වත්මන් වැදි නායක ඌරුවරිගේ වන්නිල ඇත්තන්ගේ ප්රිය බිරිඳ වූ ඌරුවරිගේ හීන්මැණිකා මාතාව ද නොබෝදා කොරෝනා වසංගතයට ගොදුරුව මියගිය අවසානවන්ත පුවත අපට ආරංචි විය. තම උපන් ගමෙන් අඩියකදු හෝ පිටතටට නොගිය විදේශ ගුවන් බලපත්රයක් තියා උප්පැන්න සහතිකයකදු නැති ඌව බින්තැන්න ආදී වැදිරටවල වෙසෙන අතිශය කුලෑටි වැදිසමාජිකයෙකුට වුවද ඈත පිටරක සම්භවය වූ වසංගත රෝගයක් වැළඳීමට තරම් අප වසන ලෝකය කුඩා වී ඇත. එහෙයින් මේවන විට දඹාන ඇතුලු ඌව බිම්තැන්නෙත්, දානිගල, හේනබැද්ද, නිල්ගල රතුගල සහ සීතල වන්නියේත් දිවිගෙවන මොරානේ, උණාපනේ, නැබුදන්, අබල, තල මෙන්ම ඌරුවරිගේ වරිග පරම්පරාවල වන්නිල ඇත්තන්ට ද මේවන විට ගෝලියව පැතිරෙමින් පවතින කෝවිඩ් වසංගතයෙන් ගැලවීමට නොහැකි වී ඇත.
කෝවිඩ් 19 වසංගතය වූ කලී මානවයා විසින් මෙතෙක් මුහුණ දුන් සියලුම අර්බුදධවලට වඩා සංකීර්ණ තත්ත්වයක් බව එක්සත්ජාතීන්ගේ මහලේකම්වරයා විසින් සඳහන් කරන ලද්දේය. එමඟින් ඉතා දරුණු සෞඛ්ය ගැටළු මෙන්ම සමාජ ආර්ථික ප්රතිවිපාක මානව ශිෂ්ටාචාරය වෙත ඇති කිරීමට මේවන විටත් සමත්වී ඇත. එමෙන්ම එහි බලපෑම අප සමාජය තුළ සිටින ඇතැම් ප්රජාවන් වෙත විසමානුපාතිකව එල්ලවෙමින් ඇත. විශේෂයෙන්ම ස්වදේශික ජනතාව වැනි ව්යුහමය වශයෙන් විෂමතාවන් සහිත, ඉතා විශාල වශයෙන් නොතකාහැරීමට ලක්ව ඇති සහ ප්රමාණවත් නොවන සෞඛ්ය සහ සමාජ ආරක්ෂණ පද්ධති නොමැති කොටස් වෙත මෙහි බලපෑම විශාල වශයෙන් ඇති වීම අසමාන්ය දෙයක් නොවේ.
කොරෝනා වෛරසයේ ව්යාප්තිය සහ ප්රබලතාව නිසා බ්රසීලයේ ජීවත්වන ආදීවාසී ජනතාවද මේ වන විට සම්පූර්ණයෙන්ම වඳවී යාමේ තර්ජනයකට මුහුණ පා සිටින බව බීබීසී ප්රවෘත්ති ජාලය පසුගිය වර්ෂයේදී සඳහන් කර සිටියේය. එනම් කොරෝනා වෛරසය මඟින් ඇති කරන ස්වසනාබාධ ආදී රෝගී තත්ත්වයන්ට ලක්ව දැනටමත් ස්වදේශීකයන් විශාල ප්රමාණයක් මියයෑම හේතුවෙන් මෙම වෛරසය මඟින් එම ජනතාවගෙන් විශාල කොටසක් අසාධ්ය තත්ත්වයට පත්කළ හැකි බව එමඟින් දැක්විණි. පර්යේෂකයන් පිරිසක් විසින් අනතුරු අඟවා ඇත්තේ 1960 දශකයේ දී මෙම ආදීවාසී කොටස් අතර ව්යාප්ත වූ සරම්ප රෝගය තරම්ම බලපෑමක් මෙමඟින් ද ඇති කළ හැකි බවය. එකල සරම්ප රෝගය වැළඳුන පුද්ගලයින්ගෙන් සියයට නමයක පිරිසක් මිය ගියේය. මෙහි ඇති බරපතලම තත්ත්වය නම් මෙම වෛරසය වඩාත් අසාධ්ය වන්නේ වැඩිහිටි ප්රජාවට වීමයි. එහිදී ආදිවාසී කොටස්වල සිටින සාම්ප්රදායික දැනුමින් යුත් බොහෝ පිරිසක් එයට ගොදුරුව මිය යා හැකිය. එනම් එකී ආදි කොටස් සතුව ඇති ස්වදේශික ඥානය මතුපරම්පරා වෙත ලබාදීමට සිටින වැඩිහිටි පිරිසක් අහිමි වීම එම ස්වදේශික කොටස්වල මතු පැවැත්මට වෛරසය මඟින් ඇති කරන බලපෑමට අමතර බලපෑමකි.
