකාගොඩ ස්වාමීන් වහන්සේ සමඟ සියම් අමරපුර නිකායන් ද්විත්වයේ ස්වාමීන් වහන්සේලා හතලිහක් පමණ සහ කොටහේනේ විහාර දෙකේ දායක කාරකාදීන් හා කොළොම්පුර වාසීන් විසින් ද පෙළහරින් පැල්මඩුල්ලට ධාතූන් වැඩම කරවන ලදී. මෙම මහ පෙරහර සේදවත්ත, කඩුවෙල, කළුඅග්ගල, කොස්ගම, කැන්දගමුව, කටුතියඹරාව, සබරගමු දේවාලය, වෙරලූපේ, රත්නපුර, බටුගෙදර ආදී උඩ පාත දෙ රට ගම්වැසි ලොකුකුඩා සද්දා සම්පන්න මහා සෙනඟින් පුද සත්කාර ඇති ව ජූලි මස 20 වැනි දින පැල්මඩුල්ලේ සුදර්ශනාරාම නමින් ප‍්‍රසිද්ධ විහාරයට වැඩමවන ලද්දේ ය. එ තැන් පටන් දස දිනක් පූජා පවත්වා නිකායන් ද්විත්වයේ භික්ෂූන්ගේ සුඛ විහරණය උදෙසා වෙන් වෙන් වශයෙන් අපේ සංගීකාරාමය ආදී සෙනසුන් යහපත් පරිද්දෙන් පිළිගන්වා අගෝස්තු මාසයේ 4 වැනි දින ත‍්‍රිපිටකයේ පොත් වහන්සේලා පෙළහරින් සුදර්ශන ධර්මශාලාවට වැඩමවාගෙන සරසන ලද ධර්ම මණ්ඩප්පයක සියම් අමරපුර උභය පාර්ශවයේ මහා සංඝයා වහන්සේ ඇතුළු ශ්රී පාදයේ නායක ස්වාමීන් වහන්සේ ලවා ප‍්‍රථම සංගායනාව සිදුකර ඇත. ඉන් පසු එම ප‍්‍රභූ පාර්ශවය ඉදිරියේ මෙ සේ සඳහන් කර තිබිණි.
‘‘පින්වත් ස්වාමීනී අවුරුදු දහස් ගණනක් පමණ කාලේ පටන් සිට උතුම් බුද්ධ දේශික ත‍්‍රිපිටකයේ පොත් වහන්සේලා අව්‍යක්ත ලිපි කරුවන් විසින් අතිනතට ලිවීමෙන් පද ඌණතාදී වූ විපත්ති දෝෂ පැමිණීමෙන් ඇති ත‍්‍රිපිටකයේ පොත් වහන්සේලා මෙ කලට දැන් නුඹ වහන්සේලාගේ වියපත්කම් කරමින් ස්‍යාම මරම්ම සිංහල තුන් රටෙහි පැවත එන ත‍්‍රිපිටකයේ පොත් සහිත බොහෝ පොත් හා සංසන්දනය කොට බලා ඇති ඒ දෝෂයන් හැර සුද්ධ කිරීම සංඛ්‍යාත ධර්ම සංගායනාවක් කොට ශුද්ධ ත‍්‍රිපිටකයක් ලියවා තැබීමෙන් පන්දහසක් පවත්නා අපගේ බුද්ධ සාසනය කෙරෙහිද කරුණාව මෛත‍්‍රී සිත් උපදවා අප විසින් භාරදෙන ලද ත‍්‍රිපිටකයේ පොත් ශුද්ධිය කර වදාළ මැනවැ’’
යනුෙවන් කියා ත‍්‍රිපිටකයේ පොත් වහන්සේලා යථෝක්ත ස්ථවිරයන් දෙනම ප‍්‍රමුඛ පණ්ඩිතෝත්තමයන් වහන්සේලා අතට භාර දී ඇත (සබරගමු වංශකතාව, පි.220. ඒ අනුව සියම් නිකාය වෙනුවෙන් හික්කඩුවේ නායක තෙරුන් වහන්සේ, අමරපුර නිකාය වෙනුවෙන් ලංකාගොඩ මහා ථෙර, බටුවන්තුඩාවේ පණ්ඩිතතුමා යන ති දෙනා ඇරයුම භාරගත් අතර බුලත්ගම තෙරණුවෝ ද මෙහි කටයුතු සංවිධානයට කැමති වි ය. ඉන්පසු පාරාජිකා, පචිනි, සුළු වග යන පොත් තුන සංගායනා කරන්නට ආරම්භ කර ඇත.
