විනී විතාරණ
සම්මාණිත මහාචාර්ය, රුහුණු විශ්වවිද්‍යාලය, මාතර.
ගරු ඇමතිතුමාණන්ගෙන් අවසරයි, සියලු විද්වත් පිරිසගෙන් අවසරයි
පරණවිතාන දේශනයක් මේ අවස්ථාවේ දි කිරිමට මට ආරාධනා කළ සංස්කෘතික ලේකම් විජේතුංග මහතාට ස්තූති කරමින් මට වැටහෙන පරිදි කො තරම් පරණවිතාන මහතා ගැන දේශන පැවැත් වුවත් තවත් ටිකක් ඉතුරුය කියන තීරණයට බැසීමට අපට සිදු වෙනවා. ඒ තරම් උදාර චරිතයක් විද්වතෙක් වෘත්තිමය වශයෙන් කල්පනා කරල බලන කොට. මගේ දේශනය කොටස් දෙකකින් කරන්න කියල මට ආරාධනා කරල තියෙනවා. මුල් කොටස පරණවිතාන ගැන. දෙ වන කොටස එ තුමා අපට වෙන අයෙකුට වඩා හෙළිකළ සිගිරිය පිළිබඳ ව.
පරණවිතානයන් පිළිබඳ ව බොහෝ දෙනා බොහෝ කරුණු දන්නවා. මේ ලංකාවෙහි ඉතිහාසය පිළිබඳ ව යම් කෙනෙකු ගේ අවධානය යොමු වුනා ද ඒ තැනැත්තන් සියලු දෙනා ලංකාවෙ ඉතිහාසය සේ ම දුටුගැමුණු පරාක‍්‍රමබාහු ආදී නාම සේම පරණවිතාන නාමයත් දන්නවා, හඳුනනවා, ගෞරව කරනවා. කෙ සේ හෝ හිතවතුනි, පරණවිතාණ පිළිබඳ ව විශේෂ ජීවිතය අළලා සිදුකරන දේශනයට වඩා උචිතය කියා සිතනවා පරණවිතාන පිළිබඳ ව යම් විශේෂ කැපීපෙනන කරුණු ස්වල්පයක් ඉදිරිපත් කිරීම. ඔබ සියලූ දෙනා දන්නා පරිදි පරණවිතාන ගමේ තරුණයෙක්, ගමේ කොල්ලෙක්. 1,800 ගනන්වල කෙළවර දශකයන්හි දී උණවටුනේ පහළ වුණු ඉතා අප‍්‍රකට පවුලකින් පහළ වුණු ඒ තැනැත්තා. එ තුමා ඒ පළාතේ පරිසරය අභිබවා නැඟී සිටි තැනැත්තෙක්. උනවටුනේ ගැමි සමාජයේ පමණක් නො ව ලංකාවේ සමාජය ද අභිබවා සිටි තැනැත්තෙක්. ලංකාවේ සමාජය අතරිනුත් අපි තෝරාගතහොත් ලංකාවේ විද්වත් සමාජය අද පවතින විද්වත් සමාජය ම නොවෙයි. අපට පෙනෙන හැටියට අදට වඩා උසස් තත්ත්වයක් දැරූ මීට පරම්පරාවකට පෙර ලංකාවේ වැජඹුණු විද්වත් සමාජයයි. අපි ඒක අවංක ව පිළිගන්නට ඕනේ කණගාටුවෙන් වුවත්. ඒ සමාජයේ පවා අභිබවා නැඟී සිටි එක්තරා තැනැත්තෙක්. එ තුමා පිළිබඳ ව අප කල්පනා කරල බලනකොට කොතරම් දුර්වල ආර්ථික පරිසරයකින් එතම් අගය කළ නොහැකි ආධ්‍යාත්මික පරිසරයකින් එදා දකුනේ උනවටුනෙත් තවත් හැතැප්මක් ඈත පරිසරයක ඉපිදිලා ලොවෙහි තණතුරක් මෙ තරම් ඉහළට ප‍්‍රසාධයෙන් යුක්ත ව දැරීමට වාසනාව ලත් වෙනත් ලාංකිකයෙක් නැතිවා වාගෙයි. එ තුමා ඉතා අමාරුවෙන් ඉගෙන ගත්තේ. දුප්පත් පවුලක, යන්තම් හැතැප්ම භාගයක් පමන දුර වේල්ලක් මතින් පයින් ගමන් කොට එතන තිබුණු යටගල විහාරයේ ස්වාමීන් වහන්සේලාගෙන් පාළි, සංස්කෘත, සිංහල ඉගෙන ගත්තා. එක වරක් යමක් ඇසුවොත් එ තුමාට අමතක වෙන්නේ නෑ. ඔන්න රහස. එ වැනි අය තුන්දෙනෙකු ගැන මා අහල තියෙනවා. ඒ තුන්දෙනාගෙන් දෙන්නෙක් දැකල තියෙනවා. ඒ අනිත් තැනැත්තා මා දැකල නෑ. ඒ වගේ ම මතකයක් තිබුණු තැනැත්තා තමයි මහාචාර්ය ඩී. ඊ. හෙට්ටිආරච්චි මැතිතුමා. අපේ ගුරුවරයෙක්. එ තුමා අපි බොහොම දෙනා දන්නා පරිදි පේරාදෙණියේ සිංහල මහාචාර්යතුමා. එ තරම් මතක බලයෙන් යුතු ස්මෘතියෙන් යුක්ත වූ තැනැත්තෙකු ඒ ආචාර්ය මණ්ඩලයෙහි නොසිටියා වාගෙයි. ඒ වාගේ ම මා අසා සිටිනවා මුනිදාස කුමාරතුංග මැතිතුමා ඊටත් ඈත දකුනේ දුප්පත් ගමකින් පහළ වූ තවත් ඉතා වැදගත් ලාංකික පුරාෂයෙක්. ඒ තුමාත් ඒ වගේම යම් දෙයක් මහපාරෙ දි හෝ යම් කෙනෙකු කියනවා ඇසුවහොත් ට‍්‍රෑම් කාරයේ ගමන් කරන අතරතුර යම් පත්තරයක යමක් තියෙනවා දුටුවහොත් ඒක එ තුමාගේ මුළු ජීවිතය පුරා ම මතක තිබුණා කියල මා අසා තිබෙනවා. මා නැහැ එ තුමා දැකල. මෙන්න මේ පුද්ගලයන් තුන්දෙනා අතුරින් මා හිතනවා පරණවිතාන අනික් අයට අගෞරවයක් නො වන සේ මා ප‍්‍රකාශ කරනවා ඒ අනික් දෙපලටත් වැඩිය ස්මෘතියක් තිබුණු තැනැත්තෙක්.