මෙයින් ගැලවීමට දක්වන ප්රතිචාරයක් වශයෙන් ඇතැම් ආදී වාසී කොටස් කුඩා කණ්ඩායම්වලට කැඩී වනය තුළට වැදී දිවි ගෙවීමට කටයුතු කරමින් සිටී. පෙර වසංගත තත්ත්වයන්ගෙන් ගැලවීම සඳහාද ඔවුන් විසින් අනුගමනය කළ ක්රියාමාර්ගය වූයේ එයයි. බොහෝ ස්වදේශික කොටස්වලට වෛරසයෙන් බේරීම සඳහා මේ වන විට ගෝලීය මට්ටමින් මන්ත්රයක් සේ ජපකරන හොඳින් අත්සෝදන්න යන වෛද්ය උපදෙස් පිළිපැදීම සඳහා පුරුද්දක් නොමැති අතර ඒ සදහා අවශ්ය සබන් සහ වෙනත් සනීපාර්ක්ෂක ද්රාවණ භාවිතය පිළිබඳ පුරුද්දක් සහ අවබෝධයක් ද ඔවුන් අතර නොමැත.
එකී කාරණා සැලකිල්ලටගෙන ඔවුන් පරිහරණය කරණ දෑ අන් අය සමඟ හුවමාරු කර ගැනීමෙන් වළකින ලෙස ඔවුන් ව දැනුවත් කර ඇති අතර සහ දරුවෙකු ප්රසූත කිරීමෙන් පසුව අනුගමනය කරණ විදිපිළිවෙත් හා සමාන සාම්ප්රදායික පිළිවෙත් අනුගමනය කරමින් වෛරසය වැළඳුන පුද්ගලයින් සමඟ ආශ්රයෙන් වළකින ලෙසට ඔවුන්ව දැනුවත් කර ඇත. එහෙත් බොහෝ ස්වදේශික කොටසක් ජීවත් වෙන්නේ මනා සෞඛ්ය පහසුකම් සහිත ප්රවේශවල නොවීමද මෙම අවධානම තව තවත් වැඩි කරන තත්ත්වයක් වී ඇත.
මේ වන විට ගෝලීය තත්ත්වයද මෙය මය. එනම් ඕස්ට්රේලියාවේ, කැනඩාවේ මෙන්ම ලංකාවේද ආදිවාසි ජානාවාස වල සීමාමායිම් පිටත පුද්ගලයින් සඳහා තර කරන ලද්දේ මෙම වසංගතයයෙන් බේරීම සඳහාය. එහෙත් සමස්තයක් වශයෙන් ගත් කළ ගෝලීය ආදීවාසී ප්රජාවෙන් මිලියනයකටක් වඩා පිරිසකට වෛරසය වැළඳිය හැකි බවද එයින් පුද්ගලයින් පනස්දෙදහසකට ආසන්න පිරිසක් මියයෑමට ඉඩ ඇති බව ද මේ වන විට ගණන් බලා ඇත. එය සංඛයාත්මකව වෛරසය වැළඳීමෙන් මිය යන දළ මරණ අනුපාතිකයට සාපේක්ෂව වැඩි අගයකි. එයට ප්රධාන වශයෙන්ම හේතු වී ඇත්තේ එකී ස්වදේශීක කොටස් අතර පවතින අවම සෞඛය ආරක්ෂණ පුරුදු සහ පුද්ගල ප්රතිශක්තිකරණ ම්ටටම්වල හීනතාවයි.