සංගායනාව කළ ආකාරය
පැල්මඩුල්ලේ සුදර්ශන ධර්මශාලාවට පෙරහරින් වැඩම කරවන ලද සියම් අමරපුර යන දෙනිකායේ මහා සංඝරත්නය ලවා මෙම සංගායනාව කරවීම අරඹා ඇත. දෙපාර්ශවයෙන් පස්නම බැගින් තෝරාගෙන ඇති අතරම සියම් නිකායේ පස්වැන්නා ලෙස තෝරාගෙන ඇත්තේ බටුවන්තුඩාවේ දේවරක්ෂිත පඬි තුමා ය.
සියම් නිකායෙන්
- රත්මලානේ පරම ධම්ම චේතිය පරිවෙණාධිපති ගණාචාර්ය්‍ය වලානේ ශ්රී සිද්ධාර්ථ මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ.
- ගණාචාර්ය උඩුගම්පොළ ශ්රී රතනපාල මහස්ථවිරයන් වහන්සේ.
- හික්කඩුවේ ශ්රී සුමංගලාභිධාන ශ්රී පාදස්ථානයේ නායක ස්ථවිරයන් වහන්සේ.
- ගණාචාර්ය යාත‍්‍රාමුල්ලේ ශ්රී ධර්මාරාම ස්ථවිරයන් වහන්සේ.
- බටුවන්තුඩාවේ ශ්රී දේවරක්ෂිත පඬි තුමා.
අමරපුර නිකායෙන්
- ලංකාගොඩ ශ්රී ධීරානන්ද නායක ස්ථවිරයන් වහන්සේ.
- රන්දොඹේ ශ්රී ධර්මාලංකාර නායක ස්ථවිරයන් වහන්සේ.
- දොඩම්දූවේ ශ්රී පියරතන තිස්ස නායක ස්ථවිරයන් වහන්සේ.
- වැලිගම ශ්රී සුමංගල නායක ස්ථවිරයන් වහන්සේ.
- වස්කඩුවේ ශ්රී සුභූති නායක ස්ථවිරයන් වහන්සේ.
දෙපාර්ශවය වෙනුවෙන් සංගායනාවේ දී මූලිකත්වය දරා ඇත්තේ හික්කඩුවේ ශ්රී සුමංගල නායක හිමිපාණනුත් ලංකාගොඩ ශ්රී ධීරානන්ද හිමිපාණනුත් ය. සංගායනාවේදී විනය පොත් පහ ඉහත සඳහන් ආකාරයට පෙර දැක්වූ මහ තෙරවරුන් අතර වගකීම් බෙදාගෙන සංගායනා කර තිබේ (සිංහල පුවත්පත් සඟරා ඉතිහාසය පි.250-254).
විනය පිටකයේ පළමු පොත හික්කඩුවේ ශ්රී සුමංගල හිමිපාණෝ, පුවක්දණ්ඩාවේ සුමංගල හිමිපාණෝ, බටුවන්තුඩාවේ පඬිතුමා ද යන පණ්ඩිත සභාවට භාර වි ය. දෙ වැනි පොත ලංකාගොඩ ධීරානන්ද නායක හිමිපාණෝ, වැලිතර ධම්මාලංකාර හිමිපාණෝත්, වස්කඩුවේ ශ්රී සුභූති හිමිපාණෝත්, කෝදාගොඩ පඤ්ඤාසේකර හිමිපාණෝත් ඇතුළු පණ්ඩිත සභාවටත් භාර විය. තුන් වැනි පොත හික්කඩුවේ ශ්රී සුමංගල හිමිපාණෝත්, මුල්ලේරියාවේ ගුණරතන හිමිපාණෝත් ඇතුළු පණ්ඩිත සභාවට භාර වි ය. සතර වැනි පොත වැලිගම සුමංගල හිමිපාණෝත්, දොඩම්දූවේ පියරතන හිමිපාණෝත් ඇතුළු පණ්ඩිත සභාවට භාර වි ය. පස් වැනි පොත වලානේ ශ්රී සිද්ධාර්ථ හිමිපාණෝත්, උන්වහන්සේගේ ශිෂ්‍යයනුත් සහිත සභාවට භාර වි ය. අනතුරු ව හැට නමක් පමණ වූ මහ තෙරවරුන් හා ගිහි පඬිවරුන් ද සහිත සභාවක දී ශුද්ධ කර සකස් කළ මෙම පොත් පහ අවසාන වශයෙන් සංගායනා කර සම්මත කරන ලදී. මෙහිදී විනය පිටකය හා සම්බන්ධ අටුවා