මා දන්නවා පේරාදෙණි විශ්වවිද්‍යාලයේ එ තුමා සිටි කාලයේ දී එහි සිට එ තුමා දුරකථනයෙන් කතා කරනවා කොළඹ කෞතුකාගාර පුස්තකාලයේ සිටි පුස්තකාලයාධිපති තුමාට අහවල් පොත අවල් අල්මාරියේ අහවල් රාක්කයේ තියෙනවා, ඒ පොත අරන් අහවල් ගීතය ඒ ශ්ලෝකය බලා කියන්න මෙහෙම ද එහි තියෙන්නේ කියල. මා දවසක එ තුමා ඉදිරිපිට සිටින අවස්ථාවක දී මා හා සුළු සාකච්ඡාවක් අනුව එසේ අසන්නට වුණා. ඒ තැනැත්තා කීවා එහෙම තමයි තියෙන්නේ කියල. මෙන්න එ තුමා ගේ ස්මෘතිය. එ තුමා ගේ අවසන් ගෝලයා මමයි. මම හිතන්නේ මට පසු ව එ තුමාට තවත් ශිෂ්‍යයෙකු නොසිටියා වාගෙයි. මා එතුමා ගේ ආශ‍්‍රයේ සිට එ තුමා අවුරුද්දකින් දෙකකින් අභාවප‍්‍රාප්ත වුණා. එ තරම් කණගාටුදායක දිනයක් මට තිබුනේ නැහැ. අපි ආශ‍්‍රය කළා බොහෝ විද්වත් පිරිස මේ ලංකාවේ. නමුත් එ තුමා ගේ චරිත ලක්‍ෂණ මුළ සිට අඟ තෙක් බැලුවත් ඒ සියල්ල විද්වතෙකු හා සම්බන්ධයි. ඒ ලක්‍ෂණ සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකු හා සම්බන්ධ නැතිවා වාගෙයි. එ තුමාට තිබුණු ස්මෘති ශක්තිය අවශ්‍යයයි විද්වතෙකුට. විද්වතෙකුට මතක ශක්තියක් නැතිව නිකම් ම සටහන් පොත් ටිකක් ගෙනියලා ශිෂ්‍යයන් අතරේ එයින් කොටස් දෙකතුනක් කීම ඉතා අසාර්ථක ප‍්‍රයත්නයක්. ඒක බොහෝ දෙනෙක් කරනවා. පරණවිතානයන්ට කවරදාවක් සටහනක් ඕන වුනේ නැහැ. මොන පුරාවිද්‍යාත්මක දෙයක් පිළිබඳවත් මොන පිළිතුරක් යම් ප‍්‍රශ්නකරුවෙකුට දීමට වත්. එ තුමා ගේ ස්මෘති බලය සේ ම එ තුමා ගේ සමාධි බලය පරද්දන්න කෙනෙකු මා දැකල නෑ. අප අසා තිබෙනවා රහතන් වහන්සේලාගේ සමාධි බලය. මුණිවරුන්ගේ සමාධි බලය. ඒ සා සමාන සමාධි බලයන් එ තුමාට තිබුණා. එ තුමා යම් කාරණයක් පිළිබඳව සිත යොමු කළහොත් පැය ගණනක් ඒ කාරණය පිළිබඳ සියලු කාරණා එක්රැස් කරමින් දෝ ඒ කාරණය පිළිබඳ යම් අමුතු නිගමනයකට බැසීමට දෝ ඒ අවධානය අපි ඉදිරිපිට දී අප දුටු නිසා අප දන්නවා කොතරම් ගැඹුරු තත්ත්වයනික් ඒ අවධානය යොමු කරාද කියල. බණ පොත්වල අපට පේනවා නම් යම් තපාශ‍්‍රයක් යම් මුණිවරයක් රහත් මාර්ගය සොයා ගිය අය අවධානයකින් යුක්ත වූවා ද යන බවට අපේ හිතේ සැකයක් පහළ වුනා නම් පරණවිතානයන් ගේ සමාධිය දෙස බැළු කල් හී අපට වැටහෙනවා එහෙමත් තත්ත්ව තිබිය හැකි බව. එ තුමාට ඕන දෙයක් ඕන වෙලාවක දී මතක් කරල ගන්න පුළුවන්. එ තුමා ගේ අවධානය කොතරම් ද කිවහොත් අප හිතනවා එ තුමා මේ නිදාගන්නවා නෙවද කියල. වාඩිවලා පුටුවේ නිදාගන්නවා කියලයි අපට හිතෙන්නේ. අපි ශිෂ්‍යයන් වශයෙන් අපි කතාකරල ඉවර වුනාට පස්සේ ඔන්න එතුමා තවත් විනාඩියක් විතර නින්දෙ ඉදල අවධිවෙලා මුළ සිට කෙළවර දක්වා අප කිවුව දේ විවේචනයට පත්කරනවා. නිකං ඇස්දෙක පියාගෙන ඉදල නෑ. අප විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද හැම කරුණම ඒ මොහොතෙම කියල කියනවා You fellows of the present generation. You can’t think මෙන්න මා අහවල් අවුරුද්දේ අහවල් සඟරාවේ ප‍්‍රකාශ කළ ලද අහවල් ලිපිය අහවල් පිටුව කියවන්න. එය කියවලා ලබන සතියේ එනකොට එන්න. අන්න එහෙමයි එ තුමා ගේ අවධානය.