මෙකී සියලුම තත්ත්වයන් සැලකිල්ලට ගත් ස්වදේශික ජනයාගේ ගැටළු පිළිබඳවූ එක්සත් ජාතීන්ගේ අන්තර්නියෝජිත-සහයෝගීතා කණ්ඩායම (IASG) කෝවිඩ් 19 වසංගත තත්වයෙන් ස්වදේශික ජනකණ්ඩායම් වෙත ඇති කරනු ලබන බලපෑම වළක්වා ගැනිම හරහා එකසත් ජාතීන්ගේ පද්ධතිය තුළ ඇති සියළුම නියෝජිත ආයතන විසින් කෝවිඩ් 19 තත්ත්වය සඳහා දක්වන ප්රතිචාර සහ ක්රියාකාරීත්වය තුළ ස්වදේශික ජනයාගේ අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ එක්සත් ජාතීන්ගේ ප්රකාශනය සහ 1989 දී ඇති කරගත් අංක 169 දරණ අන්තර්ජාතික ශ්රම සංවිධානය සහ ගෝත්රික ජනයා පිළිබඳ වූ ප්රකාශන සහය කොට ගනිමින් ස්වදේශික ජනයාගේ අයිතිවාසිකම් සහ අවශ්යතා සුරක්ෂිත කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමුකළ යුතු බවට අවධාරණය කරයි. ඔවුන් ඒ සඳහා විහේෂ මාර්ගෝපදේශන මාලාවක් මේවන විට නිකුත් කර ඇත.
එක්සත්ජාතීන්ගේ ආයතන පද්ධතිය මඟින් වසංගතය කෙරෙහි දක්වන ප්රතිචාර තුළ කිසිවෙකු මඟ නොහැරිමට කටයුතු කළ යුතු බව එමඟින් දක්වා ඇත. මෙවැනි සන්දර්භයක එකී ප්රතිචාර මඟින් ස්වදේශික ජනකණ්ඩායම් මුහුණ දෙන සුවිශේෂී අවධානම් සහ ආන්තරා තත්ත්වයන් ආවරණය කිරීමටත් ඒ සඳහා ස්වදේශික ජනයාගේ සක්රීය සහභාගීත්වය තහවුරු කරගැනීමටත්, ස්වදේශික ජනයා අරමුණු කරගත් වැඩසටහන් ක්රියාත්මක කිරීමටත් වගබලා ගත යුතුබව අවධාරණය කරයි.
එමෙන්ම ස්වදේශික ජනකණ්ඩායම් කෝවිඩ් 19 වසංගතයට එරෙහි සටනේදී සහභාගී කරගතයුතු අත්යාවශ්ය කොටකරුවන් ලෙස හඳුනාගැනීමේ වැදගත්කමද එමඟින් අනාවරණය කර ඇත. මක්නිසාද යත් තමන්ගේ සෞඛ්ය මට්ටම් සහ ආහාර සපයා ගැනීමේ ක්රම මෙන්ම ජෛවවිවිධත්වය ආරක්ෂා කරගැනීම සඳහා ස්වදේශික ආයතන සහ පුද්ගලයින් සතු දැනුම් පද්ධතිවල දායකත්වය විශාල වශයෙන් කොව්ඩි 19 වසංගතයට ප්රතිචාර දැක්වීම සහ එයින් සුරක්ෂිතවීම සඳහා දායතක්වයක් සපයනු ඇති නිසාය.