පොත් ශුද්ධ කර ඇති බව සඳහන් ව ඇත. ඉන්පසු සූත‍්‍ර පිටකය හා අභිධර්ම පිටකය ද සංගායනා කිරීමට කටයුතු පිළියෙළ කළ බව පැරණි වාර්තාවල සඳහන් වේ. ඒවා ශුද්ධ කර ඇත්තේ පැල්මඩුල්ලේ සුදර්ශන ධර්ම ශාලාවේ දී නොව සංගායනාවට සහභාගී වූ තෙරුන් වහන්සේලාගේ ආරාම වල දී ය. එහෙත් කතිකා කරගත් එක් අවස්ථාවක දී යළිත් පැල්මඩුල්ලට පැමිණ ශුද්ධ කළ පොත් පිළිබඳව සාකච්ඡා කර සම්මත කළ බව ද වාර්තාවල දැක් වේ. මේ ක‍්‍රමයට ත‍්‍රිපිටකය සංශෝධනය කළ බව පෙනේ.
ශ්රී සුමංගල චරිතයේ 173/174 පිටුවල පලවන පහත සඳහන් වාර්තාව ද මෙම සංගායනාව කළ ආකාරය පිළිබඳ සැබෑ තතු හෙළිදරව් කරන්නක් වන බව පෙනේ.
‘‘ආරාධනා ලත් භික්ෂූන් වහන්සේ ධර්ම ශාලාවට පැමිණ සාකච්ඡා කොට එක වරකට එක් පොතක් ශුද්ධිය සඳහා සම්මත කර ගත්හ. එසේ සම්මත කරගනු ලැබූ පොත් එක එක පිටපත එක එක ශෝධනයන් වහන්සේට භාරදුන් පසු එය තමන්ගේ කාමරයට ගෙන ගොස් තවත් පිටපත් සමඟ ද සියම්, බුරුම පිටපත් සමඟ ද සසඳා සංශෝධනය කොට සකස් කළහ. මෙ සේ සකස් කළ හැම පොතක් ම නියමිත දින නියමිත වෙලාවට රැස් වූ සභාව ඉදිරියේ තැබූහ. හැම පොතකම එක සේ සකස් කොට ශුද්ධ කොට තිබුණු සාමාන්‍ය තැන් හැම දෙනාම සම්මත කළහ. තම තමන්ට සැක සහිත යැයි ලකුණු කොට ගත් තැන් සභාවේ කියවා බොහෝ සාකච්ඡා කොට කරුණු සසඳා බලා කවුරුත් ඒකමතික වූ කල්හි ශුද්ධ යයි පිළිගත්හ. මෙ ලෙස කටයුතු කළ ප‍්‍රථම සභාවාරයට සත් මසක් ගත වි ය. මේ සත් මාසය තුළම කරන ලද්දේ අටුවා ටීකා සහිත විනය පිටකය ශුද්ධ කිරීම පමණකි. ඉන්පසුව කලක්ම ගතවී නැවත සූත‍්‍ර පිටකය සංගායනා ආරම්භ වි ය. මුලින්ම පැවති ආකාරය මදක් වෙනස් කොට තම තමන්ට නියමිත කාමර වල දී නොව තම තමන්ගේ පන්සල්වලදීම තමන්ට භාර පොත කියවා වෙන පොත් සමඟ සංසන්දනය කොට බලා යම් යම් තැන් ලකුණු කරගෙන මහා සභා වාරයේ දී එහි පැමිණි සැම දෙනාම සාකච්චා කිරීම දෙ වන වතාවේ සිරිත විය. මෙය පොත් ශුද්ධිය නැණවතුන්ට මෙන්ම කරවූ සැදැහැවතුන්ට ද පහසුවක් විය. මෙ ලෙසින් අභිධර්ම පිටකය ද සංශෝධනය කළහ. මෙසේ මහෝත්සහයෙන් ශුද්ධ කළ මෙම පොත් ලිපි කාරයන් ලවා පුස්කොළවල ලියවා ලක්දිව ප‍්‍රධාන විහාරස්ථානයන්හි පුස්තකාලවල තැන්පත්කර තැබීම ඉද්දමල්ගොඩ නිලමේගෙ අදහස වි ය. පොත් ශුද්ධ කිරීමේ නියුක්ත වූ උගත් මහ තෙරුන් වහන්සේ විසින් මැනවැයි සම්මත කළ ලේඛකයන් ලවා මිස අතින් සාමාන්‍ය ලේඛකයන් ලවා පොත් නොලියවූහ.’’