එ තුමා ලිවුව ලිපි හිතවතුනි 1926 ඉදල 72 දක්වා. එ තරම් කළක් අඛණ්ඩ ව පරියේෂණාත්මක ලිපි නිකම් ජනසන්නිවේදන ලිපි නෙවෙයි. එකෙන් වෙනස් අනෙක. එකකට දියුණුයි අනෙක. එක දවසක කිවුව දේ තවත් දවසක එහෙම කිවුවේ නෑ එතුමා. ඒ ලිපි හාරසිය ගණනක් තියෙනවා කියල ගණන් කළ එක්තරා තැනැත්තෙක් මට කිවුවා. මා හිතවනා ඊටත් වඩා ඇති. අඛණ්ඩ ව එ තරම් ලිපි රාෂියක්, සියල්ල විද්වත් ලිපි හැමදේක ම තියෙනවා ඉගෙන ගන්න දෙයක්. එ වැනි පරියේෂකයෙකු ගැන, එ වැනි අය එක්තරා දුරකටවත් එ වැනි අය ආශ‍්‍රය කර තිබෙන මට හිතන්නට අමාරුයි. වෙනත් දෙයක් එතුමා ගේ ජීවිතයට තිබුනේ නැහැ. අරෙහෙ ගමනක් යාම, මෙහෙ ගමනක් යාම, අර තොවිලෙට යාම, අර දානෙට මේ පිරිතට මේ මඟුලට ඒව නැහැ මොනවත්. අර කටයුතු මුළු දවස දිවා කාලය ගත කරල? නින්දට යනතුරු ලිවුව ලිපි අද කාටවත් වෙනස් කරන්න බැරි තරමට, වෙනස් කරන්න භයයි සමහර අය. අර එහායින් ඉන්න රණවැල්ල මහාචාර්යතුමා දැන් දැන් පෙන්නනවා එ තුමා ගේ ඇතැම් ලිපිවල දෝෂ. එ තුමා කියල තියෙනවා. පරණවිතාන මැතිතුමා ඒකට කොතරම් අකමැති වෙතත් මෙන්න මේ ලිපිය මෙ සේ විය යුතුයි මෙ සේ විමට හේතුව මෙයයි කියල, කියල තියෙනවා. අන්න හොඳ පරණවිතාන ශිෂ්‍යයෙක්.
පරණවිතාන අපට ඉගැන්වුයේ ඒ පරියේෂණ විධි පිළිබඳ ව. පර්යේෂණ කළා එ තුමා, පර්යේෂණ විධි අපට මෙන්න මෙ සේ කරනු කියල අද වගේ කියල දුන්නේ නෑ. අද පර්යේෂණ විධක‍්‍රම පිළිබඳ ව පොත්පත් තියෙනවා. පොත්පත් කියවනය අපේ ගෝලයෝ. ඒ අපේ ගෝලයන් නිෂ්පාදනය කළ ලිපි සමහර ඒවා ගන්න දෙයක් නෑ. ඒ මොකෝ එව මේ විධික‍්‍රම කටපාඩම් කරල. ඒ විධික‍්‍රම අනුගමනය කරල නොවේ. ඒ විධි කටපාඩම් කරල එවා මෙන්න මෙහෙමයි කියල. නමුත් පරණවිතාන ගේ ලිපි එතුමන් නූතන අය විශේෂයෙන් කියවල නැහැ. ඒ මොකෝ වාසනාවකට හෝ අවාසනාවකට ඉංග‍්‍රිසි දන්නේ නැහැ. පරණවිතාන සියලු ලිපි සියලු පතපොත ලිව්වේ ඉංග‍්‍රිසි භාෂාවෙන්. විශ්ව මට්ටමේ ඉංග‍්‍රිසි භාෂාවකින්. ඒක මේ ලාංකික ඉංග‍්‍රිසි නොවේ. හොද ඉංග‍්‍රීසි. ඒක ශ්‍රේෂ්ට ඉංග‍්‍රීසි. ඒක අධිරාජ්‍ය ඉංග‍්‍රීසි. ඒ උසස් මට්ටමෙන් එ තුමා ලියූ ලිපි සියලූ ලොව එ නිසා අගය කළා. ඒ ලිපි කිය වූ අපට වැටහෙනවා විධික‍්‍රම නොකියූ අප, අපේ පරම්පරාවට නැහැ විධික‍්‍රම, අප තරුණ කාලේ ඒවා ලබාගන්න ලැබුනේ නැහැ. ඒව ලියන්න පටන් ගත්තේ මේ පස්සේ. පස්සේ පරම්පරාවට විධික‍්‍රම දේශන සහ ලිපි වශයෙන් කියල දෙන්න ඕන. අපි විධික‍්‍රම ඉගෙන ගත්තේ පරණවිතානයන්ගේ ලිපි කියවල. ඒ ලිපි ටික හරියට කියෙව්වොත් අපිට පුළුවන් සමාධියෙන් එයින් හොඳ පර්යේෂණ ශිෂ්‍යයකු වශයෙන් හැසිරෙන්න. මෙන්න මේසේ පරණවිතාන. අනිත් කරුණු ඔබ ඔබ තනි තනි ව එතුමා පිළිබඳ පෞද්ගලික අද්දැකීමෙන් නො එසේනම් අසා දැනගැනීමෙන් එ තුමා පිළිබඳ යම් අදහසක් ලබාගැනීම සුදුසුය කියා මා හිතනවා. නමුත් මේ ප‍්‍රධාන ලක්‍ෂණ, ඉතා විරල ලක්‍ෂණ මා හිතනවා එවැනි ලක්‍ෂණ තවත් ලාංකිකයකුට තිබුණ ද කියල මට හිතන්නට අමාරුයි.