මෙවන් පරිසරයක මෙරට ස්වදේශික ජනයාගේ තත්ත්වය ඉතාම ඛේදජනක තත්ත්වයක පවතින බව අපට නිරීක්ෂණය කළ හැකි දෙයකි. හීන් මැණිකා මැතිණියගේ අභාවය එහි සංකේතීය නිරූපණය විය හැකිය. මීට දශක පනකට පමණ පෙර දඩයමක් කරගෙන, මිපැණි ටිකක් එකතු ගොට වල් අලයක් ගලවාගෙන දිවිගැහැට සරිකරගත් ඔවුනට මහජාතියේ පිනෙන් උරුම වුයේ තම මුල්බිම් පවා අතැර ගොස් අශ්රීක බිම පළාත්වල ආගන්තුක පිරිසක් ලෙස දිවිගෙවීමටය. පුරුදු වනසරණ පැතීම හිරේවිළංගුවේ වැටීමට කරුණු කාරණා සකස් කළ නිසා නුපුරුදු හේන්ගොවිතැනට හුරුවීමත් සිංහල් පවුල්වල වහල් සේවලේ නිරත වීමට සිදුවීම නිසා ඔවුන්ගේ තත්ත්වය වඩාත් නරක අතට හැරුණි.ඔවුන් ආර්ථිකමය වශයෙන් වඩාත් ද්රරිද්ර කොටසක් බවට පත්වූ අතර පෝෂණීය මට්ටම් පහළයාම නිසා පුද්ගලයින් අතර ප්රතිශක්කිකරණ මට්ටමද පහළ ගියේය.
මේ පැමිණ ඇත්තේ වෙනදා ලෙඩක් දුකක් වූ විගස ඌව බින්තැන්නේ වසන රේරන්ගේ ගල යකාට හෝ රෝග දුරුකරදෙන මාවරගල පනික්කියාට යන නෑ යකුන්ට යාදිනි කියා මතුනොව මාවරගල විසූ හන්තානේ මහවැදි උන්නැහෙටවත් වලිම්ගල ගල මත්තේ විසූ වලිම්ගල පනික්කියාටවත් මැදිහත් වී සුවකළ හැකි වසංගතයක් නොවවන බව නම් වරිග පර්ම්පරාවේ මහනිලකාර ඌරිවරිගෙ වන්නිල ඇත්තන් නොයෙක් වර මාධ්ය හමුවේ කළ කතා බහෙන් පැහැදිලි වෙයි. ඒ මතුනොව මතු යහපත සඳහා කරන කිරිකොරහ, කොළ මඩු යන කවර නැටුමක් නටාවත් එළිවිය නොහැකි මහ කන්දෙ යකාටත් වඩා මේ කොරෝනා යකා බලවත් බව දේශදේශාන්තරවය තරමක් කරක්ගසා ඇති ඔහු දැනටමත් දන්නවා ඇත.
ලොව අන් සෑම තැනකම වාගේ අප රටේ වෙසෙන ආදීවාසීන්ගේ සමාජ ආර්ථිකසහ සෞඛ්ය තත්ත්වයන්ද සතුටුදායක මට්ටමක නැත. ඔවුනගේ ළමා ප්රජාවේ මෙන්ම වැඩිහිටි ප්රජාව අතරද මේවන විට මන්දපෝෂණ මට්ටම ඉහළ අගයක පවතින බව මෑතකදී ශ්රී ජයවර්ධනපුර විශ්ව විද්යාලයේ භෞතික මානවවිද්යා අංශය මඟින් කළ පර්යේෂණයකින් හෙළිවිය. එනම් පෝෂණීය මට්ටම පහළ යාම නිසා විශාල පිරිසක් විටමින් ඌණතාවට ලක්වීම සහ එමඟින් රක්තහීනතාව ඇති වීම මෙන්ම, තවත් පිරිසක් අතර ඔස්ටියෝපොරෝසිස් රෝගය බහුල වශයෙන් වාර්තා වීම යනාදී කරුණු මඟින් පුද්ගල ප්රතිශක්ති හීන විශේෂ කණ්ඩායක් ලෙස ඔවුන්ව හඳුනා ගෙන ඇත.