අති ගරු කළුකොඳයාවේ ප‍්‍රඥාශේඛර මහා නායක මාහිමිපාණන් වහන්සේ විසින් සංගායනාව පිළිබඳ ව පළ කරවන ලද ලිපිලේඛන වාර්තා කීපයක් ම පළ වී ඇති අතර ශුද්ධ කළ ත‍්‍රිපිටක ග‍්‍රන්ථවල අනාගත සුරැකුම පිළිබඳ ව පළ කළ අදහස් මෙ සේ දැක් වේ.
‘‘මෙම පොත් වහන්සේලා සම්බන්ධ වූ පාඨ ශෝධනය බුද්ධ ශාසනය චිරස්ථායිව පැවැත්ම පිණිස කරන ලද හෙයින් බුද්ධ ශාසනාන්තර්ගත ගිහි පැවිදි සියල්ලන්ගේ ප‍්‍රයෝජනය පිණිස පැවතිය යුත්තේය. ඒ පිණිස මෙම පැල්මඩුල්ලේ ශ්රී සුදර්ශන ධර්ම ශාලාවේ මේ පොත් වහන්සේලා තබා මෙම ගිහි රදළවරුන් වෙනුවෙන් රත්නත‍්‍රයේ උපස්ථායක කටයුතු කරන ගෘහස්ත ආරාමික කෙනෙක් භාරයේ තිබිය යුතුය.’’
‘‘එ සේ තිබෙන්නා වූ පොත් වහන්සේලා පිටපත් කොට ලියවා ගන්ට ඕනෑ කරන කෙනෙක් විසින් මෙහි නම් සඳහන් කළ ඉද්දමල්ගොඩ අභයකෝන් අතපත්තු මුදියන්සේ රාළහාමි සබරගමු මහ සමන් දේවාලයේ බස්නායක නිලමේගෙන් ලියවා ගන්නා පිණිස අවසර ලබාගත යුතුය. එසේ අවසර ලබාගත් පසු පොත් පිටපත් කර ලියන්නන් මෙම සුදර්ශන ධර්මශාලාවට එවා මෙහි දී ම පිටපත් කරවා ලියවා ගත යුතුයි.’’
‘‘මෙම ධර්ම ශාලාවේ නොහොත් මීට අයිති යම් ගෙයක හිඳ මෙම පොත් වහන්සේලා පිටපත් කරන්නා වූ ලියන්නන්ට මෙම ධර්ම ශාලාවේ උපදනා අයෙක් මෙහි තිබෙන ප‍්‍රත්‍යයෙකින් ආහාර වියදම් දිය යුතු ය. එ සේ පොත් වහන්සේලා ලියවා පිටපත්කර ගත්තායින් පසු පොත් වහන්සේලා පිහිටුවා තිබෙන තැන්හිම නැවතත් තැන්පත් කොට තැබිය යුතු ය.’’
‘‘එක ම කාලයෙහි කීප දෙනෙක් විසින් පොත් වහන්සේලා ලියවා ගන්ට ඉල්ලා සිටියොත් මෙම පොත් වහන්සේලා ශුද්ධ කොට ලියවන්නට වෙහෙස දැරූ ස්ථිවිරයන් වහන්සේලාගේ ඉල්ලීම වශයෙන් යුතුකම් බලා වැඩි යුතකම් ඇති කෙනෙකුට පළමුවෙන් ලියවා ගන්නට අවකාශ දිය යුතුයි.’’