හිතවතුනි, එ තුමා නැතිනම් සීගිරියක් නැත මට හිතෙන හැටියට. මගේ දේශනයේ දෙ වැනි කොටසට මම එසේ ප‍්‍රවිශ්ට වන්නේ. එ තුමා නොමැති නම් මේ සීගිරිය අද පවතින තත්ත්වයෙන් නොපවතින්නට ඉඩ තිබුණා. ත‍්‍රිකාණ ව්‍යාපෘතිය ආදිය පිළිබඳ ව සීගිරිය යම් විධියට එදා පැවතුණු තත්ත්වයෙන් නව තත්ත්වයකට පැමිණී ම අමාරුවක් නොවේ. මා මුළින් ම සීගිරියට ගියේ 1950ස් ගණන්වල මුල් වර්ෂ වල දී මුදුනෙ දී මේ තරම් උස පස් ගොඩක් තිබුණා ඒ පස් ගොඩ මතින් යම් කෙනෙකු යම් කණුවක් සිටවනවා. ඔන්න සීගිරිය. අපි දන්නෙ නෑ ඉන් එහා යමක්. අපේ කාලයේ පුරාවිද්‍යාව නැති විෂයක් වගේ. කැනීම් ගැන අපි අසා තිබුණා. සීගිරිය විශාල කන්දක්ය, කාශ්‍යප රජතුමා මේ මේ දේ කරපු ස්ථානයක් ය. එ තුමා මෙන්න මේ මේ විධියට යුද්ධයේ දී නැති වුණා ය. සීගිරියේ ඉතා ලස්සන කාන්තාවන් ගේ රූප තිබුණය කියල අපි කියවල තිබුණා පාසල් ශිෂ්‍යයන් වශයෙන්. විශ්වවිද්‍යාල ශිෂ්‍යයන් වශයෙන් පරණවිතාන මැතිතුමා 1930 දි ලියාපු අර රාජකීය ආසියාතික සමිතියේ ප‍්‍රකාශිත ලිපිය කියෙව්වා. එහි සීගිරි ගී 20ක් 30ක් තියෙනවා, මට හරියට ගාන මතක නෑ. ඔන්න ඔච්චරයි අපි එදා දන්නේ සීගිරිය ගැන. දැන් අපි කොයිතරම් දෙයක් සීගිරිය ගැන දන්නවා ද. ඒ දන්නා දෙයින් සියයට හැත්තෑවක් අසූවක් අපි දන්නේ පරණවිතාන ම නිසා නො එ සේ නම් එ තුමා සීගිරිය ගැන හෝ සීගිරිය ආශ‍්‍රයේ කියාපු යම් යම් දේ පිළිබඳ ව. හිතවතුනි, විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරයෙකු වශයෙන් සිංහල ආචාර්යවරයෙකු වශයෙන් අපි ඉගෙනගත්ත කාළේ නොකිය වූ නිර්දිෂ්ට කොටසක් තිබුණා සිංහල සාහිත්‍යාවලියේ ඒ අපි උගන්වන කාලයේ දී මතු වී පැවතුණු නිසා ඒවා අපගේ ශිෂ්‍යයන්ට ඉගැන්වීමේ අවස්ථාව අපට ලැබුණා. ඒ කුමක් ද? සීගිරි ගී 685ක් මේ ලොවෙහි පවතින විශිෂ්ට ශාස්ත‍්‍රීය ග‍්‍රන්ථ අතරට වැටුණු සීගිරි ග‍්‍රැෆිටි නැමති ඒ විශාල පොත් දෙක. ඔක්ස්ෆොඞ් විශ්වවිද්‍යාලයේ මුද්‍රණාලයෙන් ඵලකරල අපටත් එය ආව 1950 ගණන්වල මුල් කාලයේ. එකෙන් තමයි අපි දැනගත්තේ විශේෂයෙන් සීගිරියේ වැදගත් දේ කුමක් ද කියල. ඒ වැදගත් දෙයින් ගී 30ක්-40ක් අප ගේ සිංහල විශේෂ පාඨමාලාවට ඇතුළත් වුණා. ඒ නිසා අපි ඒ ගී සිංහල ආචාර්වරුන් වශයෙන් ඉගැන්නුවා. සිංහල විශයේ ආචාර්යවරුන් වශයෙන් ඒ ගී ඉගැන්නුවත් එහි අරමුණ කුමක් ද? ක‍්‍රිස්තු වර්ශයෙන් 8 වන ශතවර්ශයේ සිට 9, 10 තෙක් ඒ කාලපරාසය තුළ අපගේ මුතුන්මිත්තන් කතාකළ විධිය නො එ සේ නම් ලියූ විධිය මොනව ද ඔවුන් ගේ අදහස් ඔවුන් ගේ කාව්‍යය කෙ සේ ද? ඔවුන් මොන මොන අලංකාර විධි භාවිත කළා ද ඔවුන්ගේ අක්‍ෂර මොන මොන මොන හැඩයේ ද? ඔවුන්ගේ ව්‍යාකරණ කොහොම ද? එදා සිට අද තෙක් ව්‍යාකරණයේ සිදුවුණා ද යම් යම වෙනස්කම්. එදා ඒ ඒ කාව්‍ය වල පවතින භාෂාව සෙල්ලිපි භාෂාව හා කොතරම් සම ද? එ නිසා ඓතිහාසික තුළනාත්මක ව්‍යාකරණ ආදිය මෙන්න මේවා ඉගැන්නුවා. මෙච්චරයි අපි සිංහල භාෂා ගුරුවරු වශයෙන් සීගිරි ගී පිළිබඳ ව ඉගැන්නුවේ. හිතවතුනි, මෙහි අර්ථය අපි වටහාගත්තා. ඒ කියන්නේ ගීයක අර්ථය වටහා ගත්තා. ඒ ගීයේ තියෙනවනේ සීගිරියට ආවයි මේ මේ කට්ටිය එක්ක අනිත් අය ලිව්වයි ඒ නිසා මම ලියන්නේ නැත කියල, අන්න එවැනි අදහස් අපි වටහා ගත්තා. ඒව තමයි අපේ පාඨමාලාවට පරීක්‍ෂණ ආදියට අවශ්‍ය. එ තැනින් අපේ වැඩකටයුතු කෙළවර වුනා.
