ලිපි අංක 01
2023 දී වඩාත් ආකර්ෂණීය පුරාවිද්‍යාත්මක සොයාගැනීම් 7ක්
නැතිවූ මායා නගරයක්; ඉතාලියේ ජලයෙන් යට වූ දේවස්ථානයක්; මළ මුහුද අසල ගුහාවක ඉතා හොඳින් සංරක්ෂණය වී ඇති කඩු යනාදී වූ මෙම සොයාගැනීම් ඉතිහාසය පිළිබඳ දෘෂ්ටිකෝණය වෙනස් කළහ.
ගීසා හි සකාරා ප්‍රදේශයෙන් පුරාණ ඊජිප්තු මමිකරණ ස්ථාන (workshops) සොයා ගත් බව ඊජිප්තු නිලධාරීන් මැයි මාසයේ දී නිවේදනය කළහ. නව පුරාවස්තු – ගල් ඇඳන් සහ මමිකරණය සඳහා භාවිත කළ උපකරණ ඇතුළුව මෙම ස්ථානය ටොලමියානු යුගය සහ තිස්වන රාජවංශ අවධිය දක්වා කාලනිර්ණය කෙරෙයි.
ඡායාරූපය – ෆරීඩ් කෝට්බ්, ඇනඩෝලු ඒජන්සි / ගෙටි ඉමේජස් (FAREED KOTB, ANADOLU AGENCY/ GETTY IMAGES)
පසුගිය වසර පුරාවිද්‍යා ක්ෂේත්‍රය සඳහා යහපත් කාලපරිච්ඡේදයක් විය: කෘත්‍රිම බුද්ධිය වැනි නව ශිල්පීය ක්‍රම වේගවත් ඉදිරිගමනක් සඳහා මඟ පාදන ආකාරයත්, පූර්වයේ දී එළිදරව් කරගන්නා ලද මානවකෘති මත විද්‍යාඥයන් නව පැහැදිලිකිරීම් ඇති කරන ආකාරයත් වෙත එම වසර සාක්ෂි දරණ ලදී.
එහෙත් එය ඇතැම් පුරාණ සුසාන ක්‍රමවේදයන්ගේ රහස් හෙළිකරන ඊජිප්තුවේ මමීකරණ සිදුකළ ස්ථාන (workshops) කිහිපයක්; වසර 2000කට පමණ පූර්වයෙන් අරාබි කාන්තාර ප්‍රදේශයෙන් පැමිණි වෙළෙඳුන් විසින් ඉතාලියෙහි ඉදිකරන ලද ගිලුණු දේවස්ථානය; සහ වනාන්තරය තුළ සැඟව ගිය නමුත් ලේසර් තාක්ෂණය ඔස්සේ අනාවරණය කරගන්නා ලද සුවිශාල මායා නගරය ඇතුළු නව පුරාවිද්‍යාත්මක සොයාගැනීම සිදු වූ වර්ෂයක් ද විය.
මේ ආකාර වූ වඩාත් සිත්ගන්නා සුළු නව සොයාගැනීම් හතක් කොටස් වශයෙන් මෙලෙස ඉදිරිපත් කෙරෙන අතර මේ එහි පළමු ලිපියයි. මෙම ලිපිය National Geographic වෙබ්අඩවියෙන් උපුටාගෙන පරිවර්තනය කරන ලද්දකි. (https://www.nationalgeographic.com/)
1. මළ මුහුදේ කඩු (The Dead Sea swords)
ඡායාරූපය – https://gizmodo.com.au/2023/09/four-roman-swords-found-hidden-in-judean-desert-cave/
ජූනි මාසයේ දී පුරාවිද්‍යාඥයන් විසින් ක්‍රිස්තු වර්ෂ පළමු සහ තුන්වන සියවස් අතර කාලයේ දී යුදෙව් කාන්තාරයේ ගුහාවක අතහැර දැමූ මනා ලෙස සංරක්ෂිතව තිබුණු කඩු හතරක් සොයා ගන්නා ලදී. මෙම කාලය යුදෙව් කාන්තාර කලාපය යුදෙව් කැරලිකරුවන්ට රෝම පාලනයෙන් රැකවරණයක් වූ සමයකි. ලී සහ සම් සාමාන්‍යයෙන් ඉක්මනින් දිරාපත් වන නමුත් මෙහි ඇති වියළි පරිසරයෙන් සපයන ලද ආරක්ෂාව හේතුවෙන් කඩු ඒවායෙහි මිට සහ කොපුවලින් සමන්විත වේ.
ඡායාරූපය – https://www.the-express.com/news/science/111373/roman-weapons-cache-judean-desert
ජෙරුසලමට ගිනිකොණ දෙසින් මළ මුහුද අසල පිහිටි ගුහාවෙන් පළමුවරට පිලම් (Pilum) ලෙස හඳුන්වනු ලබන රෝමානු හෙල්ලයක යකඩ තුඩක් සහ වැඩදමන ලද ලී කැබලි සොයාගැනීමෙන් පසුව පර්යේෂකයින් විසින් ලෝහ අනාවරක භාවිතයෙන් ගුහාව පිරික්සන ලද අතර එහි දී හුණුගල් අවක්ෂේප පසුපස තිබී මෙම කඩු සොයාගනු ලැබුණි.
ඡායාරූපය – https://www.the-express.com/news/science/111373/roman-weapons-cache-judean-desert
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 132 සහ 136 අතර බාර් කොඛ්බා කැරැල්ලේ දී යුදෙව් කැරලිකරුවන් විසින් යුද පිටියකින් එකතු කර හෝ රෝමානු යුධ කඳවුරකින් සොරකම් කිරීමෙන් පසු මෙම කඩු ගුහාවෙහි සඟවා තබන්නට ඇති බව විශ්වාස කෙරේ. කඩු නිර්මාණය කළ ස්ථානය සහ කාලය සොයාගැනීම සඳහා ඉතා සියුම් සාධකයක් ලෙස මෙහි මනාව ආරක්ෂා වී ඇති දැව සහ සම් උපකාරී කරගත හැකිවීමෙන් පුරාවිද්‍යාඥයන් මේ පිළිබඳව වඩාත් උද්දාමයට පත්ව ඇත.