‘‘මෙ සේ මේ ව්‍යවස්ථාව කර තබන්නට යෙදුණේ ශ්රී බුද්ධ වර්ෂයෙන් දෙදාස් හාරසිය අටලොසට පැමිණි පොසොන් අව අටවක ලත් රිවි දින ක‍්‍රිස්තු වර්ෂයෙන් 1874ක් වූ ජූනි මස 7 වැනි දින සංඝ සභාවේ අවසරය ලෙස ඉද්දමල්ගොඩ අභයකෝන් අතපත්තු මුදියන්සේ රාළහාමි සපරගමු මහ සමන් දේවාලේ බස්නායක නිලමේ ප‍්‍රධාන වූ මෙහි නම් සඳහන් කළ රදළ වරුන් විසිනි.’’
මෙම සංගායනාව පිළිබඳ හාස්‍යෝත්පාදක තැන් ද ඇත. ‘‘සිප්කඩුවේ නායක ස්ථවිරයන් වහන්සේ විසින් ශුද්ධ කරන ලද පොත් වහන්සේගේ අනුමාන පද ගැන ලංකාගොඩ නායක සාමි දරුවො විසින් සභාවේ කියවද්දීත් මමත් ස්වමීපයෙහි අහගෙන සිටියා සතුටින් මක් නිසා ඒවායේ තොරතුරු මදක් මමත් දන්වා. මේ හැර අර ඉහතින් කියන ලද අය නම් සභාවට ගියත් කිසිම කතාවක් බවක් නැතිව බකමූණු රජ්ජුරුවෝ වගේ බුකවාගෙන ඉන්නවා මිසක් ඒ ගැන කතාවක් කරන්නට ශක්තිය ඇති කෙනෙක් නොවේ (සබරගමුව වංස කතාව, පි.227).
විනය පිටක සංගායනාව අවසානයේ පහත සඳහන් පාලි පාඨය යොදා නිමාව කර ඇත.
‘‘බුද්ධස්ස භගවතො පරිනිබ්බානතො චතුසතාධිකානං ද්වින්නං වස්ස සකස්සානං උපරි එකාදසම සංචච්ජරෙ ලංකාදීප වාසිනං උපාලි වංසතානං මේව වරම්ම වංසිකානංච සපරගාම ජනපදෙ සුසප්ජිතාය සුද්දස්සනාභිධානාය ධම්ම ශාලාය උපට්ඨිත සහාය සපරගාම වාසිනා පභුජනේන උත්සාහිතාය සට්ඨකථං විනය පිටකං සංගායිත.’’
(සම්බුද්ධ පරිනිර්වාණයෙන් දෙදහස් සාරසිය එකළොස්වැන්නේ ලක්දිව වැසි උපාලි වංශික හා තුම්ම වංශික (අමරපුර) ධර්ම විනයෙහි සමර්ථ තෙරවරු විසින් ගිහි පඬිවරුන් විසින් සපරගමු ජනපදයේ මනාව ඉඳි කළ ‘‘සුදර්ශනා’’ යයි නම් පටබැඳි ධර්ම ශාලාවේ රැස් වූ සපරගමු වැසි ප‍්‍රභූ ජනයන්ගේ ආරාධනාවෙන් අටුවා සහිත විනය පිටකය සංගායනා කළ වගයි.)
මෙ සේ සංගායනා කරන ලද ත‍්‍රිපිටක ග‍්‍රන්ථ පිටපත් සුදර්ශන ධර්මශාලාවේත්, රාජ්‍ය ලේඛනාගාරයේත් තැන්පත් කරවන ලදී.
පරිශීලන නාමාවලිය
- ඤාණවිමල හිමි, කිරිඇල්ලේ, (1942) සපරගමුවේ පැරණි ලියකියවිලි, ලෝකෝ මුද්‍රණාලය, කොළඹ.
- ඤාණවිමල හිමි, කිරිඇල්ලේ, (1967) සපරගමු දර්ශනය, කතෘ ප‍්‍රකාශනයකි.
- මේධානන්ද හිමි, එල්ලාවල, මඩලගම වජිරබුද්ධි හිමි හා සිරිල් චන්ද්‍රසේකර, (2003) සබරගමු වංසකතාව, දෙ වන වෙළුම, සබරගමු පළාත් සභාව, රත්නපුර.
- ලියනගේ, බන්දුල, (1992), ඓතිහාසික රත්නපුර, සබරගමුව උදාන අංක 2, සබරගමු පළාත් සභාව, රත්නපුර.