සීගිරි ගී කියෙවු මා, හිතවතුනි, තවත් විෂයක් ඔය කාලයේ දී අධ්‍යයනය කළා. මම ම තනියම ඉගෙන ගත්ත විෂයක්. එය තවමත් හරියට විශ්වවිද්‍යාලයවල තවමත් උගන්වන්නේ නැතිවා වාගෙයි. ඒත නැතිව යම් ජීවිත රටාවක් මනුෂ්‍ය චර්යා සම්පූර්ණයෙන් ඉගෙන ගන්නට අමාරුයි. ඒ තමයි සංස්කෘතික මානවවිද්‍යාව (Cultural Anthropology). එයින් වැටහෙනවා අපේ අය හැසිරුනේ කොහොමද කියල. සාහිත්‍යයෙන් වැටහෙනවා අපේ අය කළ වැඩපල. නමුත් එදා සිටි අයගේ චින්තනය වැටහෙන්නේ මෙන්න මේ විෂය හා ආශ‍්‍රිත චින්තනයෙන්. මේ දෘෂ්ටි කොණයෙන් මා කියවන කොට සීගිරි ගී මට වැටහෙනවා දෙයියනේ මේ සීගිරීයේ අනන්‍යතාව නේ ද මේ තියෙන්නේ කියල. සීගිරිය කුමක් ද කියල වටහා ගැනීමට තියෙන ප‍්‍රධාන ශ්‍රේෂ්ටතම වැදගත් ම මූලාශ‍්‍රය සීගිරි ගී. මා අගෞරව කරනවා නොවෙයි, සීගිරිය කුමක් ද ආදී වශයෙන් නොයෙක් පෞද්ගලික මත ඉදිරිපත් කළ ඒ ඒ පිරිසට. පරණවිතාන මැතිතුමාගේ ම ඒ මතය ඔය විජ්ජුලතා මේඝලතා යන ඒ අර්ථකථනය ඔබ සියලූ දෙනා අසා තිබෙනවා. එය යම් මතයක් වශයෙන් අපි ගතහොත් අතිවිශාල පුළුල් පදනමකින් ගොඩනැගී ආ කූටප්ප‍්‍රාප්තියක් වගේ. බුදුදහම, හින්දු දහම, හින්දු දර්ශනය මේ සියල්ල කලවම්. සාගරයක් වැනි සංස්කෘත සාහිත්‍ය ඒ සියල්ල කළඹලා ගොඩනංවාගත් අති ශ්‍රේෂ්ට මතයක් ඒ විජ්ජුලතා මේඝලතා මතය මේ සීගිරි කාන්තාවන් කවුද කියල හඳුන්වන්න. තවත් කෙනෙක් කීවා මේ අහවල් විහාරෙට යන වන්නදනා පිරිසක්. තවත් විද්වතෙකු කීවා මේ දිව්‍ය ලෝක දර්ශනයක් මේ දිව්‍යාංගනාවන්. තවත් කෙනෙක් කීවා නූතන වාගේ මතයක් මේ තාරා දෙව්දුව. මා හරි කණගාටු වෙනවා කාන්තාවන් විසි දෙදෙනෙක් ඉන්නවා මොන කාන්තාව ද තාරා කියල එ තුමා කීවේ නෑ. විසි දෙදෙන ම තාරා නෙවෙයි නෙව. මේ විසිදෙදෙනාගෙන් මොන කාන්තාව ද තාරා කියල එතුමා කීවේ නැති එක ලොකු අඩුපාඩුවක්. මා ඒ සියලූ මත වලට ගරු කරමින් හිතවතුනි මට පෙනුනා සීගිරිය වටහාගත හැකි හොඳම මූලාශ‍්‍රය එතන ම පවතින මේ දේ. මේ වෙන තැන්වලින් උපුටාගත්ත දෙයක් නොව මෙතන ම තියෙන ගී වලින් පුළුවන් සීගිරිය කුමක් ද කියල වටහාගන්න.
ඒ ඔය අතරදී මා එක්තරා සෙවීමක් කර තිබුනා ගිරිබණ්ඩ පූජා කියල එක්තරා වතාවත් ක‍්‍රමයක්. මහා උත්සවයක්. ඇතැම්විට අවුරුදු පතා අපේ රටේ කරපු උත්සවයක්. අවුරුදු 2,100කට පෙර දැන් වැටහෙන හැටියට මහාදාඨික මහානාග කියන රජතුමාගේ කාලයේ දී මිහින්තලාව ආශ‍්‍රිත ව කරල තියෙනවා ගිරිබණ්ඩ පූජාව. සාරාංශයක් වශයෙන් මා ඉදිරිපත් කළොත් යම් දෙයක් ගිරිබණ්ඩ ජූජාව කිව්වේ මේ මහා පර්වතයක් ආශ‍්‍රිත ව කරපු ජන උත්සවයක්. කුමකට ද මේ උත්සවය. මේක බෞද්ධ උත්සවයක් ම නෙවේ. මේක ජන උත්සවයක්. මහජනයා ගේ උත්සවයක් ඔවුන්ගේ විශ්වාස අනුව කළ උත්සවයක්. මේක තමන් ගේ ජනජීවිතයෙහි අභිවෘද්ධිය උදෙසා ඉදිරිපත් කළ උත්සවයක්. ඒක බෞද්ධ ම නොවේ. මේක මිහින්තලේ කරල තියෙනවා. මේක රාජ්‍ය උත්සවයක් රජතුමා ගේ අනුග‍්‍රහය ඇති ව. මට පේන හැටියට දැන් අර දඹදිව බෞද්ධ ඉතිහාසය කියවන කොට අපට වැටහෙනවා ගිරග්ග සමජ්ජ කියල උත්සවයක් කරල තියෙනවා රජගහ නුවර. මහ පර්වත තියෙන පළාතක් රජගහ නුවර ඒකේ පර්වත හා සම්බන්ධ ව මේ පර්වත උත්සවයක් කරල තියෙනවා. රාජ්‍ය අනුග‍්‍රහය ඇති