එමෙන්ම වැදිගම්මාන ආශ්රිතව සිදුකළ අන් පර්යේෂණ වලින් ආදිවාසී ප්රජාව අතර බහුල වශයෙන් නිදන්ගත රෝග වාර්තාවන බව සොයාගෙන ඇත. එනම් දඹානේ වැදි ප්රජාවෙන් 42% ක ප්රතිශතයක්ද, හෙනානිගල වැදි ප්රජාවෙන් 33% ක ප්රතිශතයක් ද රතුගල සහ පොල්ලෙබැද්දේ පිළිවෙලින් 29% හා 28% ක ප්රතිශතයක් වශයෙන් මෙම රෝග එකී ප්රජාව තුළ ව්යාප්තව පවතින බව කොළඹ විශ්වවිද්යාලයේ සමාජවිද්යා අංශයෙහි මහාචාර්ය ප්රේමකුමාරද සිල්වාගේ සඳහනකින් පැහැදිලි වෙයි. මෙම නිදන්ගත රෝග අතරින් වැදි ජනතාව අතර ඇදුම රෝගය බහුලව පවතින බවද එය ප්රතිශතයක් වශයෙන් 21% ක් බවද එම වාර්තා දක්වයි. මේ අනුව මෙම වසංගත තත්ත්වයෙන් විශාල වශයෙන් බලපෑමක් එල්ල කරන්නේ පෙනහළු පද්ධතියට නිසා එය වැළඳීමෙන් ආදීවාසීන් විශාල කොටසක් අසාද්ය තත්ත්වයට පත්විය හැකිය. තවද සුදුසු මට්ටමේ පානීය ජල හිඟතාව නිසා නිල්ගල රතුගල ආදී වැදිරටවල සිටින වන්නිලඇත්තන්ගෙන් වැඩි පිරිසකට වකුගඩු ආදී බෝනොවන රෝග බහුලවීම ද මෙම වසංගතය ව්යාප්තවීම අභිමුව හඳුනාගත යුතු ප්රබල සෞඛ්ය ගැටලුවකි. එමෙන්ම වැදිජනතාව අතර සැලකිය යුතු පිරිසක් අතර සෞඛ්යආරක්ෂක වැසිකිලි පහසුකම් පැවතියද අදටත් නිල්ගල, රතුගල,හෙනානිගල සහ පොල්ලෙබැද්ද යන වැදිරටවල වන්නිලඇත්තන් බොහෝමයකට සෞඛ්යආරක්ෂිත වැසිකිලි පහසුකම් නොමැති අතර වෙනත් සනීපාරක්ෂක පිළිවෙත් කිරීමේ පුරුද්දද අවමය. මෙවැනි තත්ත්වයක් තුළ මෙම වසංගතය වැදිරටවල පැතිරෙන්නට ගතහොත් එය අන් ප්රෙද්ශවල ව්යාප්ත වීමෙන් අතිකරන බලපෑම විශාල විය හැකිය. එහෙයින් වෛරසයේ ප්රබලතාව මෙන්ම ගෝලීය ආදිවාසී කොටස් වෙත එමඟින් ඇතිකර ඇති බලපෑම සහ අප රටේ සිටින ආදීවාසී කන්ඩායම්වල සෞඛය මට්ටම් යන කාරණා සැලකිල්ලට ගෙන රජය ප්රමුඛ නිසි බළධාරීන් ඒ පිළිබඳ වඩාත් අවධානය යොමුකළ යුතු තත්ත්වයකට අප එළඹ ඇත. ඒ සඳහා එක්සත්ජාතීන්ගේ ස්වදේශික ජනතාවගේ ගැටළු පිළිබඳවූ අන්තර්-නියෝජිත සහයෝගීතා කණ්ඩායම විසින් හඳුන්වා දුන් මාර්ගෝපදශනමාලාව මාර්ග සිතියමක් කරගත හැකිය.
එක්සත්ජාතීන්ගේ ස්වදේශික ජනතාවගේ ගැටළු පිළිබඳවූ අන්තර්-නියෝජිත සහයෝගීතා කණ්ඩායම මඟින් හඳුනාගත් ස්වදේශික ජනයා විසින් මුහුණදෙන සුවිශේෂී අවධානම් තත්ත්වයන්
- ස්වදේශිකජනයා සමාන්ය දිළිඳු පුරවැසියන්ටත් වඩා තුන්ගණයක් පමණ අන්ත දිළිඳුබවින් පීඩාවට පත් කොටසකි.එම නිසා ඔවුන්ට අවශ්ය ආහාර මිලදී ගැනීමට රැස්කර තබා ගැනීමට හෝ අවශ්ය ඖෂධ හෝ ප්රතිකාර සඳහා ගෙවීමට මෙන්ම රෝගී භාවයට පත්වූ විට ජීවිතය පවත්වාගෙන යාමට අවශ්ය සමාජ සුරක්ෂිතබවක් නොමැතිය.