ව. රජවරුන් ගේ පවුලට අයත් යම් කෙනෙකුන් ගේ තක්‍ෂලාවේ ඉගෙන ගත්ත ද තරුණයන් වශයෙන් ඒ සියලූ දෙනා එන්න ඕන ගිරග්ග සමජ්ජයට සහභාගි වන්න. එහෙම නැති නම් මේ රාජ්‍යයට යම් අයහපතක් වෙයි කියල විශ්වාසයක් තිබුනා. මේක සශ‍්‍රීකත්වය රාජ්‍යයෙහි පැවැත්ම රාජ්‍යයෙහි අභිවෘද්ධිය රාජ්‍යයෙහි අනාගතය රදාපවත්නා ජන උත්සවයක්. සියලූ ප‍්‍රජනන හා සම්බන්ධ සත්ත්වයන් ගේ, පැළෑටිවල හෑම දෙයෙහි ම යහපත, දියුණුව අභිවෘද්ධිය ප‍්‍රජනනය ඇතුළු හැම දෙයෙහි ම දියුණුව ඇති වන්නේ ගිරග්ග සමජ්ජ උත්සවය සම්පූර්ණ කළහොත් යන විශ්වාසය. ඔතෙන්ට ගියා හිතවතුනි සිටු කුමාරවරු දෙන්නෙක්. කවුද? උපතිස්ස හා කොලිත. කෝලිත උපතිස්ස යන යහළුවන් දෙන්න. තරුණයින් දෙන්නෙක්. මේ ගිරග්ග සමජ්ජයෙහි මාසයක් දෙකක් කළ උත්සවයක් බලනකොට එයින් කළකිරුණා ඒ දෙන්නා. සසර කළකිරුණා. ගිරග්ග සමජ්ජයෙහි කළ මේ ජනතාව රජගහ නුවර පිරිස එහි හැසිරුණු ආකාරය අනුව මේ කුමාරවරු දෙදෙනා සසර කළකිරුණා. සසර කළකිරිලා බුදුහාමුදුරුවන් ලඟට ගිහින් මහණ වෙලා රහත් වෙලා සැරියුත් හා මුගලන් යන අගසවුවන් බවට පත් වුණා. ඔතනින් වැටහෙනවා කළකිරුණේ මොකද කියල නෙව. අන්න කළකිරෙන තරමට සශ‍්‍රීකත් ව කටයුතු කළා මහජනයා ගිරග්ග සමජ්ජයේ. මේකත් ඒ වගේ තැනක් ගිරිබණ්ඩ පූජාව. මේක මොහොතකට අමතක කරමු.
දැන් අපි එනවා සීගිරියට. සීගිරියෙත් මෙ වැනි ම උත්සවයක් කළ බවට සාක්‍ෂි අපට සීගිරි ගීවල පෙනෙනවා. සීගිරි ගී කියවන්නන් මෙතෙක් දැනගෙන සිටි ඒ දේ සියල්ල අමතක කරල එහි අර්ථ සඳහා වෙහෙසෙන්න. වැටහේවි කාන්තාවන් රාෂියක් සීගිරියට ගිහිල්ල තියෙනවා. ඒ කාන්තාවන් සමහර දෙනා හිනහවෙලා තියෙනවා. කතාකරල තියෙනවා. ගී ගයල තියෙනවා. අඬලා තියෙනවා. මෙහෙම අමතල තියෙනවා. මෙහෙම අමතල තියෙනවා. මල්වලින් අමතල තියෙනවා. මල් මාලාවලින් අමතල තියෙනවා. හමුවෙල තියෙනවා එකිනෙකා. අඬල කළකිරිල ගිහිල්ලත් තියෙනවා. කොලිත උපතිස්ස වගේ කළකිරිලත් තියෙනවා. දැන් මේ අයගේ චර්යාව සීගිරියට නැගල හැසිරුණ හැටි තමයි අර ගීවල තිබෙන්නේ. ව්‍යාකරණ වාග්විද්‍යාව ආදිය පමණක් නොවේ. ඒ අය හමුවෙන්න තවත් කට්ටිය සීගිරි ගිහිල්ල තියෙනවා. මේ කාන්තාවන් හරිම ලස්සන කාන්තාවන් තරුණ කාන්තාවන් එහෙ ගිහිල්ල මෙහේ මේ මේ කටයුත්ත කරමින් ඉන්න කොට තරුණ පිරිමි පිරිසකුත් ගිහිල්ල තියෙනවා. මේ සියලූ දෙනා එක්කහු වුණ තැනක් තමා සීගිරිය. ඒ පිළිබඳ විස්තර කිරීමට දැන් වේලාවක් නැති නිසා මා මේ අර්ථ සම්පීණ්ඩනයක් පමණයි ඉදිරිපත් කරන්නෙ. සීගිරියේ පැවතිලා තියෙනවා එක්තරා උත්සවයක්. සශ‍්‍රීකත්වය සඳහා උත්සවයක්. තරුණ පිරිසගේ උත්සවයක්. හමුවීමේ උත්සවයක්. සීගිරියේ පාදමෙහි පාදමෙහි තියෙන කැළැවෙහි තරුණයන් තරුණියන් හමුවෙලා තියෙනවා. සීගිරි බෙයෙදෙහි හමුවෙලා තියෙනවා. සීගිරි කන්ද මුදුනෙහි හමුවෙලා තියෙනවා. මේ සියල්ල ඒ ගීවල තියෙනවා. මෙන්න මෙතනින් කුමක් ද වැටහෙන්නේ. අනාගමික, බෞද්ධ නොවන එක්තරා හමුවක් තරුණයන් ගේ හමුවක් සශ‍්‍රීකත්වය සඳහා සීගිරියේ පැවතිලා තියෙනවා, අවුරුදු පතා හෝ යම් යම කාලපරිච්ෙඡ්ද ඇතිව රාජානුග‍්‍රහය ම ඇතත් නැතත්. බොහෝ පොහොසතුන්ගේ, බොහෝ උගතුන්ටගේ ස්වාමීන් වහන්සේලාගේ, ප‍්‍රභූවරුන්ගේ, විදේශිකයන්ගේ සහයෝගය ඇති ව.
මේ රූප දැන් කුමක් ද? එකතැනක තියෙනවා ඒ ගීයෙහි ඔබට මල් අතට දී මා ඔබගේ රූපය ඇන්දෙමි මම මේ චිත‍්‍ර ශිල්පියෙක් කතා කරන්නේ. කවිය හැදූ චිත‍්‍රශිල්පියා. ඔහු කවියෙක් සේ ම චිත‍්‍ර ශිල්පියෙක්. එ තුමා මේ කාන්තාව ගේ රූප අර භිත්තියේ ඇදල කියනව මට ස්වර්ගයක් සේ වැටහුනා, සීගිරිය මට ස්වර්ගයක් එහෙම කළොත්. ඔබ තුමිය මල් අතින් අරන් ඉන්න රූපය මම ඇන්ද මෙතන. තවත් තැන්වල සීගිරිය මත තිබී කාන්තාවන්, ගී ගැයූ කාන්තාවන්, බළාපොරොත්තුවෙන් හිටි කාන්තාවන් මේ සියලූ දෙනාගේ හැඟුම් අර ගී වල පවතිනව. එක විශේෂ වටිනාකමකින් යුක්ත ගීයක එක තැනැත්තෙක් කියනවා අග්නෙනි අත් සලවු අග්නෙනි කියන්නේ අඟනෙනි, කාන්තාවනි අත් සලවු නව බක් ලසන් දුන් මිනිසක්මි නොවජන්නේ අග්නෙනි අත් සලවු – මට එන්න කියන්න මෙහෙම එන්න කියන්න. අත් සලවු. නව බක් ලසන් දුන් මිනිසක්මි නොවජන්නේ – අලූත් බක් මාසේ හඳ දැකල ආපු මා වැනි තැනැත්තෙක් ප‍්‍රතික්‍ෂේප කරන්න එපා. වැටහුනා ද? නවබක් ලසන්, මේ මෑතක් වනතුරු අපි ගමේ දි බැලූවා. අලූත් බක් මාසේ හඳ. සිංහල අවුරුද්දෙන් පස්සේ අපි බලනව නේද හඳ නැද්ද? දැන් නම් නැහැ කොළඹ මම හිතන්නේ අපේ ගමේ තාම කරනව. අපේ‍්‍රල් මාසේ 13-14 පහුවෙනකොට කවද හෝ සුමාන දෙකක් ඇතුළත නව හඳක් පායනව. ඒක තමයි හඳ බැලීමේ උත්සවය. ඒ හඳ බැලීම මම කරල ආවේ කාන්තාවෙනි, ඒ නිසා මාව ප‍්‍රතික්ක්‍ෂේප කරන්න එපා. අත් සලවු – මෙහෙම කරල මට කතාකරනවා. මාව වර්ජනයක කරන්න එපා. මම අලූත් අවුරුදු හඳ බලල ආව තැනැත්තෙක්. මෙයින් අපට වැටහෙනවා දැන් එක්තරා ඓතිහාසික සත්‍යයක්. සිංහල අලූත් අවුරුද්දේ ආරම්භය හෝ අවස්ථාව නොවේද මේයින් පෙන්නන්න යන බව. මෙබඳු අලූත් අලූත් අදහස් සමූහයක් සීගිරියෙන් නැඟිගෙන එන බව මා ඔබ සියලූ දෙනාට මා නව අදහසක් වශයෙන් ඉදිරිපත් කරන්නට කැමතියි.
සීගිරිය රජ දහනක් නොවේ. අපේ පුළුල් සාමාන්‍ය මතිමතාන්තර ටිකක් තියෙනවා. සීගිරියේ රාජධානියක් තිබුනේ නැහැ. කොහේවත් සාක්‍ක්ෂියක් නැහැ. කාශ්‍යප රජතුමා තමන්ගේ රාජධානිය පිහිටුවාගෙන මාළිඟාවේ විසූ බවක් කොහේවත් සඳහන් වන්නේ නැහැ. මෙය නගරයක් ද නොවේ. කොහේවත් නෑ මෙ තරම් ගී සිය ගණනක් තියෙනවා කොහේවත් නෑ සිගිරිය නගරයක් බව. නගර කියන වචනය, නුවර කියන වචනය, පුර කියන වචනය සීගිරි ගී වල ඇත්තෙ ම නෑ. මහාවංශයෙත් සඳහන් නෑ. එකම දේ සීගිරිය වටහා ගැනීමට ඒ මට්ටමෙන් මහාවංශයේ තියෙනවා මුගලන් රජතුමා තමාගේ සහෝදරයා මැරුණු නිසා තමාගේ හිත සනසගත්තා තමාට තමා ගේ අයියා මැරීමට අවස්ථාවක් නොතබා තමා ම මරා ගත්ත එක. ස්වයං ඝාතණයක් කරගත්ත කාශ්‍යප. ඉතා විරළ රජ කෙනෙක්. වීර රජ කොනක්.