- එමෙන්ම ස්වදේශීක කණ්ඩායම්වලට ගුණාත්මක බවින් යුත් සහ සංස්කෘතික මට්ටම් අනුව යොමුවිමට ඇත්තේ ඉතා සීමිත සෞඛ්ය පහසුකම් ප්රමාණයකි.එවන් තත්ත්වයන් නිසා දැනටමත් ඔවුන් තුළ ඇති ඉහළ ළදරුමරණ අනුපාතය සහ අඩ ආයූ අපේක්ෂාව යන කාරණා සඳහා බලපාමින් ඇත.එහෙයින් එවන් පසුබිමක කෝවිඩ් 19 වසංගත තත්ත්වය තුළ ඔවුන්ට ලැබිය යුතු සෞඛ්ය ආරක්ෂාව අවම වන අතර රෝගය සොයා ගැනීම සඳහා අවශ්ය පරීක්ෂණ කරවාගැනීමට සහ දැනටමත් රෝගී වූවන් රැක බලා ගැනීම සඳහා අවශ්ය පහසුකම් නොමැත.
- ස්වදේශික කණ්ඩායම් අතර දැනටමත් බෝනොවන රෝග සහ වසංගත රෝග වාර්තාවීමේ ඉහළ අනුපාතයක් ඇත. සැබවින්ම ඔවුන් සතු අඩු ප්රතිශක්තිකරණ මට්ටම් නිසා නව රෝගවලින් ආරක්ෂා වීමටද නොහැකිය.
- සෞඛ්යාරක්ෂිත පානීය ජලය ලබාගැනිමට ඇති අපහසුව, සනීපාරක්ෂක කටයුතු සහ ප්රමාණවත් පෝෂණයක් හිමි නොවීම මෙන්ම පොදු පහසුකම් සඳහා ප්රෙව්ශ වීමට ඇති අඩු ඉඩකඩ ස්වදේශික ජනයා අත්විඳින අපහසුතා ලෙස හඳුනාගත යුතුය.එහෙයින් වසංගතයෙන් බේරීම සඳහා සබන්වලින් අතසේදීම වැනි සෞඛාක්ෂිත ක්රමවලට හුරුවීම වැනි දේ ස්වදේශික ජනයාගෙන් බලාපොරොත්තුවිමට අපහසු කාරණාය. (මේ සඳහා ඔවුන් සතු අඩු සෞඛ්ය සාක්ෂරතාවද හේතුවෙයි.)
- බොහෝරටවල සිටින මිලියන ගණනක් වූ ස්වදේශික ජනයා පිළිගැනීමට ලක්නොවීම මඟින් ඔවුන් ස්වදේශික ජනයා ලෙස හඳුනාගැනීමට, ඔවුන් පිළිබඳ නිවරැදි සංඛ්යා ලේඛන හිඟකම යන ගැටලුවලට මුහුණ දිමට සිදුවෙයි. මෙම නිසා මුලික පොදු සේවා පහසුකම් සහ ආර්ථික සහන පැකේජයන් (economic compensation packages ) වලට හිමිකම දැරීම මගහැරීයනු ඇත. ගුණාත්මක සහ ප්රාමාණික දත්තවල හිඟකම ස්වදේශික කණ්ඩායම් වලට කෝවිඩ් වසංගතයෙන් සිදුවන සැබෑ බලපෑමේ තරම නිවරැදිව ගණනය කරගැනිම වළක්වන අතර එමඟින් ඒ සඳහා නිවරැදි ක්රියාපිළිවෙතක් යෙදීමට ඇති ඉඩ ප්රස්ථාද අහුරා දමයි.
- කොවිඩ් වසංගතය, එමඟින් නිවාරණය වීම සහ සෞඛ්ය පහසුකම්වලට යොමුවීමට රජය හෝ අදාළ අංශ මඟින් නිකුත් කරනු ලබන උපදේශ සහ තොරතුරු ස්වදේශික ජනයාට නිසි ලෙස සංනිවේදනය නොවීම. එමෙන්ම විශේෂ අවශ්යතාවලින් යුත් ස්වදේශික ජනයා මෙහිදී අමතර අභියෝගී තත්ත්වයන්ට මුහුණ දෙනු ඇත.