මට දවසක් දා ගල්කිස්සේ දි ජර්මන් හමුදාපතියෙක් හමුවෙලා මේ චරිතය අගය කළා එ තුමා. මේ මොහොතෙන් එ තුමා මොහොතෙන් දිනන්න ගිය යුද්ධය කාගේවත් වරදක් නොව ස්වාභාවික බාධකයක් තිබුණ නිසා එ තුමා දන්නවා දැන් මැරෙනවා ඒ මොහොතේ කඩුව ඇදල ඇරගෙන බෙල්ල කපල මෙන්න මෙහෙම පෙන්නල මැරිල වැටුනා. මේ වගේ රජ කෙනෙක් ගැන මා අහල නැහැ ඒ ජර්මානු සෙනෙවියා මට කිවුවා. ඉතා ම විරල වීර චරිතයක් සහිත තැනැත්තෙක් කාශ්‍යප. කාශ්‍යප ගැන සීගිරිය ගැන මහාවංශයේ ගී 11 තියෙන්නෙ. ඒ 11 නැහැ දුටුගැමුණු රජතුමාට වගේ මහා ප‍්‍රශස්ති කියල නෑ. පරිච්ඡේද ගණනක් යොමුකරල නෑ කාශ්‍යපට මහාවංශය. ශ්ලෝක ගාථා 11ක් තියෙනවා. ඒ ගාථා 11 තියෙන දේ ඇති හිතවතුනි, කාශ්‍යප කවුද කියල වටහාගන්න. වෙන රජවරු කරපු සියලූ දේ කාශ්‍යපත් කරල තියෙනවා. සමාජ වැඩ, පරිසර දියුණු කිරීම, ආගමික වැඩ, රාජ්‍ය වැඩ වෙන රජ කොනකු වගේ ම කාශ්‍යප ඒ අවුරුදු 18 දී කරල තියෙනවා ඒ ගී ගාථා 11 තියෙනවා. ඒ සියල්ල අතරෙහි සීගිරිය ආලකමන්දාවක් වන්න ගොඩනැංගුවා. සීගිරිය නගරයක් බවවත් තමා එහි වාසය කළ බවවත්, තමා ගේ අගනුවර වූ බවවත් තමා ගේ බලකොටුව වූ බවවත් කොහේවත් කියල නෑ. හැබැයි නගරාංග සීගිරියෙහි තිබුණා. නගරයකට අයත් වන භෞතික ලක්‍ෂණ තිබුණා. ඇළ තිබුනා. පරිකාව නගරයකට අවශ්‍ය. උද්‍යානයක් තිබුණා. තාමත් තියෙනවා මෙය. තාප්පෙ තිබුණා නගරය අවට. තුන් පේළියක් තිබුණ ඒව. නගරයකට අවශ්‍ය අංග තිබුනා. ඒ සේ ම මාලයෙන් මාලය අලංකාර කරපු තව තව පර්වතයත් උද්‍යානයක් අතර තවත් මාලක තිබුනා. ඒ අතරින් මේ අපූර්ව දෙයක් කැටපත් පවුර. ඒකේ ලියාපු දේ සහා උඩ නිර්මාණය කළ මාළිඟාව සහ මැද බෙයෙදෙහි චිත‍්‍ර සමූහය. මේ සියල්ල එ තුමා කළා රාජකීය සෞන්දර්යවාදියෙක් වශයෙන්. කාශ්‍යප කළේ කුමක් ද අන්තිමට. යුද්ධයෙන් පැරදීම නොව දිනීම ලැබුවා. තමා ගේ සහෝදරයා මැරීමේ අවස්ථාව, ඉතා අයහපත් අවස්ථාවක් ඒකෙන් මම බේරුණා කියල සතුටින් අර සියලූ වස්තුව රැස්කරල ආපහු එ තුමා ගියා කොහාටෙයි ගියේ, නගරං වරං. වර නගරයට ගියා පුර වරයට විශාල නගරයට ප‍්‍රධාන නගරයට කාශ්‍යප ගියා. කොහාටද ගියේ අනුරාධපුරයට. අනුරාධපුරය තමා තාම ප‍්‍රධාන නගරය. එ තුමා මෙතන මේ අගනුවරින් ගියා නම් අත්හැරපු අගනුවරට, ඒක කියයි වෙනම. මෙය අගනුවරක් නොවේ. එ තුමා මේ සියලූ වස්තුව පටවාගෙන එ තුමා ගියා තමාට හිමි අගනුවරට. කිසිම හේතුවක් අපට සොයා ගන්නට අමාරුයි සීගිරිය නගරයක් ද? බලකොටුවක් ද? අගනුවරක් ද? රාජධානයක් ද? යන බව. සීගිරිය ලංකාවේ ආලකමන්දාව යන තරමට අපට නිගමනය කළ හැකියි.
හිතවතුනි, මේ සීගිරිය පිළිබඳ ව අමුතු දෘශ්ටියකින් යුතු ව මා ඉදිරිපත් කළ අදහස ඔබ සියලූ දෙනාගේ අවබෝධය සඳහා විවේචනය සඳහා පරණවිතාන ගේ නාමයෙන් ඉදිරිපත් කරනවා, එ තුමාට ගෞරවයක් වශයෙන් මේ අවස්ථාවේ දී. මාගේ දේශනය මෙතනින් මා කෙළවර කරනවා අසාගෙන සිටි ඔබ සියලූ දෙනාට ආරාධනය කරමින්, මෙය විවේචනයට පත් කොට එය අප ගේ ඉතිහාසයෙහි පැවතුණු එක්තරා සියලූ උත්සව අතරින් ඉතා වැදගත් උත්සවයක් බව කල්පනා කිරීමට අමුතු දෘශ්ටිකෝණයකින් යුක්තව සීගිරිය පිළිබඳ අවබෝධයක් ලබාගැනීමට සියල්ල සීගිරියට ගෞරවයක් වශයෙන් සීගිරිය පිළිබඳ අධ්‍යයනය කොට සීගිරිය පිළිබඳ නොයෙක් න්‍යායන් මතිමතාන්තර ඉදිරිපත් කළ ඒ සියල්ලන්ටත් ගෞරවයක් වශයෙන් මා ඉදිරිපත් කරමින් ඔබ සියලූ දෙනා ගේ ප‍්‍රශ්න මේ පිළිබඳ තවත් දේශන ආදිය ඇද්දො හෝයි යන සැකයෙන් ඒ සියල්ල ඉදිරිපත් කිරීමේ අවස්ථාවක් සලසමින් මා මොහොතකට නිහඬ වෙනවා ඔබ සියල්ලට මේ වේදිකාව භාර කරමින්.
බොහොම ස්තූතියි.